چالش‌های خارجی جو بایدن
مجله "ویک" در تحلیلی نوشت: «سیاست خارجی "اول آمریکا" ترامپ خروجی رادیکال از رویکرد چندجانبه دولت اوباما بود و چشم‌انداز بین‌المللی را تغییر داده است. آمریکا از تفاهم پاریس، پیمان تجاری اقیانوس آرام، سازمان بهداشت جهانی و کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل خارج شده و به شکل یکجانبه نیز از "توافق هسته‌ای چندجانبه ایران" و "پیمان نیروهای هسته‌ای میان‌برد" با روسیه خارج شد. متحدان اروپایی پس از چهار سال سرزنش شنیدن از ترامپ، دیگر حس نمی‌کنند که می‌توانند روی آمریکا یا تعهدش به ناتو حساب کنند- اگر چه آن‌ها به اصرار ترامپ شروع به صرف هزینه بیشتر برای دفاع کردند. رابطه آمریکا و چین دارای بیشترین تنش در دهه‌های اخیر است. هم کره شمالی و هم ایران در برنامه‌های هسته‌ای خود بیشتر از زمانی که ترامپ بر سر کار آمد، پیش رفته‌اند، در حالی که کیم جونگ اون اخیراً یک موشک بالستیک قاره‌پیما را که می‌تواند به هر شهری در آمریکا برسد، به نمایش گذاشت.
بایدن از چه کاری شروع می‌کند؟
بایدن که به عنوان معاون رئیس جمهور و رئیس کمیته سنا در روابط خارجی دارای دهه‌ها تجربه در سیاست خارجه است، می‌خواهد آمریکا بار دیگر هدایت بزرگ‌ترین چالش‌های روبه‌روی جهان، که مهم‌ترین آن‌ها همه‌گیری کرونا است، را در دست بگیرد. آمریکا مجدداً به سازمان بهداشت جهانی خواهد پیوست و به دنبال هماهنگی یک برنامه بین‌المللی برای توزیع واکسن است. تغییرات آب و هوایی، چالش مهم دیگر است. زمانی که ایالات متحده به تفاهم آب‌وهوایی پاریس برگردد، بایدن می‌خواهد رهبری تلاش‌های جهانی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای را با طرح ۲ تریلیون دلاری انرژی پاک و زیرساخت بر عهده بگیرد. وی همچنین برنامه دارد در هفته نخست ریاست جمهوری خود، آخرین پیمان باقی‌مانده کنترل تسلیحاتی یعنی "نیو استارت" را که در فوریه منقضی می‌شود، حفظ کند. در حالی که ترامپ می‌خواست این پیمان را تغییر دهد، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه تمایل دارد این پیمان را بدون تغییر به مدت ۵ سال تمدید کند که احتمالاً بایدن هم با این امر موافقت می‌کند. رئیس جمهور منتخب آمریکا اما پشتیبانی قاطع خود از اوکراین- که هنوز در نزاع با روسیه است- را از سر می‌گیرد و ممکن است که مسکو را به خاطر تلاش‌هایش به منظور دخالت در انتخابات آمریکا، مورد تحریم‌های بیشتری هم قرار دهد.
متحدان آمریکا چطور؟
ترمیم اتحادهای آسیب‌دیده ایالات متحده در محوریت برنامه‌های بایدن قرار دارد- اما بسیاری از متحدان محتاط هستند. برخی اروپایی‌ها مانند امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه می‌گویند عقب‌نشینی آمریکا از رهبری بین‌المللی با ترامپ آغاز نشده، بلکه تحت دولت اوباما و زمانی شروع شد که آمریکا در اقدام علیه استفاده سوریه از سلاح‌های شیمیایی شکست خورد. حتی اگر بایدن با جان و دل نسبت به دفاع از متحدان سنتی خود پایبند باشد، آن‌ها کاملاً آگاه هستند که مردم آمریکا چهار سال دیگر ممکن است به یک انزواطلب دیگر رأی دهند. "گرو هارلم بروندلاند"، نخست‌وزیر سابق نروژ می‌گوید اروپایی‌ها دیگر نمی‌توانند حتی در چیزهای ابتدایی به آمریکا اعتماد کنند. اروپا خودش هم تغییر کرده: بریگزیت به این معنا است که بریتانیا، نزدیک‌ترین متحد ما، دیگر صدایی در اتحادیه اروپا ندارد و لندن از رسیدن به توافق تجاری مطلوب با آمریکا که ممکن است به دست نیاورد، نااُمید شده است.
خاورمیانه چطور؟
بایدن نیز مانند ترامپ، آسیا- نه خاورمیانه- را مهم‌ترین چالش استراتژیک آمریکا می‌داند، بنابراین اینکه دوباره به سوریه، افغانستان و عراق نیرو بفرستد، بعید است. با این حال، تغییرات بسیاری وجود خواهد داشت. دولت ترامپ به عربستان سعودی و امارات متحده عربی به ارزش میلیاردها دلار سلاح فروخته، اما احتمال دارد که دولت بایدن منابع جنگ تحت رهبری سعودی در یمن را - که هزاران غیرنظامی را کشته- قطع کرده و سعودی‌ها را به خاطر آزارهای حقوق بشری مانند کشتن جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار و شهروند آمریکا تنبیه کند. روابط آمریکا با اسرائیل هم تغییر خواهد کرد. بایدن همیشه طرفدار سرسخت این رژیم بوده، اما سیاست‌های تندروی بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر را به نفع منافع آن یا آمریکا نمی‌داند. وی سفارت آمریکا در بیت‌المقدس را حفظ خواهد کرد، اما با ساخت و سازهای این رژیم در سرزمین‌های فلسطینی مخالفت خواهد کرد و کمک آمریکا به فلسطینیان را از سر می‌گیرد.
تکثیر هسته‌ای چطور؟
بایدن می‌خواهد مجدداً به پیمان هسته‌ای ۲۰۱۵ ایران برگردد، اما تهران طی چهار سال گذشته ذخایر اورانیوم با غنی‌سازی کم خود را افزایش داد. تلاش‌های بیشتر برای مذاکره با کره شمالی هم بعید است؛ برنامه بایدن در آنجا، تعامل مجدد با کره جنوبی و صرف‌نظر از درخواست ۵ میلیاردی ترامپ برای اسکان نیروهای آمریکایی است. وی اما برای مهار پیونگ‌یانگ، باید همکاری بزرگ‌ترین حامی آن، چین را به دست آورد.
بایدن چطور همکاری چین را به دست می‌آورد؟
بایدن نیز مانند ترامپ می‌خواهد جلوی چین را در ایجاد سلطه نظامی در دریای استراتژیک چین جنوبی بگیرد و سرقت مالکیت معنوی آمریکا توسط چین را متوقف کند. اما رویکرد ترامپ، جنگ تجاری، بدون خدشه وارد آوردن به تصمیم چین، به اقتصاد آمریکا آسیب می‌زند. انتظار می‌رود بایدن جنگ تعرفه‌ای را متوقف کند و در عوض - در کنار همکاری با متحدان منطقه‌ای نظیر ژاپن، کره جنوبی و استرالیا- به همکاری با پکن در حوزه‌های نفع مشترک متمرکز شود. اما او همچنین می‌گوید که وی پکن را به دلیل نقض وحشیانه حقوق بشر در سین کیانگ و تغییر دادن آزادی‌های دموکراتیک در هنگ‌کنگ مسئول خواهد دانست. متعادل سازی این منافع رقابتی بسیار دشوار خواهد بود. "ژان ماری گوئنو"، دیپلمات فرانسوی و معاون سابق دبیرکل سازمان ملل گفته است: تاریخ نمی‌تواند پاک شود. قدرت نرمی که آمریکا در گذشته از آن بهره می‌برد، تا حدی زیادی بر باد رفته است.
"جنگ‌های ابدی" در افغانستان و عراق
بایدن در سخنرانی سیاست خارجه خود در جریان مبارزات انتخاباتی گفت: مدت‌ها پیش باید جنگ‌های ابدی را تمام می‌کردیم. ما باید اکثریت قریب به اتفاق نیروهایمان را از جنگ در افغانستان و خاورمیانه، به خانه برگردانیم و مأموریت خود را فقط شکست القاعده و داعش تعریف کنیم. اما هم عراقی‌ها و هم افغانستانی‌ها نگران پیامد عقب‌نشینی نیروهای آمریکایی هستند. پس از خروج نیروهای آمریکایی در زمان اوباما از عراق، ایران نفوذ بیشتری در آنجا به دست آورد و داعش بخش‌های بزرگی از عراق را تحت کنترل گرفت. ظفر العانی، قانون‌گذار عراقی گفت: "ما نمی‌خواهیم سیاست‌های اوباما دوباره به کشور ما بازگردد. " در افغانستان، احتمالاً دولت بایدن عقب‌نشینی‌های برنامه‌ریزی شده ترامپ را ادامه خواهد داد اما آن‌ها را به وعده‌های خود مبنی بر توقف حملات طالبان به نیروهای افغان منوط خواهد کرد- که تاکنون محقق نشده است. صلح واقعی احتمالاً همچنان دست نیافتنی خواهد بود.»
