ماجرای کشف توپ جنگی صفوی در ذوب‌آهن
مسوولان اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان از کشف و شناسایی یک عراده توپ جنگی متعلق به دوران صفوی خبر دادند و اعلام کردند که این ابزار تسلیحاتی در میان ضایعاتی که در کارخانه ذوب آهن اصفهان نگهداری می‌شد، کشف و شناسایی شده است.
به گفته علیرضا امیری مدیر روابط عمومی ذوب آهن اصفهان روزانه هزاران تُن ضایعات و آهن قراضه توسط این کارخانه برای استفاده در فرایند تولید چدن و فولاد استفاده می‌شود که این توپ جنگی نیز در میان آن‌ها قرار داشته است.
امیری افزود: با توجه به حساسیت موجود برای ریختن ضایعات در کوره ذوب، قطعات آهن قراضه قبل از انداخته شدن داخل کوره بررسی می‌شود که مبادا ذوب شدن آن‌ها حادثه‌ای بهمراه نداشته باشد.
وی با اشاره به حجم بسیار زیاد دپوی ضایعات در ذوب آهن اصفهان خاطرنشان کرد: در حدود هفت سال گذشته کارکنان ذوب آهن متوجه این توپ در میان آهن قراضه‌ها و ضایعات شدند و با توجه به اینکه ظاهر ابزار نظامی را داشت آن را داخل کوره ذوب نینداختند و در کناری نگهداری شد.
امیری با بیان اینکه مقرر بود این وسیله با توجه به ظاهر نظامی که داشت در موزه صنعتی ذوب آهن اصفهان نگهداری شود، اضافه کرد:، اما با توجه به اهمیت میراث فرهنگی و در معرض نمایش عموم مردم قرار دادن، این موضوع به اداره میراث فرهنگی لنجان گزارش شد تا آن را مورد بررسی قرار دهند.
وی با بیان اینکه ما اطلاعی از اینکه این توپ متعلق به دوران صفوی است، نداشتیم، تصریح کرد: حدس زده می‌شود که این توپ جنگی در سال‌های دور به بخش ضایعات ذوب آهن تحویل داده شده است.
به گفته رییس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان لنجان که کارخانه ذوب آهن در محدوده آن قرار دارد، با بررسی‌های کارشناسی مشخص شد که این توپ جنگی متعلق به دوران صفوی است که به احتمال زیاد در سده‌های گذشته در پادگان‌های دوران صفوی در اصفهان نگهداری می‌شد و پس از سقوط این سلسله دست به دست شده و سرانجام به‌منظور بازیافت به کارخانه ذوب آهن تحویل داده شده بود.
احمد فتحی با بیان اینکه این توپ جنگی تحویل اداره میراث‌فرهنگی شهرستان لنجان و سپس واحد امانی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان شد تا مرمت شود، گفت: اینکه این توپ جنگی بطور دقیق از کجا به بخش ضایعات کارخانه ذوب آهن منتقل شده برای ما هنوز مشخص نیست.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه اصفهان دارای سپاه بزرگ و چندین دژ بوده است حدس زده می‌شود که این توپ جنگی مربوط به استحکامات نظامی اصفهان بوده و پس از سال‌ها دست به دست شدن به دپوی ضایعات در کارخانه ذوب آهن رسیده است.
توپ تاریخی صفوی مقابل کاخ عالی قاپو نصب می‌شود
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری وصنایع دستی استان اصفهان نیز در این زمینه گفت: لوله یک عراده توپ متعلق به دوران «صفوی» که در انبار ضایعات بازیافتی کارخانه ذوب آهن کشف شد به مجموعه جهانی میدان امام (نقش جهان) انتقال می‌یابد تا در برابر کاخ عالی‌قاپو نصب شود.
فریدون الله‌یاری افزود: با توجه به اینکه در دوران صفوی در ورودی دولتخانه صفوی (کاخ عالی‌قاپو) در میدان امام چند عراده توپ نگهداری می‌شد، این توپ جنگی نیز به‌منظور مرمت و جانمایی در مقابل کاخ‌عالی‌قاپو به اصفهان منتقل شد.
وی به اسناد و تصاویر تاریخی از میدان امام اشاره و اضافه کرد: در سفرنامه‌های گردشگران اروپایی نقل شده است که پادشاهان صفوی بویژه شاه عباس اول پس از پیروزی بر اشغالگران پرتغالی در مرز‌های جنوب ایران و خلیج فارس تعدادی از توپ‌های غنیمتی از آنان را به میدان نقش جهان انتقال داده و در میدان در معرض دید عموم قرار دادند.
به گفته وی، تصاویر کتاب اصفهان در یکصد و سیزده سال پیش اثر هنرمند عکاس "ارنست هولستر: نشانگر بقایای ۲ عدد از این توپ‌ها در میدان و درجنب کاخ عالی‌قاپو در اواسط دوران قاجار است.
الله‌یاری با اشاره به اینکه اصفهان در دوران صفوی پایتخت ایران بود و چندین پادگان نظامی قوی از جمله در قلعه طبرک در این خطه قرار داشت که در اسناد و سفرنامه‌های خارجی به آن‌ها اشاره شده است، گفت: بر اساس اسناد موجود در دوران پهلوی تا اوائل انقلاب اسلامی نیز در محدوده خیابان سپه اصفهان چندین توپ جنگی وجود داشت.
قلعه تبرک یا طبرک، یکی از عظیم‌ترین و غیرقابل نفوذترین دژ‌های مستحکم تاریخی ایران در شرق اصفهان بوده است.
وی با بیان اینکه از سرنوشت این توپ‌ها اطلاعی در دست نیست، خاطرنشان کرد: مقرر شد توپ جنگی کشف شده پس از بازسازی و مرمت در مقابل کاخ عالی قاپو نصب شود.
مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان، شناسایی این ابزار در میان انبوه ضایعات و اطلاع رسانی درباره آن به این اداره را نشانه رشد و آگاهی عمومی درباره اهمیت میراث فرهنگی و حساسیت مردم و مسوولان به حفاظت از میراث فرهنگی بعنوان هویت کشورمان دانست.
استان اصفهان با پنج میلیون نفر جمعیت به‌عنوان قطب گردشگری جهان و ایران، بیش از ۲۲ هزار بنا و اثر تاریخی شناسایی شده دارد که از میان آن‌ها افزون بر یک‌هزار و ۸۰۰ اثر ثبت ملی شدند.
هفت اثر از آثار تاریخی اصفهان به نام‌های میدان نقش جهان، کاخ چهلستون، باغ فین کاشان و مسجد جامع و سه قنات به نام‌های وزوان، مزدآباد و مون به ثبت جهانی رسیده و کانون توجه گردشگران داخلی و خارجی است.
