خشونت جلوه‌ای از مردانگی نیست / انواع خشونت علیه زنان

دکتر سعیده هادی به صورت ارتباط مجازی در وبینار تخصصی مداخلات تخصصی با رویکرد خانواده محور در کار با زنان تحت خشونت خانگی که در جهاد دانشگاهی واحد الزهرا برگزار شد، اظهار کرد: بسیاری از خانواده‌ها اطلاع ندارند که گپ و گفت پنهانی و یا دیدارهای پنهانی به مثابه خیانت و خشونت سفید محسوب می‌شوند. خشونت‌های فیزیکی نظیر ضرب و جرح، سیلی و... به عنوان خشونت شناخته شده هستند اما بسیاری از افراد خشونت‌های روانی مانند توهین، تمسخر، به کار بردن کلمات رکیک، منت گذاشتن و... را به مثابه خشونت نمی‌دانند. حتی پنهان کاری در تصمیمات زندگی نیز نوعی خشونت روانی به حساب می‌رود.

این روانشناس ادامه داد: نمی‌توان تنها بانوان را به عنوان افراد خشونت دیده محسوب کرد چراکه مردان، کودکان و حتی سالمندان گاها مورد خشونت واقع می‌شوند اما آنچه اهمیت دارد این است که اگر یک زن در خانواده‌ای دچار خشونت شود آسیب‌های روانی و جسمی بی‌شماری برایش به همراه خواهد داشت و در نهایت به چرخه خانواده آسیب می‌رساند. بنابراین نیازمند جلوگیری از روند این چرخه هستیم چراکه زنان رهبران معنوی جوامع هستند.

به گفته هادی، خشونت علیه زنان می‌تواند دارای عوامل فردی نظیر اختلالات شخصیت ـ که رد پای آن را می‌توان در تمام قتل‌های ناموسی دید ـ، باورهای غلط تسهیل گر خشونت، بیماری‌های روحی و روانی و... باشد. از سوی دیگر عواملی نظیر تفاوت دیدگاه، تفاوت شخصیت، تفاوت سبک زندگی، تفاوت خانوادگی زن و مرد نیز از جمله عوامل ایجاد کننده خشونت در خانواده‌ها است.

وی ادامه داد: از جمله عوامل اجتماعی موثر در بروز خشونت‌های خانگی می‌توان به جهل و عدم آگاهی برخی سیستم‌های جامعه، فقر و بیکاری، عوامل تربیتی و نحوه تربیت فرزندان توسط والدین، عوامل فرهنگی و عدم اطلاع افراد از حقوق خود و پذیرفتن خشونت و... اشاره کرد.

رئیس انجمن ازدواج و خانواده کشور معتقد است که خشونت‌های اقتصادی مانند ندادن نفقه و خرجی به خانم و یا تصاحب حقوق خانم، خشونت‌های اجتماعی نظیر مزاحمت‌های خیابانی و نبود فضای امن تفریحی برای زنان در سطح شهر، خشونت‌های جنسی نظیر تحقیر اعضای جنسی زنان و حتی رعایت نکردن بهداشت و ایجاد بیماری‌های مقاربتی برای زنان، از جمله انواع خشونت علیه زنان هستند.

هادی درباره خشونت خانگی علیه زنان گفت: این خشونت معمولا با تنش و بحث و جدل آغاز می‌شود و در ادامه به بحران تبدیل می‌شود، همچنین خشونت‌ها همیشه در دل بحران‌ها رخ می‌دهند. از سوی دیگر با اعمال خشونت و تخلیه خشم مردان شروع به توجیه و مقصر دانستن خانم برای تخلیه این خشم می‌کنند و در نهایت به عذرخواهی و دل جویی روی می‌آورند.

این روانشناس از فرزند به عنوان وزنه سنگین به پای مادران نام برد که گاها مادران به دلیل فرزندان خود سکوت می‌کنند و حاضر به تحمل خشونت می‌شوند و ادامه داد: برخی زنان به دلیل اینکه فرزندشان طعم بی‌مادری را نچشد تمام خشونت‌ها را تحمل می‌کنند در حالی که به طور قطع در چنین فضای مسمومی آن فرزند دارای بهداشت روانی نخواهد بود. از سوی دیگر برخی زنان به دلیل ترس از خشونت‌های بعدی سکوت می‌کنند، برخی به همسر خود علاقه دارند و برخی برای جلوگیری از ریختن آبرو و امید به بهبود اوضاع و یا نداشتن استقلال مالی سکوت می‌کنند.

به گفته هادی از جمله تاثیرات روانی خشونت علیه زنان افسردگی، کاهش اعتماد به نفس، افزایش بی‌اعتمادی، بروز اختلالات اضطرابی، بروز افکار خودکشی، گرایش به سمت اعتیاد به مواد و خدشه دار شدن روابط اجتماعی است. برخی از زنان این خشونت‌هایی که بر خودشان اعمال شده است را بر فرزندانشان اعمال می‌کنند و فرزندان نیز همان خشونت‌ها را بر روی اسباب بازی و عروسک‌های خود پیاده می‌کنند. همچنین با گذشت زمان احساسات این زنان یخ می‌زند به طوری که دیگر با یک زن مواجه نیستیم بلکه با یک شبح مواجه‌ایم.

رئیس انجمن ازدواج و خانواده کشور با تاکید بر لزوم قانونی شدن و اجباری شدن مشاوره پیش از ازدواج، افزود: بررسی سلامت روان افراد پیش از ازدواج باید به شکل قانون درآید، همچنین مشاوره پیش از ازدواج لازم الاجرا شود و ضمانت اجرایی داشته باشد؛ پیش از عقد دفاتر ازدواج از زوجین گواهی شرکت در دوره‌های مهارت‌های زندگی را بخواهند چراکه افراد نیازمند آموزش مهارت‌هایی نظیر کنترل خشم، استرس و تصمیم گیری عقلانی هستند.

به گفته وی باید در شناسایی و اطلاع رسانی خانه‌های امن به زنان خشونت دیده بیشتر اهتمام ورزید و قوانین حضور در خانه‌های امن را به اطلاع زنان رساند. از سوی دیگر باید به اورژانس اجتماعی قدرت بخشی کرد تا فعالیت‌هایش محدود به لحظه بحران نباشد. همچنین افزایش سازمان‌های مردم نهاد، ارائه خدمات روانشناختی و پزشکی و روانپزشکی، بازدید در قوانین حمایتی، آموزش ویژه کارکنان دادگاه‌ها و نیروی انتظامی و در نظر گرفتن بیمه برای زنان خشونت دیده می‌تواند به کاهش خشونت علیه زنان کمک کند.

هادی در انتها به زنان خشونت دیده توصیه کرد: برنامه ریزی دقیقی برای ارتقای سلامت جسم و روان خود داشته باشید، به خود اعتماد کنید، خود را در بروز این خشونت‌ها مقصر ندانید، خود را فریب ندهید که تضمینی برای تکرار خشونت وجود دارد و به امنیت خود و فرزندتان اهمیت دهید. شما مسئول تغییر رفتار همسرتان نیستید. خشونت جلوه‌ای از مردانگی نیست بلکه در هر شکلی جرم محسوب می‌شود.