پشت پرده سنگ اندازی امارات در اوپک

درست چند روز پیش از نشست رسمی مهم اوپک برای حمایت از بازار نفت آسیب دیده از شیوع پاندمی ویروس کرونا، شرکت نفتی دولتی امارات متحده عربی (ادنوک) به دنیا اعلام کرد قصد دارد ۱۲۲ میلیارد دلار برای افزایش ظرفیت تولید نفت هزینه کند.

این خبر زمینه بن بست مذاکرات در دیدار دوشنبه گذشته وزیران اوپک را فراهم کرد. توافق در زمینه سیاست تولید حاصل شد اما طرحهای بلندپروازانه این کشور برای حداکثر کردن ثروت انرژی ممکن است باعث بروز تنشهایی به خصوص با همسایه بزرگتر خود عربستان سعودی شود.

دنبال کردن افزایش درآمد نفتی از سوی امارات متحده عربی در راستای تغییر رفتار میان شیخ محمد بن زاید، ولیعهد ابوظبی و محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی بر سر این است که کدام کشور منطقه تاثیرگذاری بیشتری در عرصه بین المللی دارد.

این دو کشور سالها در نفت و سیاست نفتی در راستای یکدیگر حرکت کردند اما در ماههای اخیر هر دو طرف از هم فاصله گرفتند. عربستان سعودی و امارات متحده عربی درباره جنگ در یمن اختلاف نظر پیدا کردند و سپس امارات متحده عربی با توافق تاریخی با رژیم صهیونیستی در سپتامبر خود را بیشتر متمایز کرد. این کشورها همچنین درباره تلاشها برای طرد کردن قطر اختلاف دارند و آمریکا در حال واسطه گری توافقی برای حل اختلافات دو طرف است که تنها شامل عربستان سعودی می شود.

در همین راستا بود که امارات متحده عربی ماه گذشته پا را از این فراتر گذاشت و احتمال خروج از عضویت اوپک را مطرح کرد. اگرچه توافق مربوط به سیاست تولید اوپک پلاس در ماههای نخست سال ۲۰۲۱ در نشست روز پنج شنبه تصویب شد اما این سیاست در ژانویه مورد بازبینی قرار می گیرد و ممکن است تنشها در سال ۲۰۲۱ که این گروه در حال مشخص کردن مسیرش در شرایط بحران کروناست، دوباره تکرار شود.

امارات متحده عربی سومین تولیدکننده بزرگ عضو اوپک است و حدود شش درصد از ذخایر نفت جهان را در اختیار دارد. در قلب تنشهای این کشور با اوپک، برنامه های شرکت ملی نفت ابوظبی (ادنوک) برای رشد تولید وجود دارد.

شیخ محمد چهار سال پیش سلطان الجابر را برای اداره ادنوک انتخاب کرد. الجابر که در هر دو زمینه شرکتها و دولتهای جهان تجربه دارد و همچنین یک وزیر است، از آن زمان اصلاحات اساسی را آغاز کرده و به شراکتهای خارجی جدید روی آورده و سرمایه گذاران زیرساخت جهانی را برای نخستین بار به کشور آورده است.

جنگ قیمت نفت در مارس به دنیا اجازه داد چشمه ای از بلندپروازی ادنوک را مشاهده کند. این شرکت در آن زمان بلافاصله اعلام کرد تولیدش را به چهار میلیون بشکه در روز افزایش می دهد و حتی آژانس بین المللی انرژی را که نمی دانست ادنوک چنین ظرفیتی داشته است را متعجب کرد.

این یک جهش یکباره از تولید بیش از یک میلیون بشکه در روز در ماه پیش از آن بود. هدف بلندمدت ادنوک افزایش ظرفیت تولید به پنج میلیون بشکه در روز و تعیین نفت موربان به عنوان یک شاخص نفت منطقه ای است. برای این منظور به نقدینگی نیاز دارد اما توافق کاهش تولید اوپک، دست و پایش را بسته است.

اختلافات اخیر بر سر توافقی بود که در آوریل میان اوپک و متحدانش شامل روسیه برای کاهش تاریخی تولید نفت منعقد شده بود. تحت این توافق، حدود یک دهم از عرضه جهانی از بازار حذف شد تا سقوط تقاضا در پی شیوع ویروس کرونا جبران شود. این توافق کمک کرد بازارهای نفت از فروپاشی نجات پیدا کنند و قیمتهای نفت بیش از دو برابر افزایش یافت.

اما اعضای گروه شروع به اوقات تلخی کردند و این بار بلندترین صدای اعتراض از سوی امارات متحده عربی سر داده شد. برخی در این کشور سهمیه تولید ۲.۶ میلیون بشکه در روز که معادل دو سوم ظرفیت تولید امارات متحده عربی است را غیرمنصفانه می دانند. اگرچه این کشور سهم بیشتری از ظرفیت تولیدش صرفنظر کرده است اما سایر اعضای اوپک می گویند اماراتی ها در زمان امضای قرارداد، با اصل آن موافقت کرده بودند.

سعودیها هم بیش از ۲۰ درصد از ظرفیت تولیدشان را کاهش دادند و مانند همیشه برای دهه های آینده میلیون بشکه ظرفیت مازاد تولید دارند. این دو کشور به عنوان کشورهای ثروتمند در مقایسه با اعضای فقیرتری مانند عراق می توانند پیامدهای بحران جاری را راحتتر تحمل کنند.

به گفته ایمان ناصری، مدیرکل امور خاورمیانه در شرکت مشاوره FGE، چندین نگرانی برای ابوظبی وجود دارد. آنها از نظر ادامه محدودیت عرضه همزمان با توسعه میادین جدید و ظرفیت تولید تحت فشار قرار دارند و مسئله این است که تا چه مدت این وضعیت ادامه پیدا خواهد کرد.

عربستان سعودی و امارات متحده عربی متحدان نزدیک مانده اند اما روابطشان به حد سالهای اول به قدرت رسیدن شاهزاده محمد بن سلمان در عربستان سعودی دوستانه نیست.

تنشهای اخیر بر سر نفت در تابستان علنی شد که شاهزاده عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی عربستان سعودی سهیل المزروعی، همتای اماراتی خود را به ریاض احضار کرد تا وی را برای نقض توافق کاهش تولید و افزایش بالاتر از سهمیه تعیین شده توسط امارات متحده عربی، علنا سرزنش کند.

این کشور سریعا به جبران مازاد تولید خود پرداخت و از آن زمان علیه تولیدکنندگان دیگری که در عمل به کاهش تولید جبرانی کوتاهی کرده اند مدام انتقاد می کند. در مذاکرات هفته گذشته هم مسئله پایبندی را دستمایه مخالفت با تمدید محدودیت عرضه فعلی قرار داد و در پایان، اوپک با افزایش اندک تولید در ژانویه موافقت کرد.

بر اساس گزارش بلومبرگ، یکی از دلایلی که امارات متحده عربی خواهان افزایش تولید است، تقویت طرحش برای تبدیل کردن موربان به شاخص نفت منطقه ای و هدایت نقدینگی و سرمایه گذاری بیشتر به هاب مالی این کشور است. اگرچه مقامات ادنوک اظهار کرده اند که می توانند برای حمایت از بازار جدید نفت کافی تولید کنند اما مقررات فعلی اوپک کمکی نمی کند. به همین دلیل امارات متحده عربی تمایل دارد نفوذ بیشتر و سهمیه بهتری در این گروه داشته باشد.