ایران و آمریکا دو جانبه گفت‌وگو کنند

قاسم محبعلی درباره حفظ برجام سال ۲۰۱۵ بدون تغییر و بازگشت آمریکا و اروپا به تعهداتشان بدون پیش‌شرط،‌گفت: این موضوع تابعی از اقدامات متقابل ایران و ایالات متحده است. آمریکایی‌ها برجام که یک برنامه هشت ساله بود را نقض کردند و باید به آن بازگردند.

وی افزود: رئیس جمهور ایران نیز تاکید کرد که در گام پنجم، ایران دیگر تعهدی نسبت به برجام ندارد و هر‌گونه بخواهد تصمیم‌ می‌گیرد و انجام می‌دهد. بنابراین دو طرف باید تصمیم بگیرند که به برجام بازگردند.

این کارشناس مسائل بین‌المللی با بیان اینکه برجام یک برنامه هشت ساله بود که بین ایران و ۵+۱ تنظیم شده بود و هدف مشخصی را نیز دنبال می‌کرد، اظهار داشت: بر اساس قطع‌نامه‌های شش‌گانه شورای امنیت سازمان ملل، برنامه هسته‌ای ایران تهدیدی برای صلح و امنیت منطقه و جهان شناخته شده بود و به همین دلیل ذیل بند ۴۱ فصل ۷ شورای امنیت قرار گرفت. از نظر اعضای شورای امنیت وقتی یک کشور باعث تهدید صلح و امنیت تلقی شود شورای امنیت تصمیم می‌گیرد با آن برخورد کنند.

وی اضافه کرد: در مقدمه برجام آمده هدف اصلی برجام این است که به پیشرفت صلح و امنیت در منطقه و عرصه بین الملل کمک کند، ‌لذا در برجام به صورت غیرمستقیم ذکر شده است که این توافقنامه مقدمه‌ای است برای بحث‌های بعدی که در مورد صلح و امنیت در منطقه وجود دارد. به‌نظر اروپا و آمریکا، برجام یک گام مهم در راستای کنترل برنامه هسته‌ای ایران و تضمین صلح‌آمیز بودن آن بود اما به این مفهوم نیست که سایر اختلاف های ایران با اروپا و آمریکا حل و فصل شده است. آقای جان کری به آقای ظریف پیشنهاد کرد که راجع به سوریه، عراق و یمن نیز صحبت کنند اما وزیر خارجه ایران گفت اجازه چنین کاری را ندارند.

محبعلی درباره اینکه آیا تاکید ایران بر بازگشت آمریکا به برجام و سپس گفت‌وگو راجع به سایر مسائل شرایط را سخت نمی‌کند، تاکید کرد:‌ این موضع‌‌گیری ایران درست است. برجام یک برنامه تضمین شده بود و اگر قرار است مذاکرات نیز صورت بگیرد، ابتدا باید ایالات متحده آمریکا به برجام بازگردد و به همراه اروپا، روسیه و چین به تعهداتشان عمل کنند.

وی خاطرنشان کرد: اما ایران نیز نباید این مسئله را به مفهوم پایان اختلافات بداند بلکه باب دیپلماسی و مذاکره را برای سایر موضوعات مورد مناقشه نیز باز بگذارد. اگر ایران بگوید که کما‌ فی سابق راجع به سایر موضوعات صحبت نمی‌کند، طرف‌های دیگر نیز می‌گویند که برجام کافی نیست. همانطور که ترامپ گفته بود باید یک قرارداد جدید بنویسیم که همه موضوعات در آن باشد و برجام را کنار بگذاریم در حالی که این موضوع به نفع ایران نیست، اکنون نیز ممکن است در صورت تاکید ایران بر گفت‌وگو نکردن راجع به این موضوع آنها نیز چنین موضعی بگیرند.

مدیرکل پیشین وزارت امور خارجه بیان کرد: ایران ضمن تاکید روی برجام باید باب گفت‌وگو راجع به موضوعات دیگر را بدون اینکه خواسته باشد این سند برجام دوباره از نو بازنگری شود، نیز باز بگذارد. این مسائل، موضوعات متفاوتی هستند.

وی درباره موضوعات مورد مناقشه ایران و غرب یادآور شد: ایران نسبت به مسائلی مثل امنیت منطقه و رقابت تسلیحاتی که بین کشورهای منطقه وجود دارد نگرانی‌هایی دارد. آنها اگر به سیاست‌های موشکی ایران اعتراض دارند ایران نیز به تهدید هسته‌ای اسرائیل، خرید سلاح های نامتعارف توسط عربستان سعودی، امارات و سایر کشورها، حمایت این کشورها از جریان‌های مسلح و گروه‌های نظامی‌ تروریستی و یا حضور آمریکایی‌ها در منطقه که می‌تواند تهدیدی برای ایران باشد و همچنین حمایت آمریکا از قدرت‌هایی که با ایران به دشمنی می‌پردازند، اعتراض دارد. این موارد از موضوعاتی هستند که می‌توانند مورد بررسی قرار گیرند.

این تحلیل‌گر مسائل سیاست خارجی با بیان اینکه همه مسائل باید سر جای خود مورد بررسی قرار بگیرند، گفت: متاسفانه سیاست غلط گذشته ایران این امکان را به آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها داد که آنها مدعی شوند ایران آمادگی ندارد که راجع به پیشبرد و تامین صلح و امنیت منطقه همکاری کند.

وی درباره درخواست ژاپن و شورای خلیج فارس برای حضور در مذاکرات آتی ایران و کشورهای غربی، اظهار داشت: موضوع پرونده هسته‌ای ایران در برجام بسته شد و پایان آن نیز در سال ۲۰۲۳ خواهد بود. ایران می‌تواند پس از پایان برنامه اقدام مشترک[برجام] گفت‌گو با طرف‌های دیگر را پیش ببرد اما دلیلی ندارد که سایر کشورها در موضوع برجام وارد شوند. امنیت خلیج فارس و خاورمیانه موضوعاتی منطقه‌ای و بین المللی هستند که ممکن است، تحت نظر سازمان ملل و با حضور کشورهای ذی‌نفع مذاکره و گفت‌وگو پیرامون آنها شکل بگیرد و ایران بخواهد با به حل و فصل این مسائل بپردازد.

این کارشناس ارشد مسائل منطقه‌ای اظهار داشت: به نظر نمی‌رسد این آمادگی در همسایگان ایران وجود داشته باشد که با ایران وارد مذاکره و گفت‌وگوهای دوجانبه و حل و فصل موضوعات شوند، چرا که ایران قدرت بزرگتری است و به نفعشان نیست که دوجانبه گفت‌وگو کنند؛ به همین دلیل سعی می‌کنند که پای قدرت‌های بزرگ را باز کند تا تعادل برقرار شود. بنابراین همانطور که در بند ۸ قطعنامه ۵۹۸ مربوط به جنگ ایران و عراق آمده است امنیت منطقه می‌تواند زیر نظر شورای امنیت با حضور سایر قدرت هایی که ممکن است ذی‌نفعان و صاحب قدرت باشند،‌ مورد گفت‌گو قرار گیرد.

وی اضافه کرد: البته مساله انرژی و آبراه‌ها از دیگر موضاعات منطقه‌ای هستند که حساسیت بین المللی نیز روی آنها وجود دارد؛ اما اینکه ایران بپذیرد از نو سایر طرف‌ها در کنار ۵+۱ قرار بگیرند و گفت‌‌وگو کنند غیرمنطقی است. ایران باید توجه داشته باشد نخست مشکلاتش را با ایالات متحده به صورت دوجانبه پیش برده و بعد از تشنج زدایی، به برجام بازگردنند و سپس راجع به دیگر مسائل به گفت‌وگو بپردازند؛ چرا که کشورهای دیگر از تنش میان آمریکا و ایران سوء استفاده می‌کنند.