روزهای خاکستری تهران و متهمانی که فرافکنی می‌کنند/ آیا بنزین هوا را آلوده می‌کند؟
هرساله با نزدیک شدن به فصل سرما و پایداری و وارونگی هوا اخباری مبنی آلودگی هوا بخصوص در کلان‌شهرها و تهران منتشر می‌شود و نیز هرساله انتشاردهندگان آلایندگی فرافکنی کرده و هر کدام به بهانه‌ای دیگری را مقصر می‌دانند و این دور تسلسل و دعوا بین خودروساز و نفت، نفت و نیروگاه‌ها، خودروساز و صنایع، نفت و صنایع ادامه پیدا می‌کند بی‌آنکه متهم خود را مقصر بداند، هرچند سازمان استاندارد نظر نهایی را اعلام کرده باشد.
اما آیا سوخت مصرفی در خودروها می‌تواند منشاء آلودگی هوا باشد؟ وقتی میزان سوخت مصرفی به دلایل منع ترددهای شبانه خودروها در پی محدودیت‌های کرونایی کاهش قابل توجهی داشته و از حدود 90 میلیون لیتر تا 60 میلیون لیتر هم رسیده، آیا باز می‌توان بنزین را آلوده‌کننده اصلی دانست؟
شاید زمانی که پتروشیمی‌ها به تولید بنزین ورود کردند، ادعای آلایندگی بنزین اثبات شده بود و شکی در آن نیست، آن زمان وقتی از زیر دو درصد بودن بنزن بنزین سخن گفته می‌شد و حجم آروماتیکی که باید بالاتر از 40 درصد بود، شاهد بالغ بر 80 درصد آروماتیک بوده‌ایم، آن زمان ستاره خلیج فارسی در کار نبود و خبری هم از تولید بنزین یورو 4 و 5 نبود، اما امروز می‌توان اثبات کرد که کیفیت بنزین توزیعی هم در کلان شهرها و هم شهرهای دیگر یورو 4 است، شهرهایی هم که یورو 4 نیست در واقع تمام پارامترهای زیست‌محیطی یورو 4 را پاس می‌کنند، حتی خیلی مناطق بنزین توزیعی ورای استانداردهای یورو 4 و در حد بالای استاندارد یورو 5 است.
مثلا گوگرد بنزین یورو 4 تا 50 ppm مجاز است اما در بسیاری از مناطق گوگرد بنزین توزیعی بین 10 تا 15 ppm است و این ارقام در واقع نه مدعای وزارت نفت که طبق اعلام سازمان استاندارد است، بنا به گفته مسئولین این سازمان نمونه‌هایی در کل کشور گرفته شده که میانگین گوگرد بنزین 23 تا 24 ppm بوده است.
بنا بر مستندات همین سازمان مرجع بنزین توزیعی از لحاظ میزان گوگرد، آروماتیک، بنزن و الفین در تمام مناطق کشور منطبق بر استانداردهای روز جهانی است و هیچگونه اختلافی با بنزین بقیه کشورهای پیشرفته دنیا ندارد.
در هفته‌های گذشته میزان آلودگی شهر تهران بالاتر از حد مجاز بود، این در حالی است که به علت تعطیلی‌ها مصرف بنزین در کل کشور بسییار پایین‌ترین حد ممکن رسید به حدود 50 تا 60 مییلیون لیتر رسید، اگر ریشه بحث آلایندگی بنزین بوده چرا با کاهش مصرف باز هم آلودگی ایجاد شد؟
در واقع آلودگی حاصل از احتراق بنزین سطح کلان‌شهرها در میزان SOX یا اکسیدهای گوگرد خود را نشان می‌دهد، با مراجعه به سایت کنترل کیفیت هوای تهران، در آلوده‌ترین روزهای گذشته شاخص AQI برای آلاینده‌های SOX در محدوده پاک بوده است. شاید مفهوم آن این است که منبع آلودگی هوای تهران اصلا بنزین توزیعی نیست.
در حال حاضر کیفیت گازوئیل توزیعی در خودروها مخصوصا اتوبوس‌ها یورو 4 است اما وقتی خود اتوبوس کیفیت ندارد،اگرچه با گازوئیل یورو 4، تولید SOX و ناکس ندارد، اما ذرات معلق و دوده تولید و هوا را آلوده می‌کند.
اکنون حدود 3 سال است که گازوئیل توزیعی یورو 4 است، البته در برخی اتوبوس‌های وارداتی فیلترهایی تعبیه شده که اگر گوگرد بالا باشد، خراب می‌شوند، ولی تعداد آنها کم است. اگر اتوبوس‌ها سیستم جذب دوده داشته باشند، قضیه آلودگی هوا هم حل می‌شود.
به گفته معاون مسعود تجریشی محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست از زمانی‌که پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس وارد مدار شده است مشکلی از لحاظ استفاده از سوخت‌هایی که آلاینده هستند را نداریم، در حال حاضر در کلان‌شهرها بنزین یورو 4 و 5 مصرف می‌شود ولی زمانی‌که این سوخت وارد ماشین‌ها و یا موتورسیکلت‌هایی می‌شود که معمولاً قدیمی هستند، به دلیل احتراق ناقص، تولید آلایندگی می‌شود.
انوشیروان محسنی‌بندپی استاندار تهران نیز به آلاینده بودن موتورسیلکت‌ها بعنوان یکی از عوامل اصلی اشاره کرده و گفته است: در حال حاضر 3 میلیون موتورسیکلت در سطح شهر تهران تردد می‌کنند که 14 درصد آلایندگی مربوط به این وسایط نقلیه است.
به هر روی شاید باید منشاء آلودگی را در ذرات معلق ناشی از نقص احتراق در بسیاری از خودروها، تاکسی‌ها موتورسیکلت، کارخانجات و وسایل گرمایشی غیراستاندارد که تولید دوده می‌کنند، همان متهمان زیرپوست شهر که کمتر دیده نمی‌شوند، جست‌وجو کرد.
