روز گذشته بود که محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران طی توئیتی نوشت اطلاعات به دست آمده از عراق حاکی از توطئهای برای ساخته و پرداخته کردن بهانهای برای جنگ است. ظریف در ادامه تصریح کرد که ایران به دنبال جنگ نیست، اما "آشکارا و مستقیم" از مردم، امنیت و منافع حیاتی خود دفاع خواهد کرد. موضوعی که ظریف به وزرای خارجه کویت و قطر نیز گوشزد کرد و گفت مسئولیت هر گونه ماجراجویی در منطقه بر عهده آمریکا خواهد بود. اما چه اتفاقی افتاد که ظریف این توئیت هشدارگونه را منتشر کرد؟ بررسی تحولات اخیر منطقه حاکی از تحرکات بی سابقه آمریکایی ها است. اگرچه کنث مککنزی، فرمانده نیروهای آمریکا در منطقه غرب آسیا گفته است که کشورش به دنبال جنگ با ایران نیست، اما حقایق حاکی از مسائل دیگری است. از حدود ۲۰ روز پیش دو بمبافکن آمریکایی B-۵۲H وارد خاورمیانه شدند که به گفته مقام های آمریکایی هدفش پیام مستقیم بازدارندگی به ایران است. همچنین در خبرها آمده بود نیروی دریایی آمریکا اعلام کرده است که زیردریایی «یواساس جورجیا» مجهز به موشکهای هدایتشونده با همراهی چند کشتی جنگی آمریکایی از تنگه هرمز عبور کرده و وارد خلیج فارس شده است. ترس از انتقام ایران در آستانه ترور ناجوانمردانه سردار شهید قاسم سلیمانی موجب شد تا واشنگتن تجهیزات نظامی خود را به منطقه اعزام کند.
این تحرکات از آن جا آغاز شد که روزهای قبل تر منطقه الخضراء که سفارت آمریکا در آن قرار داد هدف چند راکت قرار گرفت.در پی این حادثه مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا بار دیگر انگشت اتهام را به سمت ایران نشانه گرفت و با لحنی تند از مردم عراق خواست تا عاملین این حادثه را تحت پیگرد قرار دهند. در پی این اتهام زنی سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه در توئیتی نوشت: اتهامات ضدایرانی پمپئو را که آشکارا با هدف تنشآفرینی طرح شده، قویا رد میکنیم. ایران هرگونه حمله به اماکن دیپلماتیک را مردود می داند.
رئیس جمهور آمریکا نیز در ادامه با اتهامزنی بیپایه و اساس علیه ایران، این کشور را به دست داشتن در حمله راکتی اخیر به سفارت ایالات متحده در بغداد متهم کرد و گفت که اگر یک آمریکایی کشته شود، ایران را مسئول خواهد دانست. این اتهام زنی بار دیگر با موضع گیری وزیر خارجه کشورمان روبرو شد. ظریف گفت: ترامپ از یک عکس بیارزش برای اتهامزنی به ایران استفاده میکند و مسئول کامل عواقب هرگونه ماجراجویی در روزهای پایانی کارش خواهد بود. ظریف همچنین در توئیتی نوشت: قراردادن شهروندان خودتان در موقعیت خطر در خارج، توجهات را از شکستهای فاجعهبار در داخل منحرف نخواهد کرد.
در پی اقدامات تحریک آمیز آمریکا و و اعزام بمب افکن های بی ۵۲ و هواپیماهای سوخت رسان به این بمب افکن ها روزنامه مسکوفسکی کامسومولتس روسیه در گزارشی نوشت: آمریکا و اسرائیل آماده جنگ با ایران هستند. این روزنامه تاکید کرد که در حال حاضر، ایرانی ها به دنبال جنگ نیستند و از این رو، احتمال دارد، آمریکا به نحوی، ایران را مجبور به چنین کاری کند، مانند ترور مجدد یکی دیگر از مقامات رسمی کشور.
وبگاه خبری یورو آسیا دیلی روسیه نیز نوشت: به گفته هیدای زیلبرمان، سخنگوی ارتش اسرائیل، این رژیم با دقت، تمامی حرکات ایران در خاورمیانه را تحت نظر دارد و منتظر است تا ایران از عراق و یا یمن دست به حملات هوایی بزند. او توجهات را به سوی ایران و تاکتیک ارتش اسرائیل برای دادن پاسخ به تهدیدها از سوی عراق و یمن جلب کرد. زیلبرمان این دو کشور عربی را جایگاه دوم ایران بعد از لبنان و سوریه در رویارویی با اسرائیل نامید.
اما روزنامه نزاویسیمایا گازتا دیگر رسانه روسی در تحلیلی نوشت: تخلیه سفارت آمریکا در بغداد به نشانه این است که امریکا نمی خواهد وارد درگیری تازه با ایران در سالگرد شهادت سردار قاسم سلیمانی شود. این روزنامه پیش بینی کرد که از تهران و نیروهای حامی اش در عراق انتظار می رود که برای انتقام گیری، دست به اقدام نمادینی بزنند.
سرمقاله روزنامه الرای الیوم نیز به بررسی تنش های اخیر بین تهران و واشنگتن پرداخت و نوشت: ایجاد حکومت نظامی از سوی رئیس جمهوری فعلی آمریکا به معنای این است که با برپا کردن جنگ با ایران در قدرت و کاخ سفید بماند و این بستگی به تحرکات ایران در سالگرد شهادت سردار سلیمانی دارد. مدت باقی مانده از ریاست جمهوری ترامپ نه فقط برای ایران یا برای خاورمیانه بلکه برای خود آمریکا در سطح داخلی و خارجی و چه بسا برای تمام جهان بسیار خطرناک است و سال ۲۰۲۱ احتمالا سالی بسیار فاجعه بارتر از سال کنونی خواهد بود.
این روزنامه عربی در تحلیلی دیگر و در آستانه سالگرد شهادت سردار قاسم سلیمانی و المهندس نوشت: مطمئنا انتقام ایرانی،عراقی و اسلامی از ترامپ و تیم او در زمان مناسب صورت خواهد گرفت و این جنایت کار از این مجازات به هیچ عنوان فرار نخواهد کرد. رعد هادی جبارة تحلیل خود را با آیه از سوره شعراء آغاز کرده و نوشت: آمریکا ادعای مبارزه با داعش و القاعده را دارد، در حالی که هم زمان دو دشمن بزرگ و برجسته داعش یعنی سلیمانی و ابومهدی ممهندس را هدف قرار داد. دو شخصیتی که داعش را در سوریه و عراق نابود کردند.« و آنان که ستم کردند، به زودی خواهند دانست که به چه کیفر گاهی و دوزخ انتقامی بازگشت میکنند (آیه ۲۲۷ سوره شعراء)»
تحولات در حالی رخ می دهد که روز گذشته سرپرست وزارت دفاع آمریکا، در اقدامی که نشان از کاهش تنش آشکار با ایران دارد، تصمیم گرفت ناو هواپیمابر «یواساس نیمیتز» را به خارج از خلیج فارس بفرستد. این اقدام و همزمان اعزام بمبافکنهای بیـ۵۲ به منطقه نشاندهنده پیامهای متناقض و بازتابدهنده اختلافنظرها در پنتاگون است.
میلر همچنین در تازه ترین موضع گیری گفت که واشنگتن از نزدیک در حال رصد ایران است. وی افزود: در حالیکه امیدواریم که به صورت صلح آمیز و بدون هرگونه کشمکش وارد سال ۲۰۲۱ شویم، پنتاگون برای دفاع از مردم و منافع آمریکا آماده است.
تحلیلگران چه می گویند؟
جاوید قربان اوغلی دیپلمات اسبق کشورمان در گفتگویی به خبرآنلاین در خصوص وضعیت تنش های ایران و آمریکا گفت: دقت کنیم که کانون احتمالی چنین رویدادی در عراق، در وهله اول، و خلیج فارس در مرحله بعد قرار دارد. در عراق حاکمیت قدرتمندی وجود ندارد و گروه های نیابتی که تحت نفوذ اطلاعاتی اسرائیل و عربستان هستند، می توانند منشأ این رویداد خطرناک باشند.تصور می کنم بهترین راه جلوگیری از این شرارت، اطمینان دادن به دولت عراق در عدم دخالت ایران و گروه های حامی ایران در هرگونه اقدام تحریک آمیز است. این پیام حتما از سوی عراقی ها به فوریت به واشنگتن منتقل خواهد شد. برگ برنده ای برای هیچکس وجود ندارد، آغاز جنگ ولو محدود فاجعه ای بزرگ را رقم خواهد زد. اینگونه تفکرات از جنس توصیه های بچگانه برخی تندروهای کشورمان است که بیشتر در پی ماجراجویی هستند. به فرض در شرایط جنگ یک پایگاه آمریکا و یا یک ناو این کشور هدف قرار گیرد، به قول عربها" ثم ماذا"؟ اینها در اندازه لنگ ملخی در سازمان نظامی و قدرت آمریکا است. در دوره جنگ با آن همه خسارت، امام اجازه بستن تنگه هرمز را نداد چون نسبت به تبعات آن آگاه بود.
علی بیگدلی کارشناس مسائل بین الملل نیز در گفتگویی با خبرآنلاین، تحرکات اخیر آمریکا در منطقه را نمایش قدرت نظامی و پیشنهاد جمهوری خواهان تندرو را نمایش قدرت سیاسی دانست و گفت آمریکا با فشار غیر مستقیم علیه ایران به دنبال آن است تا از موضع قدرت با ایران وارد مذاکره شود. وی افزود: فضای منطقه در موقعیتی به پیش می رود که به ضرر ما تمام می شود.کافی است وضعیت ترکیه و تلاش این کشور برای نزدیک شدن به کشورهای عرب منطقه را نیز مورد بررسی قرار دهیم. مطرح شدن بحث هایی چون بازگشت آمریکا به تعهدات برجامی و متعاقب آن اجرای تعهدات از سوی تهران تنها صحبت های ایده آلیستی است که ما شاهد چنین روندی نخواهیم بود. قطعا مرحله دوم توافق هسته ای بسیار سنگین تر خواهد بود و میزان انتظارات طرف مقابل افزایش پیدا خواهد کرد. وی اظهار داشت: برای ایران با توجه به شرایط وخیم اقتصادی و همه گیری بیماری کووید۱۹ راهی جز مذاکره وجود ندارد. معتقدم که در منطقه تحولاتی به وجود خواهد آمد و دو کشور عراق و سوریه در آینده ای نزدیک به دنیای عرب برخواهند گشت.