مهم‌ترین علت مرگ ناشی از حوادث ترافیکی و شغلی در دنیا چیست؟
دکتر رضا جاودانی به معرفی رشته مغز و اعصاب پرداخت و اظهار کرد: نه فقط در ایران بلکه در تمامی کشورهای پیشرو در زمینه آموزش پزشکی و درمان، رشته جراحی مغز و اعصاب، تنها رشته واجد صلاحیت علمی و عملی در زمینه درمان طیف وسیعی از بیماری‌ها و اختلالات دستگاه عصبی مرکزی(مغز، نخاع و ستون فقرات) است.
وی افزود: همچنین مواردی چون اعمال جراحی فتق دیسک کمر و گردن و شکستگی مهره‌های ستون فقرات، صرفا در حیطه تخصصی جراح مغز و اعصاب قرار می‌گیرد. هرچند ناآگاهی از این موضوع باعث مراجعه تعداد زیادی از بیماران به دیگر متخصصین مخصوصا متخصصان ارتوپد می‌شود، ولی افراد نیازمند اعمال جراحی ذکر شده در نهایت توسط سایر پزشکان به جراحان مغز و اعصاب ارجاع می‌شوند، پس آگاهی از این نکات بیمار را از صرف وقت و هزینه‌های غیرضروری بی‌نیاز می‌کند.
جاودانی گفت: علاوه بر اینها، درمان ناهنجاری‌های مادرزادی، ستون فقرات و بیماری‌های شغلی ستون فقرات نیز در همین فهرست قرار می گیرند.
وی اظهار کرد: با توجه به اینکه در حیطه فعالیت نوروسرجری(جراحی مغز و اعصاب)، شیوع بیماری‌های ستون فقرات و نخاع بسیار بیشتر از بیماری‌های مغزی است، بالتبع، بیشترین فعالیت اکثر جراحان مغز و اعصاب هم متوجه تشخیص و درمان بیماری‌های ستون فقرات است.
جاودانی افزود: به صورت کلی به غیر از حوادث جاده‌ای و شغلی و نیز بیماری‌های دژنراتیو ستون فقرات همچون فتق دیسک بین مهره‌ای، عوامل متعدد دیگری از قبیل انواع تومورهای خوش خیم و بدخیم، عفونت، کهولت سن و عوارض ناشی از آن همچون پوکی استخوان و همچنین ناهنجاری‌های مادرزادی نیز می‌توانند ستون فقرات و بافت عصبی مرتبط با آن یعنی نخاع و رشته‌های عصبی را تحت تأثیر قرار دهند.
وی بیان کرد: بیماری‌های شغلی ستون مهره ها از جمله فتق دیسک بین مهره‌ای به این علت در شهری همچون ساوه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، چراکه این شهر از یک طرف در شاهراه مواصلاتی کشور و کریدور شرق به غرب و نیز شمال به جنوب واقع است و از طرف دیگر جمعیت کارگری بالایی را در خود جای داده است.
وی با تقسیم مراجعات مردم ساوه به پزشک جراح مغز و اعصاب، به دو دسته بیمارستانی و سرپایی، خاطرنشان کرد: مراجعات بیمارستانی در این شهرستان، اصولا شامل موارد اورژانسی یعنی موارد مرتبط با حوادث ترافیکی و سوانح شغلی است.
جاودانی با یادآوری این نکته که مهم‌ترین علت مرگ ناشی از حوادث ترافیکی و شغلی در دنیا، آسیب مغزی است، افزود: در حال حاضر این آمار در حوادث ترافیکی و جاده‌ای به مراتب بالاتر از حوادث مرتبط با کار است، هر چند که در جوامع صنعتی، این فاصله در حال کمتر شدن است، اما این آمار در ساوه با توجه به استقرار بزرگترین شهرک صنعتی کشور، احتمالا بیشتر مطابق با این الگوی جهانی است. بر این اساس ترومای ناشی از حوادث ترافیکی در رتبه اول و حوادث کار در رتبه دوم این طبقه بندی قرار می‌گیرند، هرچند حوادث کار در شهر ساوه به مراتب بیشتر از سایر نقاط کشور است.
وی در خصوص مراجعات سرپایی نیز گفت: شایع‌ترین علت مراجعه سرپایی به جراح مغز و اعصاب، درد کمر است که خود علل مختلفی دارد، از جمله فتق دیسک کمر و آسیب‌های ناشی از کشیدگی و اسپاسم عضلات و لیگامان‌ها بویژه در ناحیه تحتانی ستون فقرات. عواملی که به علت جمعیت بالای کارگری شهر ساوه درصد زیادی از ویزیت‌های روزانه در مطب را به خود اختصاص می‌دهد.
این جراح مغز و اعصاب افزود: یکی از علل اصلی دردهای مزمن کمر و گردن، مرتبط با شغل بوده که با آموزش مناسب و اقدامات پیشگیرانه در زمینه حفاظت از ستون فقرات، می‌توان این عوارض را به حداقل رساند. در این راستا وضع قوانین سختگیرانه در زمینه ایمن کردن محیط کار و نظارت دقیق و مستمر بر کارفرما جهت اجرای این قوانین اجتناب ناپذیر است.
دکتر جاودانی با برشمردن اقدامات انجام شده در زمینه جراحی مغز و ستون فقرات، بویژه در یک سال گذشته، خاطرنشان کرد: با دسترسی بهتر به تجهیزات سخت‌افزاری اتاق عمل و با همت و تعهد نسل جدید جراحان مغز و اعصاب، در یک سال گذشته، هیچ بیماری برای عمل جراحی ستون فقرات به شهرهای مجاور نظیر تهران اعزام نشده است.
وی بیان کرد: در حال حاضر علاوه بر اعمال جراحی اورژانسی مغز و ستون فقرات - از جمله انواع خونریزی‌های مغزی و نیز شکستگی‌های ستون فقرات - اعمال جراحی همچون تومورهای مغز و نخاع نیز به صورت روتین در مراکز تشخیصی درمانی شهر ساوه انجام می‌پذیرد.
جاودانی تاکید کرد: در صورت تامین زیرساخت‌های سخت افزاری تشخیصی، درمانی لازم و با وجود این نیروی متخصص کارآمد، حتی امکان انجام عمل‌های جراحی پیچیده همچون اختلالات عروقی مغز نیز در مراکز تشخیصی درمانی ساوه وجود دارد به گونه‌ای که دیگر نیاز به اعزام هیچ بیماری به مراکز درمانی مجهزتر نخواهد بود.
او با اشاره به نظام تشخیص و درمان مبتنی بر ارجاع در کشور، گفت: این سیستم در صورتی کارآمد خواهد بود که نظام ارجاع به صورت دقیق اجرا شود و لازمه آن درک اهمیت و نقش کلیدی پزشک عمومی در این سیستم است و پیش شرط آن اتخاذ سیاست‌های کلان و آینده‌نگرانه در زمینه آموزش پزشکی و اطلاع‌رسانی عمومی است.
وی با تقدیر از پزشکان عمومی به عنوان خط مقدم نظام تشخیص و درمان اظهار کرد: باید به گونه‌ای عمل کرد که منجر به تقویت اعتماد عمومی به پزشک عمومی شود و بیماران در صورت صلاحدید ایشان و در صورت نیاز، از ویزیت‌های تخصصی و فوق تخصصی بهره‌مند شوند. همه اینها در صورتی میسر است که مسئولان آموزش پزشکی به نیروهایی که خود آموزش داده اند اعتماد کافی داشته باشند.
