زمستان سختی که بر فوتبال ایران گذشت/ پایان ۵ سال شکست و ناکامی؟

فدراسیون فوتبال در تدارک برگزاری انتخابات هیات رئیسه و تعیین ریاست جدید این فدراسیون است و به این ترتیب دوره کنونی بعد از گذشت حدود ۵ سال به پایان می رسد؛ دوره‌ای که به جز جام جهانی ۲۰۱۸ و برخی موفقیت‌ها در فوتسال و فوتبال ساحلی، سراسر شکست و ناکامی بود و در شرایط به پایان راه می‌رسد که کوهی از بدهی‌ها روی دست این فدراسیون باقی مانده است.

با این حال اهالی فوتبال هم مانند تمام عرصه‌های زندگی و در تمام شکست‌ها، امیدوار به روزهای بهتر هستند که نقطه آغاز آن برگزاری انتخابات و روی کار آمدن چهره‌های جدید خواهد بود. بدون شک ابقای افراد فعلی با توجه به کارنامه مدیریتی‌شان در حدود ۱۰ سال گذشته نمی توانند دردی را از فوتبال ایران دوا کند.

در آستانه برگزاری انتخابات و وجود زمزمه‌هایی مبنی تلاش برخی از چهره‌های فعلی برای باقی ماندن در این فدراسیون، به بررسی عملکرد اعضای هیات رئیسه در پنج سال اخیر می‌پردازیم و اتفاقات عمدتا تلخ این دوره را مرور خواهیم کرد.

بزرگترین شکست؛ ویلموتس و غرامت ۶.۲ میلیون یورویی

ماجرای آمدن و رفتن مارک ویلموتس به فدراسیون فوتبال برای زمین زدن هر مجموعه‌ای کافی است. از نحوه معرفی این سرمربی از مجازی غیر مرتبط مانند انجمن فرهنگی ایران و هلند و حضور دوستان و آشنایان مهدی تاج در جلسات مذاکره با ویلموتس به جای افراد نخبه و همینطور عدم ارائه قرارداد این سرمربی بلژیکی به وکلای فدراسیون تا پرداخت نشدن حقوق و دستمزد وی، باعث شده یکی از بدترین قراردادهای تاریخ ورزش ایران ثبت شود و حالا سرمربی بلژیکی در انتظار پرداخت ۶.۲ میلیون یورو برای کاری است که انجام نداده است.

دیپلماسی ضعیف در آسیا و سلب حق میزبانی در رقابت‌های بین‌المللی

یکی از عجیب‌ترین اتفاقات در سال‌های گذشته، تضییع حق میزبانی تیم‌های ایرانی بود. بعد از گرفتن حق میزبانی ایران مقابل تیم‌های عربستانی و ناتوانی فدراسیون فوتبال در وتوی این تصمیم، سال گذشته هم کنفدراسیون فوتبال آسیا در اتفاقی غیرمنتظره و غیرمنطقی، فوتبال ایران را از میزبانی در لیگ قهرمانان آسیا محروم کرد. در ادامه هیاتی از فوتبال ایران راهی مالزی و مقر AFC شدند و اعلام کردند که این کنفدراسیون حق میزبانی ایران را به شرط برگزاری بازی های دور رفت لیگ قهرمانان در خارج از خانه و برگزاری بازی های خانگی در دور برگشت پذیرفته است.

البته مجالی برای راستی‌آزمایی این تصمیم نبود چرا که کرونا تمام رقابت‌ها را تعطیل و در ادامه باعث برگزاری متمرکز آن شد اما همان زمان هم این سوال وجود داشت که چرا AFC قول میزبانی در سه بازی برگشت را به ایران داده است وقتی هر عقل سلیمی میزبانی در سه بازی پایانی را به سه بازی ابتدایی ترجیح می‌دهد؟

عدم اصلاح اساسنامه و پشت کردن به دستور فیفا و در نهایت لغو انتخابات

اگر انتخابات فدراسیون فوتبال ۲۵ اسفند سال گذشته برگزار نشد، به خاطر سهل انگاری و تمرد از دستور فیفا برای تصویب اساسنامه اصلاحی بود. در واقع فدراسیون جهانی فوتبال و کنفدراسیون فوتبال آسیا در تابستان ۹۸ نامه نگاری‌هایی با فدراسیون فوتبال برای اصلاح اساسنامه انجام می‌دهند و در ادامه جلساتی با حضور کارشناسان دو طرف برگزار می‌شود تا برای انتخابات قانونی در اردیبهشت ۹۹ شرایط فراهم شود اما مهدی تاج و برخی از اطرافیان او به خاطر مسائل شخصی خود، این اساسنامه را به اعضای مجمع نشان نمی‌دهند!

در نهایت وقتی فیفا سرپیچی این فدراسیون را از اجرای دستوراتش و تصویب اساسنامه اصلاحی را دید، جلوی برگزاری انتخابات را گرفت و پروسه اصلاحات یک سال به طول انجامید و در نهایت فدراسیون فوتبال راهی را که باید پنج سال قبل طی می‌کرد، به زور فیفا و با تاخیرهای فراوان انجام داد.

اصلاح اساسنامه موضوع دیروز و امروز نبود و حتی در انتخابات سال ۹۵ هم این موضوع مورد بحث قرار گرفت و به بعد از انتخابات موکول شده بود اما تاج و همکارانش در هیات رئیسه این موضوع را پشت گوش انداختند.

فاجعه فینال جام حذفی در سال ۹۸ و بخشش متخلفان با حمایت فدراسیون!

اختلاف با کمیته انضباطی و اخلاق در ماجرای فینال جام حذفی

فاجعه فینال جام حذفی و بی‌نظمی در دیدار پرسپولیس و داماش گیلان باعث شد تا این دیدار با تاخیری دو ساعته برگزار شود و جان بسیاری از هواداران دو تیم نیز به خطر بیفتد. پس از این ماجرا، کمیته اخلاق حکم به محرومیت متولیان برگزاری لیگ یعنی سعید فتاحی، حیدر بهاروند و عبدالکاظم طالقانی داد. صدور این آرا از سوی این نهادهای مستقل علیه اعضای هیات رئیسه خیلی زود لغو شد و همین باعث ایجاد اختلاف بین تاج با حسن‌زاده و تورک شده که در نهایت سبب شد این دو خیلی زودتر از رییس فدراسیون فوتبال از سمتشان استعفا دهند.

جنگ برای بقا در فوتبال

با تصویب قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان از سوی مجلس، خیلی از نهادهای دولتی از وزارتخانه‌ها تا سازمان‌های حساس و کلیدی، قید استفاده از بازنشسته‌های خود را زدند اما در فدراسیون فوتبال جریان دیگری حاکم بود. در مجموعه‌ای که خیلی از مدیرانش بازنشسته بودند، همه دست به دست هم دادند و با پناه گرفتن پشت فیفا، اعلام کردند که از فدراسیون فوتبال نخواهند رفت.

در اتفاقی عجیب و غیرقابل باور، با وجود فشارهای وزارت ورزش و مجلس شورای اسلامی، بازنشسته‌ها کرسی‌های خود در هیات رئیسه را ترک نکردند و اعلام کردند که این فدراسیون دولتی نیست! در شرایطی که طبق قانون نهادهای عمومی غیردولتی هم زیرمجموعه دولتی بودند و از بودجه دولتی بهره می‌بردند.

حذف تیم ملی فوتبال ساحلی و صعود نکردن به جام جهانی

فدراسیون فوتبال ایران در تمام این سال‌ها به لطف فوتسال و فوتبال ساحلی توانسته ناکامی‌های فوتبال را جبران کند اما در همین زمینه هم اتفاقات تلخی به وقوع پیوست. تیم ملی فوتسال ساحلی ایران که مدال برنز جام جهانی را کسب کرده بود، در جام ملت های آسیا از گروهش صعود نکرد و حذف شد؛ حذفی که به قیمت از دست رفتن سهمیه جام جهانی تمام شد و این تیم در دوره پیش رو در این رقابت ها حضور ندارد.

تقسیم میز و صندلی‌های فدراسیون میان دوست و رفیق

بعد از انتخابات سال ۹۵، مهدی تاج که با حمایت اعضای هیات رئیسه تبدیل به رئیس این فدراسیون شده بود، میز و صندلی‌ها را میان رفقا و حامیان خود تقسیم کرد. هر کسی سمتی را بر عهده گرفت و در مواقعی فرزندان و دوستان فرزندان اعضای هیات رئیسه هم سمت‌هایی را به دست آوردند.

برای نمونه دختر محمود اسلامیان که دانشجوی رواشناسی بود، به عنوان روانشناس تیم های بانون انتخاب شد! در شرایطی که این فدراسیون اگر دغدغه‌ای از این بابت داشت می‌توانست بهترین نفرات را با بیشترین سابقه در هر زمینه‌ای انتخاب کند ولی به دست آوردن اعتماد رفقا و ژن های خوب در ارجحیت قرار داشت.

وعده‌های سر خرمن برای نصب VAR

تقریبا تمام مسئولان سازمان لیگ و فدراسیون فوتبال از سال ۹۷ به این سمت و اجرا شدن کمک داور ویدیویی در لیگ‌های مختلف اروپایی، وعده اجرای سیستم کمک داور ویدیویی را داده‌اند. حتی در مقطعی برخی از اعضای کمیته داوران با استفاده از یک تلویزیون قدیمی و پلاسما با لامپ تصویر و یک عدد دوربین، تلاش داشت مدل VAR کشورهای اروپایی و پیشرفته را پیاده کند اما همان زمان هم همه چیز شبیه به یک نمایش کمدی بود تا اجرای سیستم کمک داور ویدیویی!

در نتیجه تمام این اتفاقات منجر به اجرای VAR نشد و چوب این اتفاقات را فوتبال ایران در رقابت های داخلی و بین‌المللی به خاطر اشتباهات عجیب بازیکنان به علت عدم آشنایی با این سیستم خوردند. حتی در رقابت‌های داخلی هم به علت نبود سیستم کمک داور ویدیویی اتفاقات عجیبی به وقوع پیوست که با وجود VAR، این اتفاقات رخ نمی‌داد.

اختلاف اعضای هیات رئیسه و تخلف در انتخاب نبی و کنار گذاشتن شکوری

یکی از تخلفات فدراسیون فوتبال و عدم اجرای اساسنامه، مربوط به انتخاب مهدی محمدنبی و کنار گذاشتن شکوری از دبیرکلی این فدراسیون بود. حیدر بهاروند بدون تشکیل جلسه، در گفت‌وگوی خصوصی به شکوری اعلام می‌کند که او از این پس سرپرست دبیرکلی فدراسیون فوتبال نیست. در حالی که مطابق اساسنامه، این اتفاق باید در حضور شکوری و اعضای هیات رئیسه رخ می داد و سایر اعضا هم به این موضوع رای می‌دادند.

در عوض فدراسیون جلسه ای را با حضور نبی برگزار و او را به عنوان دبیرکل انتخاب کرد که این تخلف به علت اختلاف برخی از چهره ها از جمله بهاروند و ممبینی، به گوش مسئولان AFC رسید و فوتبال ایران تا مدتی با خطر جریمه مواجه بود.

در این ماجرا ممبینی که دل خوشی از برخی اعضای هیات رئیسه به خاطر کنار گذاشتن او از کمیته داوران نداشت، تنها عضو هیات رئیسه بود که از ورود کنفدراسیون به این موضوع استقبال کرد تا اختلافش با سایر اعضای هیات رئیسه را علنی کند و دغدغه اجرای قانون نداشت.

تیم ملی در خطر حذف از انتخابی جام جهانی ۲۰۲۲ قطر

جدای از هزینه گزاف مارک ویلموتس روی دست فدراسیون فوتبال، تیم ملی فوتبال ایران هم در وضعیت بغرنجی قرار گرفته است. ناکامی ایران مقابل عراق و بحرین در انتخابی جام جهانی، باعث قرار گرفتن این تیم در رده سوم گروهش شده و با این وضعیت ایران کار دشواری برای رسیدن به رده نخست گروهش و صعود به عنوان تیم اول دارد. ناکامی در صعود به جام جهانی قطر می تواند تلخ ترین اتفاق چندین سال گذشته برای فوتبال ایران باشد.

امضای قرارداد با اسکوچیچ بدون اطلاع هیات رئیسه

ماجرای روی کار آمدن اسکوچیچ همچنان برای اهالی فوتبال مبهم است. در حالی که همه در انتظار معرفی سرمربی ایرانی بودند و اعضای هیات رئیسه هم بارها وعده این اتفاق را داده بودند، اسکوچیچ و بهاروند در عکسی دو نفره برای هدایت تیم ملی به توافق رسیدند.

خبر به حدی شوکه کننده بود که دبیرکل فدراسیون فوتبال و مسئول اجرایی این مجموعه هم خبری از این توافق نداشت؛ توافقی که اخبار مختلفی درباره سفارش افرادی خارج از این فدراسیون درباره آن به گوش می‌رسد اما هنوز جزییات این موضوع از سوی بهاروند و اسکوچیچ اعلام نشده است.

دقیقا ۱۰ روز قبل از این ماجرا، سخنگوی فدراسیون فوتبال هم در مصاحبه‌ای اعلام کرده بود که سرمربی تیم ملی قطعا ایرانی است اما مشخص نیست چه فعل و انفعالی رخ داد که اسکوچیچ که به علت بیماری آبادان را ترک کرده بود، به تیم ملی پیوست و غرامت این موضوع را هم پرداخت کرد.

حذف تیم ملی بانوان از رنکینگ فیفا

چندی پیش رده بندی فدراسیون جهانی فوتبال اعلام شد که تیم ملی فوتبال بانوان ایران در رده بندی قبلی در جایگاه هفتادم بود، اما در رده‌بندی جدید نامش حذف شده بود و جایگاهی را در اختیار نداشت. طبق قوانین فیفا، تیم‌هایی که بیش از ۵ بازی و بیشتر از ۱۸ ماه با تیم‌های رسمی بازی نکرده باشند در این رده بندی حضور ندارند و به همین دلیل تیم ملی بانوان در رنکینگ فیفا حضور ندارد.

تیم ملی فوتبال بانوان ایران بیش از یک سال است که در بلاتکلیفی به سر می‌برد و مشخص نیست چه زمانی این تیم بار دیگر تشکیل خواهد شد تا بتواند به رده‌بندی فیفا بازگردد. بعد از این اتفاق، هیچ یک از مسئولان فدراسیون فوتبال به خصوص نایب رئیس بانوان هیچ توضیحی ارائه نکرده اند!

ناتوانی در پرداخت پاداش ۲۲ میلیونی قهرمانی تیم ملی فوتسال بانوان

۲۲ اردیبهشت ماه ۱۳۹۷ تیم ملی فوتسال قهرمان آسیا شد و ۲۲ میلیون تومان پاداش برای آنها در نظر گرفته شد اما با وجود گذشت بیش از دو سال، هنوز این پاداش‌ها پرداخت نشده است. در این مدت وعده‌های زیادی برای پرداخت پاداش داده شد اما در حد وعده باقی ماند. البته فدراسیون فوتبال در این مدت پول‌های زیادی صرف تیم ملی مردان، پاداش صعود به جام جهانی، حذف از قهرمانی آسیا،‌ قرارداد ویلموتس کرد اما لیلا صوفی‌زاده به عنوان حامی زنان ورزشکار و مدیر بخش زنان قدرت و جسارت کافی برای پرداخت پاداش ناچیز ملی‌پوشان فوتسال که جمع آن به اندازه قرارداد یک روز ویلموتس هم نبود را نداشت.

بدعهدی و ناتوانی دراین زمینه باعث شد تا یک فرد نیکوکار مبلغی را تحت عنوان قدردانی به ملی‌پوشان بدهد.

تخلفات گسترده در اجرای اساسنامه فدراسیون فوتبال

سناریو تخلف و پشت کردن به اساسنامه فدراسیون فوتبال زمانی نوشته شد که مهدی تاج برای بازگرداندن اسلامیان به هیات رئیسه، از حیدر بهاروند کمک گرفت؛ کمکی که زندگی بهاروند را زیر و رو کرد.

تا قبل از این اتفاق، بهاروند در انتخابات به عنوان کارشناس هیات رئیسه انتخاب شد اما به حدنصاب نرسیدن آرای اسلامیان برای نایب رئیس دوم، او را از گردونه خارج کرد. در نتیجه تاج، بهاروند را سرپرست نایب رئیسی دوم و سرپرست سازمان لیگ کرد تا جا برای نامزدی اسلامیان برای عضو کارشناس هیات رئیسه خالی شود.

انتخاب بهاروند به عنوان نایب رئیس دوم مصداق بارز تخلف آشکار بود. در واقع بهاروند برای این جابجایی باید از سمت کارشناس هیات رئیسه استعفا می‌داد که طبق بند ۸ ماده ۳۳ اساسنامه فدراسیون فوتبال کسی که از سمت خود استعفا می دهد نمی‌تواند دست کم در یک دوره برای هیچ سمت دیگری کاندید شود.

اما در آن مقطع این موضوع برای متولیان فوتبال اهمیتی نداشته چرا که همه کاره بودند و کسی برای اینکه یقه آن‌ها را بگیرد و علت تخلف از اساسنامه را بپرسد وجود نداشت. در نتیجه مهره‌های تاج در جایگاه جدید خود نشستند و آب از آب تکان نخورد.

چند سال بعد تخلف دیگری در انتخاب ابراهیم شکوری صورت گرفت. با اتمام فرصت بازنشسته‌ها و کنار رفتن محمدرضا ساکت از دبیرکلی فدراسیون فوتبال، نیاز به کسی بود که بدون مزاحمت، درخواست مدیران بالادستی را امضاء کند. در نتیجه مدیران به انتخاب شکوری رضایت دادند و به طور غیرقانونی او به مدت ۱۶ ماه عهده‌دار این سمت بود.

در اساسنامه قبلی فدراسیون فوتبال پیرامون شرایط دبیر کل فدراسیون آمده: «دارا بودن ۱۰ سال سابقه مدیریت که حداقل پنج سال آن در ورزش بوده باشد.» نگاهی به سابقه شکوری گویای وجود نواقص در کارنامه او است اما در آن مقطع تاج برای مصلاح خود و رفقایش، قانون را در نظر داشت تا انتظاراتشان به سرعت برآورده شود.

تخلف بعدی در انتخاب دبیرکل فدراسیون یعنی مهدی محمدنبی بود که بالاتر توضیحات درباره این موضوع ارائه شد.

بدهی دو میلیون یورویی به شستا و صدور حکم توقیف اموال

فدراسیون فوتبال برای پرداخت قسط اول و دوم ویلموتس هیچ پولی در بساط نداشت و در نهایت با لابی مهدی تاج و قبل از صدور مصوبه شورای مقابله با تحریم، دو میلیون یورو به حساب مارک ویلموتس در ترکیه منتقل شد. این اتفاق در شرایطی بود که سرمربی بلژیکی قراردادش را فسخ کرده بود. در نهایت ویلموتس رفت و فدراسیون ماند و بدهی دو میلیون یورویی.

وقتی این مبلغ در موعد مقرر از سوی این فدراسیون پرداخت نشد، وکلا شرکت سرمایه گذاری شستا برای رسیدن به پول خود، از فدراسیون شکایت کردند و حکم توقیف اموال این فدراسیون را گرفته‌اند اما فعلا این حکم را به مرحله اجرا نبرده‌اند تا شاید اتفاقات بهتری به وقوع بپیوندد.

شمار اتفاقات تلخ ریز و درشت در این پنج سال به حدی زیاد بود که در مواقعی باعث جریحه‌دار احساسات فوتبالیست‌های مردن و زن و همینطور طرفداران شد اما این دوره با تمام سختی‌های خود رو به پایان است و اعضای مجمع فدراسیون فوتبال به نمایندگی از اقشار مختلف باید انتخابی را انجام دهد که باعث خوشحالی و کامیابی فوتبال ایران و هواداران شود و پنج سال گذشته مجددا تکرار نشود.