ماجرای یک توئیت جنجالی که بعد از ساعتی حذف شد/ نگرانی ها از حذف غربالگری جنین برای چیست؟

یک توییت جنجالی

توییت «کبری خزعلی» رئیس شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده در شورای عالی انقلاب فرهنگی، ساعت 12:46 پنج شنبه منتشر شد:«عرض تبریک به مادران و پرسنل خدوم وزارت بهداشت. بالاخره با تلاش برخی نمایندگان انقلابی مجلس، اجبار به غربالگری توسط مادر و پزشکان با تجویزهای غیراستاندارد و غیرمتقن علمی(که باعث قتل جنین می شود) برداشته شد. حالا دیگر هیچ پزشک و مادری مجبور به غربالگری و کشتن جنین نیست».

واکنش های تند و تیز

این توییت خیلی زود حذف شد اما واکنش هایی را به همراه داشت که تقریبا همه آن ها در انتقاد از آن بود :

* چطور می شود در کشوری که ازدواج فامیلی زیاد است، غربالگری جنین را حذف کرد؟

* همه‌ دنیا دارند تلاش می کنند تست‌های غربالگری را رایگان کنند، آن وقت در کشور ما می خواهند حذفش کنند!

* به نظر می رسد برخی به دنبال حذف پوشش بیمه ای غربالگری ها هستند که اگر انجام شود، رانت بزرگی ایجاد خواهد کرد.

پاسخ خزعلی به خراسان

برای اطلاع از جزئیات ماجرا، با دکتر «کبری خزعلی» تماس گرفتیم. خزعلی در گفت وگو با خراسان اعلام کرد که اظهارنظر رسمی در این باره را به زمانی دیگر موکول می کند، اما توضیح مختصری به ما ارائه کرد: «برخی پزشکان به خاطر این که اجازه سقط نمی دهند و تصمیم به قتل نمی گیرند، مجازات می شوند. حالا ما می خواهیم مجازات پزشکان حذف شود و قطعا بدانید این طرح برای دفاع قاطع از پزشکان است.» کبری خزعلی در گفت وگو با ما نکاتی را درباره محتوای توییت اش و دلیل حذف آن هم مطرح می کند اما درخواستش این بود که اظهاراتش در این خصوص فعلا رسانه ای نشود.

۹۲ هزار سقط غیر درمانی در 3 ماه؟

اما مرور صحبت های چند ماه قبل خزعلی تا حدودی مشخص می کند که او از چه سخن گفته است. خرداد ماه امسال بود که او در میزگرد خبرگزاری مهر در این باره گفت: «در سه ماه اخیر، ۹۲ هزار سقط غیر درمانی و غیراستاندارد در کشور رخ‌ داده و طبق اعلام وزارت بهداشت در سال ۹۲ هم روزانه 1000 سقط غیر درمانی و جنایی در کشور انجام شده.» او درباره طرح غربالگری هم گفته بود: «غربالگری‌های غیراستانداردی در حال انجام است و هیچ جای جهان این شیوه را نمی‌پذیرند، هم اکنون طرح غربالگری برای همه مادران اجباری است در حالی که در جهان تنها در شرایط خاص انجام می‌شود.»

موضع وزارت بهداشت

گسترده شدن دامنه واکنش ها، راهی جز این باقی نگذاشت که وزارت بهداشت هم موضع خود را درباره این موضوع اعلام کند. ظهر دیروز «کیانوش جهانپور» رئیس مرکز اطلاع رسانی وزارت بهداشت در رشته توییتی نوشت: «وزارت بهداشت به عنوان تولیت سلامت در قبال تولد کودکان سالم و سلامت نسل آینده، خود را مسئول می‌داند. غربالگری بیماری های ژنتیکی که برپایه شواهد علمی و فناوری های موجود، پیشگیری از آن میسر باشد، سیاستی در راستای ارتقای سلامت عمومی است، همزمان وزارت بهداشت خود را در قبال سیاست های کلان جمعیت و مقابله با پدیده سقط غیرقانونی و غیرعلمی نیز متعهد می داند... غربالگری بیماری‌های ژنتیکی جنین هیچ گاه اجباری نیست و دستورالعمل وزارت بهداشت در این باره با مشارکت آگاهانه والدین، عملی شده و البته نقش موثری در کاهش موارد تولید بیماری‌های ژنتیکی از جمله سندروم داون و ... داشته و خواهد داشت. همه در قبال جمعیت و سلامت جمعیت در چارچوب دستاوردهای دانش نوین بشری مسئولیم، نه یک کلمه بیش و نه یک کلمه کم.»

تولد سالانه 35 هزار کودک معلول در کشور

براساس اعلام سازمان بهزیستی سالانه 29 تا 35 هزار کودک معلول در کشور متولد می شوند که نیمی از آن ها حاصل اختلالات ژنتیکی هستند و بررسی های علمی نشان می دهند می توان با علت یابی ژنتیکی، معلول زایی را کاهش داد. به گفته «وحید قبادی دانا» رئیس جدید این سازمان « در سال 98 با سقط درمانی و با مجوز پزشکی قانونی از تولد 1444 نوزاد دارای معلولیت جلوگیری شده است.»

هنوز چیزی تصویب نشده است

پس از واکنش ها به طرح مجلس و اعلام موضع وزارت بهداشت دکتر «حسینعلی شهریاری» رئیس کمیسیون بهداشت مجلس هم پای صحبت درباره این موضوع آمد و توضیحاتی ارائه کرد. شهریاری در گفت وگو با اعتماد آنلاین گفت: «این مسئله که در حد پیشنهاد است و هنوز هم تصویب نشده، تنها بحث «اجباری بودن غربالگری» را حذف می‌کند، حتی اگر این مسئله تصویب هم بشود- که هنوز معلوم نیست- در همه کشور در مراکز مختلف کمیته‌ها و تیم‌های پایش برای مادران باردار وجود دارد و همچنان اگر مادر بارداری نیاز به غربالگری داشته باشد، دستور انجام این کار صادر می شود.»

ترجیح به سکوت تا زمان مناسب

روز گذشته تلاش کردیم با برخی نمایندگان مجلس که در جریان این طرح قرار دارند گفت وگویی داشته باشیم. دکتر «فاطمه محمدبیگی» و دکتر «امیرحسین بانکی پور» دو نماینده صاحب نظر در این حوزه بودند که گفت وگوی نسبتا مفصلی هم با ما داشتند و در دفاع از این طرح، نکات قابل توجهی را مطرح کردند اما ترجیح شان این بود که این صحبت ها و استدلال های علمی در زمان مناسب تری رسانه ای شود.

و اما ...

با وجود همه این جنجال ها و اظهار نظر ها توجه به دو نکته اهمیت دارد :۱-وجود مجوز شرعی برای سقط جنین در صورت وجود نقص تا قبل از دمیدن روح در آن .۲-این یک واقعیت است که اغلب کسانی که میل به تولد فرزند ندارند ، موانع قانونی مانع از اراده آن ها برای سقط نمی شود .

غربالگری سلامت جنین چیست؟

آزمایش های غربالگری مجموعه ای از تست های خون و سونوگرافی برای بررسی سلامت جنین از لحاظ بیماری های عفونی، سندروم داون و برخی دیگر از نقایص ژنتیکی است. به استناد اطلاعات یکی از آزمایشگاه های پاتوبیولوژی و ژنتیک کشور، غربالگری مرحله اول ترکیبی از سونوگرافی جنین و آزمایش خون مادر در سه ماه اول بارداری است. مرحله دوم غربالگری نیز در سه ماه دوم بارداری انجام می شود و درصد ریسک ابتلای جنین به ناهنجاری های کروموزومی و بیماری های مادرزادی را نشان می دهد.بررسی های خراسان نشان می دهد برخی نمایندگان مجلس به استناد گزارش های دریافتی، معتقدند درصد خطای غربالگری در کشورهای پیشرفته بین 6/1 تا 2 درصد است اما میزان خطای این غربالگری در کشور ما در مواردی تا 10 برابر بیشتر است. از سوی دیگر گفته می شود پزشکان در صورت به دنیا آوردن نوزادانی که به بیماری هایی از جمله سندروم داون مبتلا باشند، به پرداخت جریمه محکوم می شوند به همین دلیل ترجیح می دهند احتمال خطای بالا در غربالگری را نادیده بگیرند و اجازه سقط بدهند. به همین دلیل گفته می شود کمیسیون مشترکی در مجلس قصد دارد برای به حداقل رساندن این خطاها و حمایت از پزشکان، طرح غربالگری فعلی را بازنگری کند. حالا این که این بازنگری چه جزئیاتی دارد و پاسخش به نگرانی ها و انتقادهای مطرح شده چه خواهد بود، موضوعی است که باید منتظر آن بمانیم.