اطلاع از سلامت جنین، حق مادر است/ از ابتدا هم "اجبار" در کار نبود
آمنه عبیری متخصص زنان و فوق تخصص پریناتولوژی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، با اشاره بر اهمیت غربالگری در دوران بارداری گفت: وضعیت سلامت جنین یکی از دغدغه های اصلی هر پدر و مادری است و والدین به دنبال راهی هستند که از سلامت جنین خود مطلع شوند.
وی توضیح داد: از حدود ۲۰ سال پیش با پیشرفت علم پزشکی در دنیا، روش‌هایی برای تشخیص و پیش بینی اختلالات ژنتیکی و ساختاری شدید از جمله سندروم داون وتریزومی ۱۳و۱۸ وارد طب زنان شده است و در حال حاضر به عنوان جزئی از مراقبت های روتین بارداری، انجام آن به تمام مادران باردار توصیه می شود. اگر چه والدین مختار به انجام و یا عدم انجام آن می باشند؛ بدیهی است که این روش‌ها که حاصل سالها تلاش دانشمندان و اساتید و دانشگاهیان کشور عزیز اسلامی ما است، باعث شده است که بسیاری از مادران در کشور با اطمینان خاطر و قلبی آسوده ادامه بارداری را سپری کنند.
وی با بیان اینکه باید برای همه مردم جا بیفتد که تست غربالگری نشانه مثبت بودن و مبتلا بودن جنین به اختلال نیست، عنوان کرد: همان طور که از نام غربالگری پیداست، این روش ها فقط برخی افراد را غربال می‌کند که این افراد باید به دنبال تشخیص قطعی و نهایی بروند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: بنابراین ابتدا باید مشاوره صحیح و کامل با والدین انجام شود و کلمه غربالگری برای ایشان جا انداخته شود، تا بتوان از اضطراب و نگرانی های آنها و تصمیم گیری های غلط توسط ایشان جلوگیری کرد. در عین حال باید توجه کرد که این تست ها ی غربالگری، تعدادی مثبت کاذب دارند و وجود این تست های مثبت کاذب جزء لاینفک همه روش های غربالگری در تمامی شاخه های طب می باشد و وجه تسمیه کلمه غربالگری خود موید این است که باید از بین افرادی که جواب پرخطر دارند، افراد سالم و مبتلا شناخته و جدا شوند.
این متخصص زنان ادامه داد: اگر در گزارش آزمایشگاه فردی کلمه پر خطر عنوان شد به معنی ابتلای صدرصد به اختلالات ژنتیکی نیست. به عنوان مثال اگر در جواب غربالگری در آزمایش فردی ۱ به روی ۸۰ باشد؛ به معنی آن است که از ۸۰ مادری که شرایط مشابه این مادر را دارند یک نفر فرزند مبتلا و ۷۹ نفر فرزند سالم خواهند داشت. در واقع این وظیفه انسانی، اخلاقی و شرعی ماست که با هدف ایجاد عدالت در بین مادران باردار، همگی را از وجود روشهای مفید غربالگری آگاه کنیم، ولی قطعا تصمیم گیری نهایی برای انجام یا عدم انجام آن با والدین بوده و هست.
این عضو انجمن پریناتولوژی خاطر نشان کرد: طبق آمار سازمان پزشکی قانونی کشور، در سال ۹۸ حدود ۹۰۰۰ مجوز سقط قانونی صادر شده است که از بین آنها ۸۳۶۱ مورد دچار ناهنجاری جنین بودند. از این تعداد ۱۸۰۰ مورد سندروم داون و اختلالات کروموزومی و ۶۰۰۰ مورد هم اختلالات جدی فیزیکی و ساختاری جنین را شامل می شد. همچنین ۶۴۹ مورد هم به علت مشکلات تهدید کننده حیات مادر مجوز سقط داده شده است. لازم به ذکر است که طبق استفتائات، در مواردی که نگهداری و بزرگ کردن طفل معلول و عقب‌مانده و ناقص‌الخلقه برای والدین دارای زحمت و مشقت بیش از متعارف باشد، به مقداری که در عسر و حرج واقع میشود، اسقاط جنین پیش از دمیده شدن روح در او مانع ندارد و امری شرعی می باشد.
وی ادامه داد: مجوزهای سقط طبق موازین شرعی و قانونی توسط سازمان پزشکی قانونی صادر شده است و میشود. اگر چه ممکن است در این میان عده ای از افراد جامعه نیز طبق اعتقادات خود مخالف مواد مذکور باشند و حتی خودشان حاضر به داشتن فرزندی با معلولیت های جدی ذهنی و جسمی باشند. این دلیل بر تعمیم عقیده آنها به کل جامعه و بویژه قشر آسیب پذیر، نمی باشد.
وی در پاسخ به سوالی که در مورد میزان موارد تستهای مثبت کاذب پرسیده شد، توضیح داد: در عین حال باید توجه شود که یک سری از تست ها در هر حال مثبت کاذب دارند، انتظار داریم که از بین افرادی که تحت تست های غربالگری قرار می گیرند، درصد کمی در گروه مثبت کاذب قرار گیرند. این درصد در تمام دنیا در حدود عدد ۵ درصد قابل قبول است. در کشور ما مطالعه دقیق و آینده نگری در این رابطه انجام نشده که دقیقا بتوانیم میزان مثبت کاذب را بر اساس آن اعلام کنیم. اگرچه اخیرا مطالعه گذشته نگری به صورت تلفنی و بدون رویت جواب آزمایش توسط محققین این مطالعه درصد مثبت کاذب در کشور ما را ۱۲ درصد اعلام کرده اند، ولی ایراداتی به روش مطالعه آنها وارد است که نتیجه را از نظر ما غیرقابل اعتماد می‌کند.
این متخصص زنان افزود: به هر حال امیدواریم که انجام مطالعات آینده‌نگر و گزارشات دقیق وزارت بهداشت میزان مثبت کاذب واقعی در کشور ما را نیز تعیین و در صورت بالاتر بودن نسبت به معیارهای جهانی توسط وزارت محترم بهداشت به نحو احسنت تحت نظارت و استانداردسازی لازم قرار گیرد نه اینکه کلا صورت مسئله پاک شود. با حذف آموزش در مورد وجود غربالگری، در شبکه های بهداشت، مادرانی که در اقصی نقاط دورافتاده کشور زندگی می‌کنند، مورد تبعیض و عدم دسترسی به این روش های مفید قرار خواهند داشت.
وی در مورد هزینه های این غربالگریها نیز گفت: اگرچه در بین انواع روشهای موجود غربالگری، تعدادی تحت پوشش بیمه می باشند، اما برخی روشهای دقیق تر، که البته انجام آن فقط برای جمعیت محدودی از خانم های باردار لازم است، تحت پوشش بیمه نیست و جا دارد در اینجا به سازمانهای بیمه گر خاطرنشان شود که قرار دادن این خدمات تحت پوشش بیمه از نظر هزینه اثربخشی بسیار به صرفه می باشد چرا که برخی از باردار ها به علت تحت پوشش بیمه نبودن برخی ازخدمات این اقدامات را انجام نداده وقطعا به دنیا آمدن حتی یک فرزند معلول و هزینه های بعدی که صرف روش های تشخیصی، درمانی و حمایتی از آنها میشود بسیار بسیار بالاتر خواهد بود.
دکتر عبیری گفت: در صورتی که تست های غربالگری حذف شود، ظلمی به مردم جامعه است. این حق مسلم مادر باردار است که از سلامت جنین خود در اوایل بارداری اطمینان حاصل کند تا به این طریق با خاطری آرام و روحیه ای سالم حاملگی را ادامه دهد. در اینجا تاکید می‌نماینم که کسانی که با مغالطه می‌خواهند، عنوان کنند که فقط اجبار غربالگری حذف شده در حال بازی با کلمات برای انحراف ذهن مردم می باشند؛ چرا که قبل از این هم هیچ اجباری در کار نبوده است. ولی اخیراً این افراد ذکر می کنند که حتی نباید مادر باردار را از وجود چنین روشهای نوینی آگاه کرد. این کار چیزی جز ظلم در مورد مادران، به خصوص مادرانی که در اقصی نقاط دور افتاده کشور هستند و از علم پزشکی آگاهی ندارند، مورد تبعیض عیانی قرار خواهند گرفت، چرا که مادران آگاه و مادرانی که دسترسی به منابع علمی دارند به هر قیمتی خودشان به دنبال غربالگری خواهند رفت و این موضوع دامن زدن به اختلاف طبقاتی بین اقشار مختلف جامعه خواهد شد.
