"دریافت معاینه فنی خودروهای سبک بنزینی و دوگانه سوز در کمترین زمان ممکن. قرعه کشی جوایز ارزنده به ۲۰ نفر هر ماه و ۳۰ درصد تخفیف روزهای تعطیل برای کلیه مشتریان؛ کافیست یکبار امتحان کنید تا همه ساله مشتری می شوید." این یک نمونه جالب از آگهی معاینه فنی بدون "گیر" است که در یکی از سایت های مشهور خرید و فروش و ارائه خدمات منتشر شده است و جالب تر اینکه برای تماس با این افراد که خدمات ارائه می دهند تنها با آی.دی تلگرام می توان با آنها ارتباط گرفت.
در آگهی دیگر که مربوط به تهران است نوشته شده: انجام معاینه فنی کلیه اتومبیل های پلاک ملی، شخصی، آفرود، قدیمی و کلاسیک حضور خودرو در مرکز الزامیست؛ "بدون گیر".
در ادامه این آگهی آمده: "پاسخ دادن به تمام سوالات در مورد معاینه فنی. ساعت کاری شنبه تا جمعه از ساعت ۸ صبح الی ۱۹ شب می باشد. برای اطلاعات بیشتر تماس بگیرید، پاسخگو هستیم."
بررسی های ایرنا نشان داد که گرفتن معاینه فنی برای مشتریان این آگهی ها از ۳۰۰ هزار تومان به بالا بسته به مدل، نوع و مشکل خاص خودرو آب می خورد؛ مکانیزم هم به این گونه است که فرد متقاضی معاینه فنی پس از توافق اولیه با آگهی دهنده، با خودروی خود به محل قرار می رود و با پرداخت مبلغ و پس از ثبت اطلاعات خودرو در یک مرکز خاص بیرون تهران معاینه فنی می گیرد.
گو اینکه این روال فقط در استان تهران رایج نیست و با کمی جستجو در سایت های خرید و فروش می توان به نمونه های ارائه این نوع خدمات در سایر شهرهای کشور نیز رسید.
در واقع می توان گفت که حلقه اصلی این تخلف یک واسطه (بخوانید کارچاق کن) بین کارشناس معاینه فنی و فرد متقاضی است.
دلیل انجام این تخلف چیست؟
یکی از رانندگان در این باره به ایرنا می گوید: صف طولانی معاینه فنی و گیر بیخودی در معاینه فنی تهران باعث شده تا در ۲ سال گذشته از خارج از شهر معاینه بگیرم؛ البته من حضوری میروم و همان قیمت معاینه فنی عادی (۴۷ هزار تومان) را میدهم.
این مالک خودروی پراید می افزاید: چراغ خطر ماشینم خراب بود و به مرکز آبشناسان برای دریافت معاینه فنی مراجعه کردم که نتیجه نگرفتم و مجبور شدم اطراف تهران رفته و معاینه فنی بگیرم. کارشناس معاینه فنی تهران مو را از ماست بیرون می کشند تا به مکانیکی رفته و خرج کنی و معاینه بگیرید.
این راننده اضافه می کند: معاینه معاینه است! حالا چه تهران، چه رودهن و رباط کریم تا ۵۰ هزار تومن جریمه نشی.
راننده ای دیگر که شیشه جلوی خودروی شاسی بلندش ترک برداشته، بود هم می گوید: عوض کردن این شیشه چند میلیون تومان هزینه دارد اما با پرداخت نهایتا ۲۰۰ هزار تومان معاینه فنی می گیرم.
ضعف نظارتی بر مراکز معاینه فنی خارج از تهران
در این رابطه مدیرعامل ستاد مرکزی معاینه فنی خودروهای تهران به ایرنا می گوید: بیش از ۵۰۰ مرکز معاینه فنی در سراسر کشور و چند ۱۰ مرکز نیز در استان تهران فعال است و در وهله نخست باید متولیان امر نظارت بر مراکز خود داشته باشند تا تخلفی انجام نشود.
حسین مقدم می افزاید: ستاد معاینه فنی تهران تنها ستادی است که تشکیلات متمرکزی دارد اما متاسفانه در برخی شهرستان های اقماری تهران ستادی وجود ندارد و نظارت ها به دلیل نبود ساختار، به طور قطع سست تر است.
او با بیان اینکه ستاد معاینه فنی تهران نمی تواند نظارت و اثری خارج از مناطق ۲۲ گانه پایتخت داشته باشد، اضافه می کند: ۲ کیلومتر از شهر تهران که خارج می شویم مراکز معاینه فنی شروع می شود و امکان تخلف هم در هر حوزه ای می تواند وجود داشته باشد؛ البته که معدود مراکزی دقت لازم را ندارند و از این رو، راه برای افراد سودجو در این زمینه باز می شود.
مدیرعامل ستاد مرکزی معاینه فنی خودروهای تهران می گوید که از آگهی های معاینه فنی بدون "گیر" در برخی سایت ها باخبر است و در این مورد توضیح می دهد: چندی پیش مطلع شدیم که یک نمایشگاه خودرو در خیابان مطهری با مرکز معاینه فنی خارج از تهران در ارتباط بود و در ازای پرداخت ۳۰۰ هزار تومان معاینه فنی صادر می شد.
مقدم این را هم گفت که آگهی دهنده ها شماره تلفن ندارند و با آی.دی تلگرام نسبت به ارتباط با مالک خودرو اقدام می کنند و گزینه دیگری هم دارند که راننده می تواند در مرکز معاینه فنی حضور نداشته باشد اما باید مبلغی بیشتر پرداخت کند.
او یادآور می شود: هر چه قطعه خراب خودرویی که معاینه فنی می خواهد گران قیمت تر باشد تقاضا بالا می رود مثل کاتالیزور.
به گفته این مقام شهری، برخی خودروها روغن سوزی دارند یا دستکاری زیادی بر روی آن انجام شده است؛ مثلا صدای اگزوز ناهنجاری دارند که این افراد معمولا مشتری آگهی های معاینه فنی در سایت ها هستند.
"این متخلفان شبکه ای خاص در تهران دارند و در سنوات قبل می آمدند در کنار مراکز ما و مالکان خودروهایی که معاینه نمی گرفتند را تور می کردند و برای مالک خودرو با هزینه بیشتر، از شهرهای اقماری پایتخت معاینه فنی می گرفتند. " این را مقدم می گوید و می افزاید: نحوه تخلف در آن مراکز خاص، متنوع است و از کم کردن دور موتور خودرو تا هک کردن اطلاعات انجام می شود.
او یادآوری می کند: سال پیش یک مرکز که از هکر استفاده می کرد و اعداد داخل گزارش را تغییر می داد، بسته شد.
این مقام شهری ادامه می دهد: تمام آگهی ها و تخلفات احتمالی در این زمینه را به صورت دائم رصد می کنیم و مدارک و مستندات تخلف به صورت مستقیم و محرمانه به وزارت کشور به عنوان متولی سامانه سیمفا ارسال می شود.
به گفته مدیرعامل ستاد مرکزی معاینه فنی تهران، دستگاه های نظارتی طبق قانون به این موضوع رسیدگی می کنند اما نمی توان برای خطا و یا سهل انگاری یک یا ۲ مرکز موضوع کل معاینه فنی را زیر سوال برد.
احتمال تخلف در مراکز معاینه فنی تهران نزدیک به صفر
او همچنین احتمال انجام این تخلف در مراکز معاینه فنی شهر تهران را نزدیک به صفر عنوان و اضافه می کند: ما در تهران چند لایحه نظارتی داریم و حتی گاهی اوقات دام هایی طراحی می کنیم تا ببینیم آیا تخلفی در مراکز ما انجام می شود یا خیر؟
مقدم اضافه می کند: "در مواردی یک سری از دوستانمان را نیز به مراکز معاینه فنی به عنوان فردی که معاینه فنی می خواهد می فرستیم تا ببینیم فردی تخلف می کند یا نه؟ که خوشبختانه تا به حال موردی پیش نیامده است."
او این را هم می گوید که ما نظارت از هر مدلی که فکر بکنید انجام می دهیم و در این باره با کسی تعارف نداریم؛ از یک میلیون و ۸۰۰ هزار مراجعه برای گرفتن معاینه فنی در سال شاید یک یا ۲ مورد تخلفی رخ دهد.
این مقام شهری در عین حال هشدار داد: واقعیت این است که این تخلف وجود دارد اما باید توجه کرد که درصد آن چقدر است و نباید بخاطر این اندک موارد تاثیر معاینه فنی خودروها بر کاهش آلودگی هوا را از یاد برد چراکه برخی می خواهند با حاشیه سازی فاتحه معاینه فنی خوانده شود.
معاینه فنی در تهران سخت گیرانه نیست
مقدم انجام معاینه فنی خودروها را به نفع سلامتی مردم عنوان کرده و می گوید: معاینه فنی پروسه ای است که در تمام دنیا با همین دستگاه ها انجام می شود اما آزمون سلامت خودرو در ایران سهل تر است و با ایجاد سامانه سیمفا تخلف به حداقل رسیده است.
او با رد سختگیرانه بودن آزمون معاینه فنی در تهران یادآور می شود: دستور العمل های ابلاغی وزارت کشور در تهران انجام می شود و به طور قطع سخت گیرانه نیست اما از یک سری مسائل که مربوط به ایمنی و آلایندگی خودرو می شود، نمی گذریم.
به گزارش ایرنا، بنابرآنچه گفته شد با توجه به اینکه آلودگی هوا چالش مشترک کلانشهرهای امروز دنیاست انجام آزمون معاینه فنی خودروها مطابق با استانداردهای روز امری ضروری است اما در آن طرف ماجرا نیز به نظر می رسد نهادهای نظارتی باید بیش از پیش عملکرد مراکز معاینه فنی را کنترل کنند تا بروز تخلف در این حوزه به کمترین حد ممکن برسد.