چگونه هم غم خانواده‌های داغدار از کرونا باشیم؟
از ابتدی شیوع ویروس کرونا (اسفند ۹۸) تاکنون حدود ۶۰ هزار نفر از هموطنان جان خود را از دست داده اند، مرگ عزیران به دلیل کرونا بسیار سخت تر از مرگ های عادی یا بیماری های دیگر است، زیرا درگذشتگان کرونایی باید با رعایت پروتکل های بهداشتی به خاک سپرده شوند براین اساس تعداد افراد محدودی از نزدیکان درگذشته می تواند در مراسم تدفین حضور داشته باشد به همین دلیلی غم بازماندگان دو چندان می شود.
به اعتقاد روانشناسان با مرگ هر یک از عزیزان، فرد استرس بالایی را تحمل می کند و در عین حالی حضور در خاکسپاری باعث می شود تا بازماندگان مرگ عزیز از دست رفته را باور کرده و از غم آن ها بکاهد.
متوفیان به دلیل ابتلاء به کرونا با پروتکل سازمان جهانی بهداشت دفن می‌شوند که در آن جنس تابوت، چگونگی شستشو، موادی که باید روی جسد ریخته شود، عمق دفن و خاک دور قبر مشخص شده است.
براساس پروتکل سازمان بهداشت جهانی برای دفن جان‌باختگان ویروس کرونای ٢٠١٩ به این شکل است که متوفی در کاورهای مخصوص قرارگرفته و تا زمان دفن، این پوشش برای جلوگیری از انتقال ویروس باقی می‌ماند و کسی آن را باز نمی‌کند. آمبولانس‌های ویژه و پرسنل مجهز اجساد را به بهشت زهرا(س) تهران منتقل می‌کنند. فوت‌شدگان بر اثر کرونا با آمبولانس و از راهرویی جدا از محل رفت‌وآمد عمومی، به ساختمانی مجزا از ساختمان غسالخانه منتقل می‌شوند.
همچنین قربانیان بیماری کرونا به ساختمان غسالخانه منتقل نمی‌شوند، اجساد شستشو نمی‌شوند، محل دفن قربانیان بیماری کرونا در قطعه فوت‌شدگان کرونایی و عفونی است.
خاکسپاری بدون حضور خانواده و مراسم عمومی انجام می‌شود و خانواده متوفی می‌توانند بعد از تدفین، سایر مراسم عادی عزاداری را برگزار کنند البته در صورتی که وابستگان فرد متوفی تقاضای مشاهده جسد را داشته باشند ضمن دریافت آموزش‌های لازم حفاظت فردی و نداشتن هرگونه تماس، مشاهده جسد با همراهی کارشناس بیمارستان امکان پذیر است.
تمهیدات خاص برای کاهش ازدحام جمعیت در بلوک‌های تدفین در نظر گرفته می شود.
فربد فدایی متخصص اعصاب و روان روز یکشنبه در گفت وگو با خبرنگار اجتماعی ایرنا گفت: استفاده از ظرفیت‌های فضای مجازی، تماس تلفنی و نوشتن نامه برای عرض تسلیت و ابراز همدردی و همدلی با بازماندگان در گذشتگان کرونا، کمک قابل توجهی به گذراندن دوره و ایام سوگواری می کند. شدیدترین میزان استرس بطور متوسط مربوط به فوت همسر و یکی از اعضای نزدیک خانواده است و میزان استرس بالایی را ایجاد می‌کند، مرگ همسر ۱۰۰ واحد و مرگ خویشاوندان نزدیک ۶۳ واحد استرس ایجاد می کند، همچنین بیماری یکی از اعضای خانواده با ۴۴ درجه استرس همراه است.
وی در خصوص اهمیت این ارقام نیز گفت: اگر کسی در طول یک سال بین ۱۱ تا ۱۵۰ درجه استرس را تحمل کرده باشد، احتمال کم یا متوسط وجود دارد که در آینده نزدیک دچار بیماری شود. بین ۱۵۰ تا ۲۹۹ درجه استرس در طول یک سال به معنی احتمال متوسط یا زیاد بیماری در آینده نزدیک است و اگر کسی با بیش از ۳۰۰ درجه استرس در طول یک سال روبه‌رو شده باشند به آن معنا است که در آینده نزدیک به احتمال زیاد یا بسیار زیادی وجود دارد که بیمار شود.
عضوهیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تاکید کرد: البته اینها تنها عوامل استرس زا نیستند بلکه طلاق، زندان، اخراج از کار، بارداری، تغییر در وضعیت مالی و حتی رویدادهای خوشایند مانند ازدواج، ورود به دانشگاه، ارتقاء مقام هم سبب استرس می شوند. اکنون می توانید حال و روز فردی را مجسم کنید که چند نفر از بستگان خود را در اثر کرونا از دست داده است، البته این همه ماجرا نیست، کرونا دگرگونی‌های زیاد و عموماً اجباری در سبک زندگی، تغییر در ساعات یا شرایط کار مسائل اقتصادی و بسیاری دیگر از امور زندگی پدید آورده که درجه استرس آنها روی هم جمع می شود و به این نحوه و میزان انواع بیماری ها بالا می رود که در درازمدت خطرات جدی خانوادگی و اجتماعی را پدید می‌آورد.
فدایی گفت: از دست دادن همسر و بستگان موضوعی بی نهایت ناخوشایند است که در آغاز سبب به حالت شوک، ناباروری، اضطراب و افسردگی در بازماندگان می‌شود و کاهش این وضعیت ها به نحوی که فرد به زندگی عادی بازگردد دست‌کم یک سال به درازا می کشد. مراسم سوگواری، جمع شدن بستگان و دوستان برای تسلی خاطر بازماندگان، شب هفت، چهلم و مراسم سالگرد همه نقشی در قبولاندن واقعیت مرگ متوفی به بازماندگان و آرام کردن بازگرداندن آن به زندگی عادی را دارد.
وی تاکید کرد: اما مرگ در اثر کرونا این وضعیت را تغییر داده، بازماندگان امکان سوگواری جمعی و تدفین به صورت مرسوم و حضور در مراسم معمولی را ندارند و به این ترتیب که گاهی اوقات بازماندگان نمی‌توانند مرگ متوفی را باور کنند.
این متخصص اعصاب و روان گفت: بازماندگان متوفی کرونا از حمایت خانوادگی و اجتماعی محروم می مانند و خود را تنها و بی پناه احساس می کنند. واقعیت این است که بسیاری از نزدیکان هم از ترس سرایت کرونا تمایلی به نزدیک شدن به بازماندگان حتی با رعایت شیوه نامه های بهداشتی ندارد.
وی ادامه داد: راه‌حل‌های استفاده از ظرفیت‌های فضای مجازی، تلفن و نامه برای تسلیت و همدردی و همدلی با بازماندگان توصیه می‌شود، نامه‌ای که با خط خود نوشته باشید نماینده ارزش و احترام و وقتی است که صرف نوشتن آن کرده اید و همچنین تشکیل گروه های مجازی از بستگان و دوستان و ذکر خاطرات از متوفی و بیان و ابراز احساسات در فضای مجازی کمک قابل توجهی به گذراندن دوره سوگواری می کند.
فدایی تاکید کرد: صرف مخارج جلساتی که برای یاد بود و گرامیداشت در گذشتگان در ایام کرونا برگزار نمی شود برای امور خیریه نیز از جمله اقداماتی است می تواند با آنها یاد درگذشتگان را گرامی داشت و تسلی بازماندگان باشد در گذاراندن این ایام می تواند کمکی باشد.
وی ابراز امیدواری کرد که با رعایت جوانب بهداشتی کابوس کرونا را به پایان برسانیم و امکان دیدارهای نزدیک و حضوری از نیازهای انسانی است فراهم شود و رنج ها و غم ها پایان یابد.
