آمریکا به‌دنبال بازگشت به کدام برجام است؟
سایت نورنیوز، نزدیک به دبیر شورای عالی امنیت ملی در یادداشتی نوشته است: دولت جدید ایالات متحده آمریکا گام به گام در حال تدوین سیاست‌های خود در رابطه با پرونده‌های مهم واشینگتن در عرصه سیاست خارجی است.
برجام و پرونده ایران اما؛ یکی از مهمترین موضوعاتی است که تیم سیاست خارجی دموکرات‌ها از مدت‌ها پیش از انتخابات بر روی آن متمرکز بوده و گزینه‌های متعددی را در دستور کار خود قرار داده‌اند.
آنچه که از برآیند اظهارنظرها و موضع‌گیری‌های عناصر کلیدی دولت بایدن بر می‌آید، بیان‌گر آن است که کاخ سفید در دوره جدید، نه تنها بنای بازگشت از راهبرد کلان ایالات متحده در قبال ایران را ندارد بلکه در مورد خاص برجام، تصمیم دارد از ثمرات سیاست‌های دولت ترامپ منتفع شود.
مواضع اخیر «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه، «جیک سالیوان» مشاور امنیت ملی و شخص «جو بایدن» با محوریت لزوم بازگشت ایران به تعهدات برجامی و نیز افزودن موضوعات جدید به این توافق در کنار مواضع تروئیکای اروپایی مانند حضور طرف‌های جدید در مذاکرات احتمالی آینده، شواهدی است که گزاره فوق را تصدیق می‌کند.
این در حالی است که برجام توافق‌نامه‌ای بین‌المللی با چارچوب موضوعیِ مشخص و طرف‌های معین است که با پشتوانه قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد نهایی شده و تا زمانی که تکلیف آن از نقطه نظر انجام تعهدات طرفین روشن نشود، اساسا نمی‌توان درباره شرایط جدید صحبتی کرد.
به بیان دیگر؛ ورود به این توافق یا خروج از آن یعنی پذیرش یا عدم پذیرش مفاد ذکر شده در برجام، لذا صحبت از تغییر مفاد توافق‌نامه یا اضافه شدن طرف‌ها و موضوعات دیگر به آن به این معنی است که در مورد چیز دیگری غیر از برجام یا با اغماض «برجام پلاس» صحبت می‌شود.
بر همین اساس؛ اظهارات اخیر بلینکن یا مکرون رییس جمهور فرانسه نشان دهنده مردود شمردن توافقی است که به عنوان برجام بین ایران و ۱+۵ به امضاء رسیده و نتیجه منطقی آن این است که قصد بازگشتی از سوی آمریکا به برجامِ امضاء شده وجود ندارد.
اظهارات بلینکن دقیقا تداعی کننده رویکرد ترامپ به برجام و البته با قرائت مستاجرین جدید کاخ سفید است، چرا که رییس جمهور قبلی آمریکا نیز علت خروج از برجام را کافی ندانستن تعهدات هسته‌ای ایران و ضرورت تعمیم برجام به موضوعات موشکی، منطقه‌ای و... را مطرح کرده بود که در ماهیت، تفاوتی با اظهارات اخیر وزیر خارجه جدید آمریکا ندارد.
باید به این نکته توجه داشت که برجام توافقی مشخص با ابعاد و چارچوب مورد توافق میان ایران و ۱+۵ است و هیچ‌کس حق ندارد تعریف دیگری بر مبنای آرزوهای خود از آن ارائه کند. بنابراین بازگشت به برجام الزاماتی دارد که مهمترین آن بازگشت به موافقت‌نامه موجود و انجام کامل تعهدات امضاء شده در آن است.
با این تفاسیر به نظر می‌رسد؛ دولت بایدن به دنبال «بازگشت پوچ» به برجام است یعنی می‌خواهد صرف اعلام بازگشت به آن، اولا ایران را مجبور به تعلیق اقدامات مقابله‌ای کرده و ثانیا به بهانه ناقص بودن توافق موجود، از انجام تعهدات خود (مشخصا لغو همه تحریم‌ها) شانه خالی کند.
این در حالی است که موضع جمهوری اسلامی ایران در این خصوص کاملا شفاف بوده و چنانچه رهبر انقلاب نیز بدان تاکید کردند، بازگشت صرف آمریکا به برجام هیچ موضوعیتی برای تهران ندارد، بلکه آنچه مهم است انجام تمام تعهدات برجامی آمریکا و اروپا به علاوه پرداخت هزینه‌های تحمیل شده ناشی از خروج ترامپ از برجام است.
