راحت و آفت جان اصولگرایی در انتخابات ۱۴۰۰

بسیاری از اصولگرایان مدتها است پیروزی خود در انتخابات ریاست جمهوری را قطعی می‌دانند. به رغم هشدار بزرگان این جریان در مورد آسیب‌های چنین باوری، ولی امروز چالش‌هایی در تشکیل سازوکارهای جمعی اصولگرایان نمایان شده است؛ چالش‌هایی که در باور قطعی به پیروزی ریشه دارد. به عبارتی راحت‌الوصولی پیروزی، آفت جان وحدت اصولگرایی شده است.

جامعه روحانیت و اعلام دوری از مدل پدرخواندگی

«جامعه روحانیت مبارز» به عنوان مهمترین مرجع تعیین راهبردهای انتخاباتی اصولگرایان در دهه ۷۰ و ۸۰، پس از حدود یک دهه دوری از عرصه سیاست‌ورزی عملی، یک بار دیگر در آستانه سیزدهمین دوره انتخابات مجلس وارد عرصه شده است. این تشکل با جلب نظر بیش از ۳۰ تشکل مهم اصولگرا زعامت «شورای وحدت اصولگرایان» را به دست گرفته و آنطور که «غلامرضا مصباحی مقدم» سخنگوی جامعه روحانیت مبارز می‌گوید، یک تنه مشغول تدارک سازوکارهای انتخابی است.

به گفته مصباحی مقدم، امروز بسیاری از احزاب شناسنامه‌دار و دارای مجوز از وزارت کشور که عضو شورای وحدت هستند، به صورت بلوک‌بندی در انتخاباتی پنج نفر را به عنوان نماینده احزاب در شورای عالی وحدت تعیین کردند و اکنون شورای عالی وحدت با نماینده جامعه روحانیت مبارز، نماینده زنان، نماینده جوان و نماینده‌های تشکل‌های رزمندگان و فعالان سیاسی به فعالیت خود ادامه می‌دهد و با هیات اجرایی تعیین‌شده فعالیت‌ها را ساماندهی می‌کند.

مسئولان شورای وحدت که خود را فراگیرترین تشکل جمعی می‌دانند، بارها اعلام کرده‌اند کرسی‌هایی را برای شورای ائتلاف و جبهه پایداری حفظ کرده‌اند و منتظر پیوستن آنها به این سازوکار با زعامت جامعه روحانیت هستند. افزون بر این رویکرد مسئولان شورای ائتلاف، مورد انتقاد جامعه روحانیت قرار دارد.

«مصطفی پورمحمدی» دبیرکل جامعه روحانیت در نشست سیاسی اتحادیه جامعه اسلامی دانشجویان تاکید کرد: برخی به پدرخواندگی حمله می‌کنند ولی می‌خواهند خودشان مخفیانه این مدل را پیگیری کنند و یک دفعه در آخر انتخابات نظر خود را تحمیل می‌کنند. دوره این مدل‌ها گذشته و ما نمی‌توانیم از این مدل‌های منسوخ شده استفاده کنیم.

تکاپوی شورای ائتلاف به رهبری حداد عادل

در سوی دیگرِ میدان فراخ اصولگرایی، شورای ائتلاف به سرگردگی «غلامعلی حداد عادل» قرار دارد که با استناد به تجربه این تشکل در یازدهمین دوره انتخابات مجلس، داعیه‌دار رهبری واحد بر اصولگرایان است و به تشکیل شورای وحدت انتقاد دارد. او که بارها و در لفافه از تشکیل شورای وحدت گلایه کرده، به تازگی به صراحت به جامعه روحانیت تاخته و گفته است: مشکل امروز ما این است که جامعه روحانیت مبارز به‌طور مستقل راه افتاده و می‌گوید من هم می‌خواهم انتخابات را میزبانی کنم و محور وحدت شوم. حرف بنده به آنها این است که وقتی تجربه شورای ائتلاف وجود دارد چرا آن را نادیده می‌گیرید؟ ما از یک طرف با کثرت نامزد روبه‌رو هستیم و از یک طرف دیگر با کثرت پدر.

جدای از این انتقادات لفظی، در عمل هم شورای ائتلاف در حال تدارک سازوکارهای انتخاباتی است. «مهدی چمران» عضو شورای ائتلاف به تازگی این اقدامات را تشریح کرده و گفته مجامع شهرستان‌ها در بیش از نیمی از استان‌ها نام‌نویسی ‌کردند. وقتی نام‌نویسی در تمام استان‌ها غیر از تهران که آغاز نشده است، به پایان رسید، بلافاصله مجامع منتخب شکل می‌گیرد و آنها شوراهای ائتلاف جدید را انتخاب می‌کنند و در شهرستان ها شکل می‌دهند؛ پس از آن شورای ائتلاف استان‌ها را شکل می‌دهند و آنها هم شورای مرکزی یا کنگره مرکزی را شکل می‌دهند. ما در حال حاضر بر شهرستان‌ها تاکید داریم، چون این‌بار انتخابات شورا است؛ در شهرستان‌ها هم مجامع شکل گرفته و شوراهای ائتلاف شکل می‌گیرد تا کارشان را بتوانند به موقع انجام بدهند، به‌شدت هم روی گروه‌ها و اقشار مختلف متمرکز شده‌اند که تاکنون اقدامات ابتکاری خوبی هم شکل گرفته است.

چمران با اشاره به تشکیل گروه‌های ۱۵ نفره توسط مجامع استانی گفت: ما به مجامع گفته‌ایم گروه‌های ۱۵ نفره تشکیل شوند و حضور یابند این گروه‌های ۱۵ نفره هم می‌توانند از اقشار مختلف و هم خانواده باشند؛ این موضوع سبب می‌شود که جذب بیشتری را برای انتخابات انجام دهند. یکی از این راه‌ها هم این است که این ۱۵ نفر از بین خودشان، سه نفر را انتخاب می‌کنند که یکی از آنها حتما باید جوان، یکی هم خانم و یکی هم هر کسی که نهایتا انتخاب شد. این ترکیب سه‌نفره مجموعا مجمع منتخب را شکل می‌دهند که حدود ۲۰۰ نفر خواهند بود و آنها هم می‌توانند شورای ائتلاف را از بین خودشان به صورت تخصصی انتخاب کنند.

حداد عادل تلویحا از اعضای شورای وحدت دعوت کرده که به شورای «امتحان‌پس‌داده» ائتلاف نیروهای انقلاب بپیوندند.

گزینه‌های وحدتبخش و اختلاف زا

به رغم این اختلافات، با توجه به اظهارنظرهای بزرگان اصولگرایی به نظر می‌رسد سران دو ائتلاف با علم به پیامدهای تشتت، به دنبال همگرایی هستند. با توجه به اختلاف‌نظرهای دو طرف بر سر راهبردها و مصادیق انتخاباتی، نمی‌توان چشم‌اندازی برای این تلاشها متصور بود.

با اینکه هیچکدام از این شوراها زیر بار بحث و نظر بر سر مصادیق انتخاباتی و مذاکره با آنها نرفته‌اند، ولی از دید ناظران در این زمینه اختلافات جدی وجود دارد. برخی بر این باورند که جامعه روحانیت مبارز به بهره‌گیری از ظرفیت «علی لاریجانی» تمایل دارد. هرچند شورای وحدت زیر بار این گمانه نرفته و «سید ابراهیم رئیسی» تنها مصداقی است که بر حمایت از او در صورت نامزدی درانتخابات تاکید کرده است.

این در حالی است که از نگاه ناظران، با توجه به حضور حداد عادل و چمران در شورای ائتلاف و تجربه انتخابات مجلس یازدهم، حمایت از نامزدی قالیباف در این تشکال دور از ذهن نیست.

با توجه به این اختلافات، ادامه فعالیت مجزای این دو نهاد جمعی وجود دارد، چنانکه به گفته مصباحی مقدم، شورای عالی وحدتی شکل گرفته و به دنبال آن هستیم که از ائتلاف هم به این شورا بپیوندند. این ممکن است به نتیجه برسد یا نرسد اما اگر هم به وحدت نرسیدیم همدیگر را تخریب نخواهیم کرد.

از نگاه برخی ناظران، تنها نامزدی «سید ابراهیم رئیسی» می‌تواند اختلافات این دو تشکل جمعی اصولگرا را به حاشیه برده و آنها را به یکدیگر نزدیک کند، در غیر این صورت، حتی اگر این دو تشکل بر سر راهبردهای انتخاباتی به جمع‌بندی واحد برسند، آتش اختلافاتشان بر سر مصادیق انتخاباتی زبانه خواهد کشید.