گسترش چشمگیر فناوریهای نوین در عرصه رایانه و اطلاعات و فراگیری دنیای دیجیتال در بین همه اقشار جامعه سبب شده تحولی عظیمی در روشهای کارکرد و نگرش افراد، سازمانها و دولتها ایجاد گردد.
ظهور پدیدههایی، چون کسبوکار الکترونیک، بانکداری الکترونیکی و هوش تجارت هوشمند، از جمله نتایج برجسته و دلایل نفوذ فناوری اطلاعات در بعد اقتصادی میباشد.
رایانش ابری یا Cloud computing از مهمترین فناوریها به شمار میرود که باعث ایجاد تحولات عظیمی در زمینه فناوری اطلاعات یا IT شده است. همه ما امروزه از وسایل گوناگونی برای ذخیرهسازی اطلاعات استفاده میکنیم که هر کدام مزایا و معایب خود را دارند. فلش مموریها، حافظههای خارجی بسیار کاربردی هستند که در ظرفیتهای گوناگون تولید شدهاند و فضای مناسب و امنی را برای ذخیرهسازی دادهها در اختیار شما قرار میدهند. کارتهای حافظه نیز نوع دیگری از تجهیزات ذخیرهسازی هستند که در ابعاد بسیار کوچک ساخته شده اند و به سادگی درون بدنه گوشیهای هوشمند قرار میگیرند. از طرفی، هارد دیسکهای اکسترنال نیز با ظرفیت بالای خود، میتوانند گزینه مناسبی برای ذخیرهسازی دادهها در حجم بالا باشند. حافظههای اس اس دی هم که با سرعت بالای خود، برای سیستمهایی که نیاز به پردازش با سرعت بالا دارند عرضه شده اند. اما نکتهای که درباره همه این حافظهها وجود دارد، این است که برای دسترسی به اطلاعات ذخیره شده روی این دستگاه ها، نیاز است حتما به صورت فیزیکی به آنها دسترسی داشته باشید. اما تا کنون به این فکر کرده اید که چگونه میتوانیم در هر زمان و مکان به اطلاعات مورد نیاز دسترسی پیدا کنیم؟
فضای ذخیرهسازی ابری چیست
فضای ذخیرهسازی ابری بستری آنلاین برای ذخیرهسازی اطلاعات است که این امکان را میدهند تا از هرجا و با هر دستگاهی، تنها با داشتن اتصال اینترنتی، به فایلهای موردنظر دسترسی داشته باشید.
مزیت این سیستم نسبت به حافظههای ذخیرهسازی فیزیکی مثل هارددیسکها، امکان دسترسی به فایلها از هر مکان و با هر دستگاهی است. البته لازم است دستگاه شما یک اتصال اینترنتی مناسب داشته باشد.
در حقیقت میزان فضای ذخیرهسازی فضای ابری به نیاز شما بستگی دارد. شرکتهای گوناگونی با هزینههای مختلف میزانی فضای ذخیرهسازی ابری در اختیار شما قرار میدهند. بسیاری از صاحبان کسبوکارها و افرادی که روزانه نیاز به انتقال فایلهای گوناگونی دارند، سعی میکنند بهجای استفاده از فلش مموریها و دیگر دستگاههای ذخیرهسازی، از فضای ذخیرهسازی ابری برای دادههای خود استفاده کنند. شما میتوانید با هزینه مناسب میزان فضای موردنیاز خود را تهیه کنید و فایلهای خود را بر روی آن بارگذاری کنید.
یکی از فناوریهای روز دنیا که میتواند نقش کلیدی در حل برخی از چالشهای فراروی مؤسسات مالی و بانکی در ارائه مطلوب سرویسها و خدمات بانکداری الکترونیکی به کاربران ایفا نماید، فناوری رایانش ابری است. امروزه پیشرفت و توسعه مرزهای دانش به گسترش تکنولوژیهای محاسباتی وابسته شده است.
توجه به رشد روزافزون تکنولوژیها و تنوع نیاز کاربران در حوزه فناوری اطلاعات، جایگاه رایانش ابری اهمیت بیشتری پیدا میکند. چراکه گسترش زیرساخت محاسباتی در هر سازمان نیازمند صرف هزینه و زمان و نیروی انسانی بسیاری است که گاهی در توان عملیاتی یک سازمان نمیگنجد. ازاینرو سازمانها برای پیشبرد اهداف خود تمایل به استفاده از چنین تکنولوژیهایی دارند. رایانش ابری از بستر اینترنت برای اتصال به سرور شبکه، زیرساختها، برنامههای کاربردی و ارائه سرویسهای قابلاعتماد استفاده میکند. در ابر هر سرویسی باتوجهبه نیاز مشتری ارائه میشود. در مجموع میتوان ابر را ترکیبی از فناوریهای موجود، سیستمهای توزیع شده، چند پردازندهای، تکنولوژیهای مجازیسازی و شبکههای مبتنی بر فضای ذخیرهسازی دادههای توزیع شده معرفی کرد.
نسخه کامل مجله ۳ بعدی ویکی بانکداری دیجیتال را با عضویت رایگان ورق بزنید
کاربرد رایانش ابری در بانکداری
رایانش ابری تکنولوژی جدیدی است که اخیراً توجه بسیاری از بانکها و سازمانها را به خود اختصاص داده و قابلیتها و مزایای چشمگیری را در عرصه خدمات نوین بانکی پیشروی صنعت بانکداری قرار داده است. رایانش ابری در فراهمکردن میزان منابع درخواست شده توسط کاربران انعطافپذیر است. ابر علاوه بر پوشش مشکلاتی نظیر عدم کارایی سرورهای ارائهدهنده خدمات، راهحلهای نوینی را برای مشکلات نرمافزاری ناشی از وجود پلتفرمهای مختلف ارائه میدهد. سیستمهای ابری در رویارویی با خطا دارای تحملپذیری بالایی هستند و سرویسهایی که توسط ابر فراهم میشود، دسترسپذیری بالایی دارد. مشتریان در ابر علاوه بر دارابودن محیطی متناسب با علایق و نیازهای خود، تنها برای آنچه مورداستفاده قرار دادهاند، هزینه پرداخت میکنند.
مزایای رایانش ابری برای بانکداری الکترونیک
• کاهش هزینههای فناوری اطلاعات و حفظ سرمایه
یکی از مهمترین مزیتهای رایانش ابری، کاهش قابلتوجه در هزینههای فناوری اطلاعات (تبدیل هزینههای سرمایهای به هزینههای راهبری) است. با استفاده از ابر، بانکها میتوانند نیازهای سخت افزاری جدید خود را برون سپاری نمایند و هزینه استفاده از آن را بر اساس مدل «پرداخت به میزان استفاده» بپردازند. تهیه دیتاسنتر هزینه بسیار زیادی را دارد، ضمن اینکه نگهداری از این تجهیزات نیز باعث تحمیل هزینههای بسیاری میشود. با استفاده از سرویسهای ابری حدود ۳۵ تا ۴۰ درصد از هزینهها که مربوط به تهیه سخت افزار است، کاهش مییابد.
در این حالت بانک نیازی به خرید، تنظیم، برپایی و نگهداری از منابع سختافزاری ندارد و در نتیجه هزینههای آن کاهش مییابد. داشتن یک مرورگر وب و یک واسط ضعیف جهت استفاده از تمام امکانات موجود در ابر کافی است.
• پویایی و سرعت و انعطافپذیری سریع در تدارک منابع سختافزاری
مزیت دیگر سرعت و انعطافپذیری سریع در تدارک منابع سختافزاری است. با ذخیرهسازی منابع در این روش، دستگاههای سختافزاری، دیتاسنترها و پردازشگرها بهصورت یکپارچه آماده استفاده میباشند همچنین امکان دسترسی به دادههای سازمانی از طریق تلفن همراه هوشمند یا دیگر دستگاهها نیز امکانپذیر است که باتوجهبه استفاده روزافزون تلفنهای هوشمند در دنیا این یک مزیت عالی به شمار میرود. بانک میتواند، در هر زمان میزان منابع مورداستفاده خود را افزایش یا کاهش دهد و در نتیجه انعطافپذیری بالایی در تهیه منابع خواهند داشت.
بهعنوانمثال بانکها در دورههای زمانی مشخصی، بار پردازشی بالایی را تحمل میکنند. با سیستم متداول هر بانک میبایست، پیشبینی این دورهها را از قبل انجام داده باشد و متناسب با بالاترین بار پردازشی سختافزار و سرور خریداری کنند، نرمافزارهای لازم را روی این سرورها نصب کرده و در مدار قرار دهد تا در دورههایی که بار پردازشی بالا می رود، قدرت تحمل این بار در بستر بانک وجود داشته باشد و کاربران متحمل کندی سرعت سرویس دهی و یا از کار افتادن سیستم نشوند. اما با انتقال به بستر ابر، نیاز به در اختیار داشتن تمام امکانات در تمام دوره ها نیست. با مجازی سازی سرورها در ابر می توان، قبل از شروع هر دورهای که بار پردازشی بالا می رود، منابع پردازشی سرورها را از مخزن ابر افزایش داد.
• افزایش کارایی نیروهای متخصص فناوری اطلاعات
مورد دیگری که تأثیر ابر را در بانک نشان میدهد، کارایی بهتر نیروهای متخصص فناوری اطلاعات میباشد. با استفاده از تکنولوژی رایانش ابری، وظیفه تهیه، نصب و نگهداری از سختافزارها و نرمافزارها برعهده بانک نخواهد بود و در نتیجه متخصصان فناوری اطلاعات، میتوانند زمان خود را صرف سایر عملیات اصلی موردنیاز بانک نمایند و همچنین هر متخصص میتواند بر منابع بیشتری مدیریت نماید. نیاز به جذب متخصصان بیشتر کاهش مییابد.
• افزایش میزان بازدهی و کاهش اتلاف منابع
مزیت دیگر، افزایش میزان بازدهی و جلوگیری از اتلاف منابع سختافزاری است. رایانش ابری با انباره سازی منابع و اختصاص منابع به کاربران در هنگام نیاز، از اتلاف منابع جلوگیری مینماید. در این تکنولوژی بار کاری بین سرورها و پردازندهها تقسیم میشود و هیچ منبع اضافی درخواست نمیشود. در نتیجه اتلاف منابع به حداقل میرسد.
• کاهش زمان ارائه محصول به بازار و بهروزرسانی خودکار
از دیگر مزایا، افزایش چابکی و کاهش زمان ارائه محصول به بازار میباشد. با کاهش زمان لازم جهت تدارک ساختار، تدارک خدمات و محصولات تسریع میشوند. استفاده از نرمافزار بهعنوان سرویس، امکان استفاده از سرویسهای نرمافزاری آماده را به بانک میدهد. بانک میتواند این سرویسها را خصوصیسازی کند و خدماتی جدید ایجاد نماید. این مورد قابلیت تغییر را بهبود میبخشد و در ارائه سریعتر محصولات به بازار کمک مینماید، همچنین بهروزرسانی خودکار شرط مهمی است که باعث صرفهجویی در وقت و هزینه خواهد شد؛ زیرا این امر به یک بخش فناوری اطلاعات نیاز دارد تا کارها به طور صحیح انجام شود. سرویسهای ابری با داشتن امکان بهروزرسانی خودکار کمک بسیار خوبی به کسبوکارها هستند؛ در نتیجه از مزایای مهم رایانش ابری است
• پیشگیری ازدستدادن دادهها
هنگام استفاده از سختافزار برای ذخیره دادهها در صورت بروز مشکل یا جابهجایی، دادهها از دست خواهند رفت، اما فضای ابری مشکلات سختافزاری و جابهجایی ندارد و باعث کاهش دغدغهها در این زمینه شده است.
موانع موجود در پذیرش رایانش ابری در بانک
برخی موانع در پذیرش رایانش ابری وجود دارد که باعث کندی استفاده از آن در بانکها میگردد:
• امنیت
یکی از مهمترین موارد امنیت میباشد که به سه صورت مختلف مورد بررسی قرار میگیرد:
اولین دسته از مشکلات امنیتی، کمبود شفافیت در زمینه کنترل دسترسی و امنیت اطلاعات میباشد. ممکن است، در بانک نیاز به کنترل دقیق و مؤثر برخی از اطلاعات باشد و بر دسترسی و امنیت آن نظارت شود. رایانش ابری ممکن است، امکان نظارت فوق را فراهم نکند.
دسته دوم از مشکلات امنیتی مالکیت داده و سرمایه فکری است. هنگامیکه اطلاعات در مراکز داده خارج از سازمان نگهداری میشوند، احتمال استفاده غیرمجاز از این اطلاعات افزایش مییابد.
دسته سوم، امکان عدم رعایت قوانین و مقررات محرمانگی دادهها میباشد. دادههای موجود در ابر ممکن است، در مکانهای بینالمللی مختلفی نگهداری شوند. برخی از دولتها بخصوص اعضای اتحادیه اروپا، قوانینی در زمینه منع ارسال برخی اطلاعات شخصی به خارج از مرزها را دارند. بهعلاوه قوانین حفاظت از اطلاعات و محرمانگی داده بر اساس قوانین کشور میزبان تعیین میشود که ممکن است در برخی موارد مشکلاتی را ایجاد نماید.
• وابستگی به اینترنت
مانع دیگر در پذیرش رایانش ابری، وابستگی به اینترنت و کارایی و تأخیر ناشی از آن میباشد. در بانک به دلیل اهمیت دسترسپذیری، کیفیت و کارایی اتصالات اینترنت اهمیت زیادی دارد و استفاده از تکنولوژیهای لازم جهت کاهش تأخیر شبکه از قبیل واکشی از قبل، نگهداری پویای اطلاعات در حافظه موقت و سایر تکنیکها لازم است. به دلیل اینکه رایانش ابری مبتنی بر کارکرد صحیح شبکه داخلی و اینترنت است، کیفیت اتصالات و شبکه بانک ممکن است، تبدیل به نقطه واحد خرابی شوند که باید با طراحی و معماری مناسب و ارتقاء کیفیت اتصالات از بروز این مشکل جلوگیری نمود.
• دسترسپذیری و سطح سرویس
مشکل دیگر در زمینه رایانش ابری دسترسپذیری و سطح سرویس است. بانکها به دلیل عملیات حساس و نیاز به دسترسپذیری بالا همواره به دنبال کاهش زمانهای توقف عملکرد سیستم بودهاند. به دلیل اینکه هر لحظه توقف سیستم، علاوه بر تأثیری که بر درآمد دارد، در رضایت مشتریان نیز تأثیر منفی دارد، بنابراین باید از فراهمکننده ابر مناسب جهت تأمین دسترسپذیری بالا استفاده نمود. برخی سازمانها جهت اطمینان از سطح دسترسپذیری موردنظر، به توافقات سطح سرویس تکیه میکنند که این توافقات باید به طور دقیق بررسی و تهیه شوند.
• تغییر و انتقال برنامههای فعلی
مانع دیگر دشواری انتقال برنامههای فعلی جاری به محیط ابر میباشد. در این موارد انتقال به ابر میسر میباشد، اما معمولاً هزینه انتقال بالاست و مقرونبهصرفه نمیباشد. به همین دلیل معمولاً رایانش ابری برای کاربردهای جدید به کار میرود.
• دشواری مجوزها و پرداخت هزینه
مدلهای پیچیده مجوزدهی و پرداخت هزینه نیز از سایر مشکلات موجود در این زمینه می باشد. این مدلها در رایانش ابری شامل مدلهای تک مجوزی، چند مجوزی یا اشتراکی، موقت یا با مدت زمان ثابت و پرداخت هزینه بر اساس میزان استفاده و اشتراک است. بانک باید درک کاملی از سابقه استفاده، از میزان استفاده فناوری اطلاعات خود کسب نماید و شناخت کاملی از این مدلها بدست آورد و مدل مورد نظر را انتخاب کند. بانکها به دلیل پرداختن به عملیات، همواره به دنبال کاهش زمان های توقف عملکرد سیستم بوده اند. هر لحظه توقف سیستم علاوه بر کاهش درآمد بر رضایت مشتریان نیز تاثیر منفی دارد. در نهایت دشواری انتقال برنامههای فعلی به محیط ابر و مدلهای پیچیده مجوز دهی هستند، که معمولا با هزینه های بالا همراه بوده و مقرون به صرفه نمی باشد.
سرویس رایانش ابری در مورد صنعت و خدمات بانکداری
رایانش ابری را میتوان بسته به طبیعت سرویسی که ارائهکنندگان سرویس رایانش ابری در مورد صنعت و خدمات بانکداری ارائه میدهند، به سه دسته تقسیمبندی کرد:
• زیرساخت بهعنوان یک سرویس (IaaS)
در این سرویس امکان تقسیم منابع زیرساخت مانند، منابع شبکه، برق، تهویه، فضای فیزیکی، ذخیرهسازی و ... بین کاربرهای مختلف تقسیم میشود. راهحلهای موجود در این بازار امکان اختصاص دادن منابع پردازشی و ذخیرهسازی به نرمافزارها و سرویسها را بر اساس نیاز آنها فراهم میسازد.
در مورد صنعت و بازار بانکداری میتوان گروه خدمات «پلتفرم بهعنوان یک سرویس (Platform as a Service: PaaS)» را نیز در این دسته گنجاند. این سرویس در این صنعت مجموعهای از خدمات گروه «زیرساخت بهعنوان سرویس» را در قالب یک پلتفرم ارائه میکند، تا مشتریان بتوانند گسترش و حتی میزبانی خود را با استفاده از این خدمات پیش ببرند.
• پایگاه داده بهعنوان یک سرویس (DaaS)
فروشندگان این سرویس پایگاه دادههای مختلف را که از زبانهای مختلف برنامهنویسی پشتیبانی میکنند، فراهم کرده و به مشتریان ارائه میکنند. “پایگاه داده بهعنوان یک سرویس” معمولاً از یک معماری چند اجارهای استفاده میکند، به صورتی که دادههای چندین مشتری بهصورت فیزیکی در یک پایگاه داده یا جدول نگهداری میشوند.
• نرمافزار بهعنوان یک سرویس (SaaS)
وجهه بیشتر شناخته شده و اصلی رایانش ابری SaaS، به نرمافزارهایی اشاره میکند که بهصورت اشتراکهایی با مدت زمانی معین و قابلیتهای معین (در بستههای مشخص) ارائه میشوند. این سرویس برای سازمانها افزایش کاربر، کاهش هزینه و کاهش پیچیدگی را، بهویژه در نصب و نگهداری را به ارمغان میآورد. بسیاری از ارائهکنندگان SaaS به همراه نرمافزارشان گسترش و توسعه نرمافزاری و راحتی کاربرد را نیز ارائه میدهند.
سه دسته مطرح شده، سه دسته اصلی رایانش ابری هستند که میتوانند در صنعت بانکداری مورداستفاده قرار بگیرند و کلیه جنبههای رایانش ابری در همین سه دسته قرار میگیرند.
• بانکداری و IaaS
در خدمات IaaS منابع به سه گروه پردازشی، شبکهای و ذخیرهسازی تقسیم میشوند. منابع پردازشی در بانکداری بالاترین مصرف را دارند، پس از آن منابع شبکهای و بعد از آن منابع ذخیرهسازی هستند که نسبت به زمینههای دیگر کاربرد رایانش ابری در زمینه بانکداری مصرف کمتری دارند. پیچیدهترین و پرهزینهترین بحث نیز در رایانش ابری مدیریت منابع ذخیرهسازی است.
انتقال Core Banking به بستر رایانش ابری عمدتاً به معنی انتقال منابع پردازشی بانکداری به ابر است. چراکه اکثر بانکها سرحال استفاده از منابع شبکهای در مقیاسهای جغرافیایی گسترده (شهری، استانی و کشوری) هستند و درصورتیکه بتوان از زیرساخت شبکهای قدرتمندتر و سریعتری مانند زیرساخت فیبر نوری استفاده کرد، اتصال استانهای دیگر به مرکز مشکل چندانی از لحاظ سرعت و تأخیر نخواهد داشت.
اما با انتقال به بستر رایانش ابری میتوان از مزایای این فناوری استفاده کرد، چنانچه در مقدمه گفته شد، کاهش هزینه خرید سختافزار، کاهش هزینه تعمیر و نگهداری و انعطافپذیری بالای سیستم، از مزایای این فناوری است. بهعنوانمثال بانکها در دورههای زمانی مشخصی بار پردازشی بالائی را تحمل میکنند، روزهای اول ماه، روزهای آخر سال، برگزاری قرعهکشیها و … از جمله این دورهها است. با سیستم متداول هر بانک میبایست، پیشبینی این دورهها را از قبل انجام داده و متناسب با بالاترین بار پردازشی سختافزار و Server خریداری کرد. نرمافزارهای لازم را روی این سرورها نصبکرده و در مدار قرار دهد تا در دورههایی که بار پردازشی بالا میرود، قدرت تحمل این بار در بستر بانک وجود داشته باشد و کاربران متحمل کندی سرعت سرویسدهی و یا ازکارافتادن سیستم نشوند. اما با انتقال به بستر رایانش ابری نیاز به در اختیار داشتن تمام امکانات در تمام دورهها نیست. با مجازیسازی سرورها در ابر، میتوان قبل از شروع هر دورهای که بار پردازشی بالا میرود، منابع پردازشی سرورها را از مخزن ابر افزایش داد. به این معنی که از سرورهایی که در اختیار داریم و یا سرورهایی که در آن دوره بار کمتری را تحمل میکنند، تعداد کافی CPU به سرورهایی که قرار است، زیر بار بروند اختصاص دهیم.
در صورت استفاده از ابر اختصاصی (که به دلیل امنیت بالاتر ابر، مورد ترجیح برای بانکداری است) میتوانیم همیشه مخزنی از منابع را در ابر داشته باشیم و در موارد لزوم به سرورهای مختلفی که قرار است، زیر بار بروند اختصاص دهیم. با این روش هزینه خرید سختافزار چندین برابر کمتر میشود.
• بانکداری و PaaS
کاربرد PaaS در بانکداری تأثیر به سزایی در میزان هزینه و اتلاف زمان در اعزام نیرو و آموزش نیرو در شعب دور از مرکز دارد. فرض کنید، موقعیتی را که قرار است سیستم نرمافزاری جدیدی که در شعبه مرکزی گسترش داده و معرفی شده است، در شعبههای شهرستانها به کار گرفته شود. نیاز است که برای هرکدام از شهرستانها نیرو اعزام شود تا این سیستم جدید را نصب و راهاندازی کرده و همچنین به متصدیان شعبه، نحوه کار با آن را آموزش دهند. ولی با استفاده از خدمات PaaS رایانش ابری، میتوان این سیستم جدید را بهصورت یک Platform درآورده و برای هرکدام از شهرستانها پیادهسازی کرد. با برگزاری کلاسهای آموزشی برای شعب دور از مرکز، سیستم نرمافزاری جدید آماده بهکارگیری در آن شعب خواهد بود.
• بانکداری و SaaS
در هر بانک تعداد قابلتوجهی نرمافزار به کار گرفته میشود که تمام این نرمافزارها با مقداری تغییر در کد و برنامهنویسی قابل انتقال به بستر ابر هستند. هر بانک برای استفاده از این خدمات به سه جزء ضروری نیازمند است:
گسترش سریع بانکهای نوظهور بهوسیله خدمات ابری
بهطورکلی بانکهای جدید التاسیس به دلیل عدم در اختیار داشتن سیستمها و زیرساختهای کافی به نسبت رقبای خود، بسیار سریعتر رو بهسوی مدلهای ابری میآورند. در واقع ابر این امکان را به آنها میدهد که همزمان با مسائل و مشکلات جدید در بازار، نیازمندیهای اقتصادی و فاصله اجتماعی خود را کاهش دهند. اصولاً برای یک چنین بانکهای کوچکی بهصرفه نیست که تمام ساختار یک Core بانک را در ابر خریداری کنند. آنها میتوانند قسمتی از ابر را بهصورت اشتراکی در اختیار داشته باشند. در این مورد، آنها میتوانند در جهت ساخت و به اشتراکگذاری یک سیستم Core جدید که بسیار انعطافپذیرتر باشد، همکاری کنند و با وجود نوظهور بودن، محصولات بیشتری را ارائه نمایند.
ویکی تماس، نسل جدید مجلات اینترنتی ۳ بعدی | رایگان عضو شوید و هر روز یک مجله جدید ورق بزنید