انتخابات را تک جناحی نکنید
مذاکرات وین را دنبال می‌کنیم و تازه‌ترین خبرها را زیرورو و تا این لحظه به گفته سیدعباس عراقچی برمی‌خوریم که تفاهم جدیدی در حال شکل گرفتن است و متونی در حوزه هسته‌ای و رفع تحریم‌ها از سوی هیات ایرانی تهیه شده که می‌تواند مبنای مذاکرات و رسیدن به توافق نهایی باشد؛ خبر نویدبخشی که احتمال احیای مجدد برجام را پررنگ‌تر از قبل می‌کند. برجامی که حسن روحانی با آن توانست در دولت اول خود تورم را مهار و ثبات نسبی در اقتصاد را حکمفرما کند اما با ورود ترامپ به کاخ سفید و خروجش از برجام و اعمال تحریم‌های ظالمانه، معیشت مردم، سخت شد و کرونا هم که گریبان همه جهانیان را گرفت و گریبان ما را سخت‌تر. دو ماه تا انتخابات ریاست‌جمهوری باقی مانده ولی نه گروه‌های سیاسی و نه جامعه آنطور که انتظار می‌رود پا به میدان نگذاشته‌اند. با اکبر ترکان درباره اقتصاد، مشکلات، علت‌ها، چاره‌هایش و همینطور فضای انتخابات به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
مشاور سابق رئیس‌جمهور با ابراز امیدواری از اینکه اگر مذاکرات به جایی برسد، می‌توان رسیدن به وضعیت بهتر را متصور شد، مهمترین کاری را که باید در اقتصاد ایران اتفاق بیفتد سرمایه‌گذاری و ایجاد شغل دانست. وی همچنین با اشاره به اینکه باید روی واردات سختگیری کرد، افزود: واردات بی‌رویه، همیشه دشمن صنعت داخلی است. ترکان در ادامه با یادآوری انتخابات ۸۴ به اصلاح‌طلبان، اجماع روی یک نامزد برای راهیابی به پاستور را به آنها توصیه کرد.
مذاکرات وین و اظهارات دیپلمات‌های ایرانی و طرف‌های برجام، احتمال احیای مجدد برجام را نوید می‌دهد. احیای برجام در کوتاه‌مدت چه تاثیری بر اقتصاد ایران دارد؟
همانطور که قبلا هم دراین‌باره صحبت کرده‌ام، بخشی از مشکلات و کندی اقتصاد ایران ناشی از بیماری کروناست که قسمتی از اقتصاد ایران را تحت‌تاثیر قرار داده و فعالیت‌هایی مثل گردشگری، مسافرت و همه مشاغلی که به این حوزه مربوط می‌شوند، از نظر اقتصادی در وضعیت افول هستند. علت دیگری که اقتصاد ایران در حال افول است، تحریم‌هاست که درآمد فروش نفت و صادرات غیرنفتی را کاهش داده و مبادلات بانکی را تحت‌تاثیر قرار داده و این لطمات سنگینی به اقتصاد ایران وارد کرده است. بخش دیگر هم نارسایی‌های مدیریتی است ولی از نظر من نارسایی‌های مدیریتی و نارسایی‌های دیگر نسبت به تحریم‌ها بخش کوچکی هستند. درحقیقت تحریم‌ها اصلی‌ترین عامل رکود در اقتصاد ایران یا سرعت رشد بسیار کم است. البته خوشبختانه پارسال اقتصادمان به مرحله رشد رسید ولی نرخ رشدمان پائین است.
اینکه وزارت امور خارجه در مذاکرات در حال انجام در وین موفق شود تحریم‌ها را بردارد برای اقتصاد ایران بسیار مفید است و فعالیت صادرات نفت، پتروشیمی، غیرنفتی و فلزات رونق می‌گیرد و برخی از هزینه‌هایی که به ما تحمیل می‌شود، کاهش پیدا می‌کند. چون ما در وضعیت تحریم، منابع فروش و خریدمان محدود است، در نتیجه نمی‌توانیم کالایمان را به بهترین قیمت بفروشیم و مواد مورد نیازمان را به بهترین قیمت بخریم. امیدوارم این مذاکرات به جایی برسد که فشار از روی اقتصاد ایران کم شود و بتوانیم وضعیت بهتری داشته باشیم و اقتصاد ایران رشد کند، سرمایه‌گذاری‌ها در اقتصاد ایران تقویت شود، مبادلات بانکی بین‌المللی روی ما گشوده شود و در نتیجه بتوانیم از منابع خارجی برای کمک به سرمایه‌گذاریمان استفاده کنیم و نرخ رشدمان را بالا ببریم.
مستحضرید که وضعیت نامطلوب اقتصادی و معیشتی مردم ناشی از تحریم و کرونا، ناامیدی بی‌سابقه‌ای را در فضای سیاسی کشور در پی داشته است. آیا احیای برجام می‌تواند در کاهش این ناامیدی و احیای امید نقشی داشته باشد؟
حتما اینطور است و اگر بتوانیم تحریم‌ها را برداریم؛ البته نمی‌دانم همه تحریم‌ها یا بخشی آنها برداشته می‌شود ولی هر مقدار از تحریم‌ها کاسته شود، به همان میزان اقتصاد ایران پرتحریک می‌شود و این پرتحرکی موجب سرمایه‌گذاری‌های جدید می‌شود و شغل جدید ایجاد می‌کند. الان مهمترین کاری که باید در اقتصاد ایران اتفاق بیفتد، سرمایه‌گذاری و ایجاد شغل است. می‌دانید همیشه بین ۳۰ تا ۳۵ درصد تولید ناخالص داخلی اقتصاد ایران، سرمایه‌گذاری و تشکیل سرمایه می‌شده است. الان در کشور ما ۲۲ درصد تولید ناخالص داخلی تشکیل سرمایه است که به معنای این است که سرمایه‌گذاری کم شده که در این‌صورت ایجاد شغل جدید کم می‌شود و در نتیجه نمی‌توانیم جواب مشکل بیکاری را بدهیم.
مخالفان اصلاحات، شکل‌گیری وضعیت سیاسی کنونی را بیش از هر چیز ناشی از عملکرد دولت می‌دانند. به‌زعم شما آیا می‌توان دولت را تنها مقصر وضعیت کنونی دانست؟
آنها وارد نیستند! من نمی‌خواهم بگویم اقتصاد ایران اشکال‌های مدیریتی ندارد ولی سهم اشکال‌های مدیریتی در اقتصاد کوچک است.
دولت با اتخاذ کدام تصمیم ممکن می‌توانست عملکردی بهتر در حوزه اقتصادی داشته باشد؟
به نظرم کاهش تحریم‌ها می‌تواند وضعیت ما را بهبود بخشد و ما امیدواریم محدودیت واردات چنان باشد که بتوانیم درآمدهای ارزی محدودمان را صرف ضرورت‌های درجه یک‌مان بکنیم. چون اگر قرار شود یک‌باره دروازه کشور را روی واردات غیرضروری باز کنیم با مشکلی مواجه می‌شویم چرا که تقاضا برای ارز به‌شدت بالا می‌رود و در این‌صورت چون عرضه ارز محدود است، منجر به گرانی ارز می‌شود و دوباره صدمه‌اش به مردم برمی‌گردد. باید در مورد واردات سختگیری کرد. چرا پارسال با وجود همه مشکلاتی که داشتیم ولی نرخ رشد صنعت مثبت بود؟ چون کالاهای غیرضروری وارد نمی‌شد و به هر صورت ممکن می‌رویم و می‌سازیم و وقتی اینها را می‌سازیم چرخ صنعت راه می‌افتد، زنجیره‌ها و خوشه‌های صنعتی کار می‌کنند و اشتغال ایجاد می‌شود. واردات بی‌رویه، همیشه دشمن صنعت داخلی است. امیدوارم وقتی وضعیت ترمیم می‌شود هوشیاری ما از بین نرود. یک‌مرتبه دستپاچه نشویم و دروازه واردات را باز کنیم. واردات کالاهای غیرضروری یا کالاهایی که اولویت نیستند، ضدداخلی است.
تحلیلگران سیاسی، معتقدند اقتصاد و معیشت در انتخابات آینده نقشی بیش از سیاست و شعارهای سیاسی دارد.
این سخن شما را من هم تایید می‌کنم چراکه دیگر طبقه‌بندی‌های کشور، طبقه‌بندی‌های سیاسی سابق نیستند. امروز مهمترین موضوعی که می‌تواند به اقتصاد ایران کمک کند، افزایش سهم سرمایه‌گذاری و رشد اشتغال است.
به نظرتان احتمال اینکه رخوت و سستی در فضای سیاسی تکانی بخورد و ما تحرکی را شاهد باشیم، وجود دارد؟
ببینید! اگر انتخابات مشابه انتخابات مجلس دور قبل باشد، انگیزه مردم پائین است. چون در مجلس دور قبل اصلاح‌طلبان می‌گفتند در ۱۷۰ حوزه انتخابیه کاندیداهای موردنظرشان تایید صلاحیت نشده‌اند که البته اظهارنظر آنهاست. اگر این سخن درست باشد که در ۱۷۰ حوزه اصلاح‌طلبان در رقابت نبودند، یعنی این رقابت بین اصولگرایان و اصولگرایان بوده که جذابیت انتخابات را پائین می‌آورد. برای اینکه همه در رقابت‌ها احساس حضور کنند و مشارکت فعال داشته باشند، امیدوارم همه گروه‌های جدی کشور، که نظام و قانون اساسی را قبول دارند، احساس کنند کاندیداهایی که به نظرشان نزدیک است، در بین تاییدصلاحیت‌شده‌ها هست و اینطور نباشد که در روند بررسی صلاحیت‌ها بخشی از کاندیداهای یک جناح را حذف کنند.
به زعم شما اصلاح‌طلبان در بین چهره‌هایی که مطرح هستند با چه کاندیدایی می‌توانند مشارکت را رقم بزنند؟
این را باید خودشان بگویند و من نمی‌توانم برای آنها تعیین‌تکلیف کنم. اینکه بتوانند روی یک نفر توافق کنند، خیلی اهمیت دارد. سال ۸۴ را به یاد بیاوریم وقتی روی یک نفر توافق نکردند، آرای‌شان توزیع شد، در نتیجه انتخابات را باختند و احمدی‌نژاد رای آورد. الان هم اگر بخواهند در انتخابات آن وضعیت تکرار نشود، باید توافق کنند و روی یک نفر اجماع کنند.
مثل سال ۹۲ و اجماع روی دکتر روحانی!
مثلا!
و در نهایــت پــیش‌بــینی شمــا از میــزان مشارکت در انتخابات چیست؟
نمی‌دانم. بستگی دارد به رفتار شورای نگهبان!
