پیشنهادی به بایدن درباره ایران

«مارک فیتزپاتریک» از تحلیلگران ارشد هسته ای آمریکا و یکی از مدیران «موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک» (International Institute for Strategic Studies) در گزارشی تاکید کرد کاخ سفید برای شکستن دیوار تحریم های ایران و نجات توافق هسته ای مسئولیتی سنگین را بر دوش دارد.

وی در این گزارش آورده است: در روزهای پایانی ریاست جمهوری «دونالد ترامپ» کاخ سفید تحریم های جدیدی را با هدف جلوگیری از بازگشت واشنگتن به توافق هسته ای ایران معرفی کرد. ازآنجاکه این اقدامات به شدت سیاست زده بوده اند، مخاطرات بازگشت به عقب این گام ها از طریق سیاسی قابل مدیریت است.

در پائیز سال ۲۰۲۰ مقام های سیاست خارجی دولت ترامپ پیش بینی می کردند که به زودی دوره کاری آن ها به پایان خواهد رسید. این مقام ها با ایجاد چیزی که آن را «دیوار تحریم ها» نامیدند، سعی داشتند سیاست ناموفق خود در زمینه فشار حداکثری علیه ایران را ادامه دهند. هدفی که این مقام های دولتی برای پنهان کردن آن تلاش می کردند این بود که توانایی دولت بعدی آمریکا در بازگشت به توافق هسته ای سال ۲۰۱۵ با ایران را تضعیف کنند. این توافق به نام برجام (JCPOA) معروف شده بود. دقیقا پس از شکست ترامپ در انتخابات تا زمان تحلیف «جو بایدن» در ۲۰ ژانویه، دستیاران رئیس جمهوری پیشین در یک طرح مجموعه جدیدی از تحریم ها را علیه ایران به اجرا گذاشتند.

این تحلیلگر افزود: با آنکه مذاکرات در وین برای احیای برجام در جریان است، معماران دیوار تحریم ها بار دیگر انتظار شکست این تلاش ها را دارند. آن ها از این موضوع که ابزارهای آن ها در حال نابودی است، خشنود نیستند. سناتورهای برجسته جمهوریخواه و برخی اعضای مجلس نمایندگان در نامه هایی تاکید می کنند برای مقابله با هرگونه توافق یک طرفه تلاش خواهند کرد. «مارک دوبوویتز» به عنوان رئیس بنیاد دفاع از دموکراسی ها، که بذر نخست مفهوم دیوار تحریم ها را کاشته بود، مجموعه توئیت هایی را منتشر کرد و در آن ها مدعی شد بایدن میلیاردها دلار را به خاطر تخفیف تحریم های تروریستی به ایران و سپاه می دهد تا سیاست هسته ای تهران تداوم داشته باشد. این در حالی است که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از سوی دولت ترامپ تحریم شده است.

در ادامه گزارش عنوان شد: ۶ آوریل مذاکره کنندگان در وین دو کارگروه ایجاد کردند یکی برای تدوین تحریم هایی که نیاز است ایالات متحده آن ها را رفع کند و دیگری هم برای مشخص کردن محدودیت های هسته ای که ایران باید برای بازگرداندن آن اقدام کند. در زمینه مورد اول «رابرت مالی» نماینده ویژه آمریکا در امور ایران و «ند پرایس» سخنگوی وزارت امور خارجه اظهار داشتند که آمریکا تحریم های مغایر با توافق را برطرف خواهد کرد. اگرچه پرایس توضیح نداد که این شامل هرگونه تحریم ضدتروریستی می شود یا خیر؛ اما پاسخ باید مثبت باشد زیرا برخی از این تحریم ها با صراحت از اجرایی شدن توافق جلوگیری می کنند.طبق این تحلیل، بازها (تندروها) تصور می کردند تحریم های تازه تحت عنوان مبارزه با تروریسم، یک دیوار سیاسی را ایجاد کرده است. چراکه اگر کسی برای کاهش چنین تحریم هایی گام بردارد به عنوان تسهیل کننده تروریسم شناخته می شود. ازآنجا که این تصمیم گیری به شدت سیاست زده بوده، خطر خنثی سازی آن هم از نظر سیاسی قابل مهار بوده است. بیشتر آمریکایی ها از بازگشت به توافق برجام حمایت می کنند؛ آن توافق معامله ای بوده است که به وضوح تحریم علیه بانک مرکزی ایران، شرکت ملی نفت و دیگر سازمان های ایرانی درگیر با تجارت نفت را لغو می کند.

در این گزارش تاکید شد: مقام های ایرانی اصرار دارند همه تحریم هایی که از سال ۲۰۱۶ برقرار شده اند باید پیش از بازگشت ایران به انجام تعهداتش در برجام برداشته شود؛ تمرکز ایران بر فروش نفت است. یک مستند ۵۲ دقیقه ای که ۸ آوریل از سوی دفتر رهبر عالی ایران (حضرت) آیت الله خامنه ای منتشر شد، به ویژه بر رفع تحریم های وزارت نفت و بانک مرکزی تاکید داشته است. خزانه داری آمریکا در یک اقدام کاملا سیاسی، این نهادها را در سال ۲۰۱۹ به دلیل ارتباط با حزب الله و نیروی قدس سپاه در فهرست تحریم قرار داد. «برایان اوتول» کارشناس اندیشکده شورای آتلانتیک این اقدامات را به قرص سمی از تحریم تشبیه کرد زیرا آن ها هر گونه اجرای واقعی برجام را مسموم می کنند.

فیتزپاتریک در تحلیل خود نوشت: البته همه تحریم های دولت ترامپ علیه ایران سیاسی نبودند و باقی خواهند ماند. در دوره ترامپ فضای تحریم گل آلود شد و بازکردن گره پیچیده ۱۵۰۰ تحریم که در تناقض با برجام قرار دارند، کاری پیچیده و سیاسی است که نیازمند تفاهم هر دو طرف ایرانی و آمریکایی است. اهمیت این مسئولیت موضوع توالی اقدام را کنار می زند، این مساله باید درک شود که لزومی نیست اقدام نخست از سوی یکی از دو طرف صورت بگیرد بلکه اقدامات به صورت همزمان اجرایی می شوند.

این تحلیلگر افزود: در عین حال، برای دستیابی به توافقی در زمینه مراحل متقابل تا پایان ماه مه، فشار زیادی وجود دارد. نکته مهم تر انقضای توافق ایران با آژانس در تاریخ ۲۱ می است؛ این تفاهمنامه در ۲۱ فوریه گذشته در مورد کاهش همکاری ها با بازرسان به امضا رسید. اگر ایران اینگونه پیش برود، نه تنها برجام را نقض می کند، بلکه توافقنامه پادمان نیز نقض شده و بحران هسته ای بار دیگر تشدید می شود.

فیتزپاتریک در پایان تاکید کرد: برای اینکه بایدن تعهد انتخاباتی خود را در زمینه بازگشت به توافق هسته ای عملی سازد و اطمینان حاصل کند که ایران به سلاح هسته ای دست پیدا نمی کند، مجبور است دیوار تحریم های دولت ترامپ را خراب کند و هرچه زودتر این کار را انجام دهد بهتر است.

*مارک فیتز پاتریک کارشناس و مدیر برنامه عدم اشاعه موسسه فوق است. وی پیش از این در وزارت امور خارجه آمریکا در همین حوزه مسئولیت داشت.

*«موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک» (IISS) مرکز تحقیقاتی بریتانیایی است که بیشتر از ۶ دهه به دولت ها، بنگاه ها و رسانه ها و کارشناسان جهان برای تدوین یک برنامه راهبردی ارائه کرده است. این مرکز مدعی است هزینه های خود را از طریق فروش اطلاعات، تحلیل ها و نشریات و برگزاری کنفرانس های بین المللی و ارائه مشاوره و دریافت کمک تامین می کند.