با احتساب آزادراههای تازه افتتاح شده اخیر شامل آزادراه شرق اصفهان، همت-کرج، تبریز-ارومیه، غدیر و فاز نخست آزادراه تهران-شمال، ۲۷ محور آزادراهی در کشور وجود دارد که از این تعداد، دریافت عوارض تنها در ۸ آزادراه تهران-قم، تهران-ساوه، کرج-قزوین، قزوین-زنجان، همت-کرج، قطعه چهار ارومیه-تبریز، شرق اصفهان و بندرعباس –رجایی به صورت الکترونیکی است و بقیه محورهای موجود، عوارض به صورت دستی از مردم دریافت میشوند و همچنان ایستگاههای عوارضی پابرجا هستند.
جالب اینکه محورهای آزادراهی جدید هم که با وعده الکترونیکی شدن عوارض اخبارشان منتشر شد، آخر کار به عوارض دستی و عوارضیهای متعدد روی آوردند و از اجرای طرحی که با دستور و مصوبات بسیار اجباری شده است، سر باز زدند. البته دلیل این مسئله به گفته بسیاری از سرمایهگذاران این است که مردم و رانندگانی که از آزادراهها عبور میکنند با وجود تعیین مهلت یک هفتهای، عوارضشان را پرداخت نمیکنند و همین مساله بازگشت سرمایه را برای سرمایهگذاران سخت کرده است و از سوی دیگر محورهای مختلف آزادراهی نیاز به نگهداری و بازسازی دارند که هزینههای آن نیز از محل همین عوارض بدست میآید.
اما مسئلهای که در این زمینه وجود دارد این است که در پی شیوع ویروس کرونا و گسترش آن در کشور بارها ستاد ملی مقابله با کرونا و دولت، الکترونیکی شدن عوارض آزادراهی را مانند دیگر پرداختهای مردم تکلیف کردهاند و مقرر شد تا این طرح تا پایان سال گذشته اجرایی شود و در سال ۱۴۰۰ همه عوارضیها جمع شوند و جای خودشان را به دوربینهای ثبت پلاک بدهند اما این اتفاق نیافتاد.
چرا که به گفته محمد پور تیموری - مدیر کل دفتر نظارت بر بهرهبرداری از آزادراههای سازمان راهداری و حملونقل جادهای کشور - عوارض آزادراهی تا پایان سال گذشته باید الکترونیکی میشدند.
وی دی ماه سال گذشته درباره الکترونیکی شدن عوارض آزادراهی گفته بود: کمکی که به سرمایهگذاران کردهایم این است که در پی مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا به همه آنها اعلام کردیم، تا پایان امسال سیستم عوارض الکترونیکی را باید در آزادراههای خود فعال کنند تا از این طریق نتنها مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا اجرایی شود بلکه هزینه بهرهبرداری حذف شده و میتواند در جای دیگری مانند نگهداری صرف شود.
پور تیموری اظهار کرد: همه سرمایهگذاران از الکترونیکی شدن عوارض آزادراهی استقبال کردهاند چرا که اجرای این طرح به بازگشت سریعتر و کیفیت بهتر آزادراها میتواند کمک کند. بنابراین اجرای طرح الکترونیکی شدن را تسریع کردهایم.
اما به نظر میرسد، مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا هم نتوانست عوارض آزادراهی را از حالت دستی خارجی کرده و الکترونیکی کند و شاید واقعا عزمی جدی و برنامهای حساب شده برای اجرای این طرح نیاز است که همچنان خبری از آن نیست.