هدف حامیان اردوغان از طرح بحث خروج از ناتو چیست؟

آسمان روابط آنکارا – واشنگتن، همچنان ابری و نا آرام است و شواهد فعلی نشان می دهد که حالا حالاها از گرم شدن روابط بین دولت بایدن و دولت اردوغان، خبری نخواهد بود.

اردوغان در تازه ترین سخنان خود، به تندی به جو بایدن تاخت و شریک او در ائتلاف جمهور یعنی دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی نیز به تندی در برابر رئیس جمهور آمریکا موضع گرفت.

همه این ها در حالی است که ژنرال یاشار گولر رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ترکیه در نشست فرماندهان ارتش های ناتو در بروکسل، با همتای آمریکایی خود مار میلِی دیدار کرده است.

هنوز جزئیات خاصی در مورد محتوای دیدار و گفتگوهای این دو ژنرال ناتویی منتشر نشده، اما شواهد نشان می دهد که نه آمریکا زیر بار تحویل دادن جنگنده های اف 35 به آنکارا رفته و نه تیم اردوغان حاضر است در مورد سامانه موشکی اس 400 روسی، قدمی به عقب بردارد.

صد البته این همه ماجرا نیست و نمی توان تمام اختلافات آنکارا – واشنگتن را در موضوع تحریم تسلیحاتی و حتی اختلاف بر سر روسیه و مساله اس 400 و اف 35 خلاصه کرد. چرا که پس از اقدام جو بایدن در مورد به رسمیت شناختن ادعاهای تاریخی سال 1915 میلادی در مورد کشتار ارامنه، به جرات می توان گفت که روابط بین ترکیه و آمریکا به بدترین وضعیت دهه های اخیر رسیده است.

اشاره اردوغان به دستان خونین بایدن

تنها چند ساعت قبل از آن که جو بایدن، کشتار ارامنه در سال 1915 میلادی به دست سپاه عثمانی را به رسمیت بشناسد، خود او به اردوغان زنگ زد، جیک سالیوان مشاور عالی امنیت ملی با ابراهیم کالن سخنگوی اردوغان تماس گرفت و آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه بایدن نیز با مولود چاووش اوغلو همتای خود صحبت کرد و در یک شب، 3 تماس مهم بین کاخ سفید و کاخ ریاست جمهوری بش تپه آنکارا برقرار شد.

اما خروجی این 3 تماس چه بود؟ 2 خروجی مهم: 1.بایدن مصمم است مساله کشتار ارامنه را به رسمیت بشناسد. 2.با وجود اختلافات، بهتر است که بایدن و اردوغان در نشست آتی سران ناتو در بروکسل، با هم دیدار کنند.

شاید به خاطر وعده همین دیدار بود که اجازه داده نشد رسانه های تحت امر حزب عدالت و توسعه، آتش بار جدی علیه آمریکا به نمایش بگذارند. اما از آن خونسردی و حفظ آرامش نسبی، حالا به شرایطی رسیده ایم که اردوغان، در مورد دستان خونین جو بایدن حرف می زند و می گوید: «جناب بایدن، ما را مجبور کردید که این حرف را بزنیم. شما دارید با دستان خونین خود، تاریخ را می نویسید. ما سند فروش 850 هزار سلاح آمریکایی به اسراییل را دیدیم. شما که تا دیروز از ادعای به اصطلاح کشتار ارامنه دفاع می کردید، حالا هم از حملات بی حد و حصر اسراییل به مردم غزه حمایت می کنید».

پیشنهاد خروج از ناتو

پس از سخنان اردوغان در مورد دستان خونین بایدن، شریک اردوغان یعنی دولت باغچلی نیز به میدان آمد و نه تنها با انتشار توییت های تند، بلکه با سخنرانی زنده و انتشار بیانیه، این موضوعات را مطرح کرد:

1.ملت ترک باید برای قدس به پا خیزد و کاری انجام دهد. اگر آمریکا مانع شد، نیروهای آمریکایی را از کُره جیک و اینجرلیک بیرون کنیم بروند. (قرارگاه راداری ناتو در کره جیک در استان ملاتیای ترکیه و فرودگاه نظامی اینجریلک در استان آدانای ترکیه).

2.در صورت مقاومت آمریکا در برابر ترکیه، مساله خروج از پیمان نظامی ناتو را بسیار جدی مطرح کنیم و این پیشنهاد را به بحث بگذاریم.

این اظهارات باغچلی در حالی است که دیروز رسانه های ترکیه از دیدار غیرمنتشره او با اردوغان خبر دادند و گفته می شود که در گفتگوی مفصل بین رادوغان و باغچلی، علاوه بر موضوع فلسطین و موضوع گیری در برابر آمریکا، آخرین اطلاعات مربوط به جنگ با پ.ک.ک و جزئیات کشته شدن چند فرمانده رده بالای پ.ک.ک مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

ارتباط قدس و کرکوک

شاید یکی از عجیب ترین اظهارات رهبر حزب حرکت ملی، دیدگاه او در مورد تشبیه موقعیت شهر کرکوک عراق، کاشغر چین و بیت المقدس باشد.

رهبر حزب راست افراطی حرکت ملی (م.ه.پ) در این مورد گفته است: «قدس، کاشغر، کرکوک و استانبول از طریق تاریخ، فرهنگ و باورهای اعتقادی، ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند. بدون وجود یکی، آن دیگری یا ناقص است یا از نظر روحی در هم شکسته می شود. ما از سرنوشت، خواست ملت خود و اهداف شیطان اطلاع داریم. ما منتظر روز حساب هستیم. بیت المقدس اولین درد چشمان خونین ما، اولین عشق ما، اولین جهت ما، اعتماد ابدی معراج ما و افتخار ابدی ایمان ما است. همانطور که در مورد کاشغر کوتاه نمی آییم، از کرکوک هم دست نمی کشیم، به همین ترتیب قدس را رها نمی کنیم، اسیر توطئه های صهیونیست ها نخواهیم شد».

این سخنان باغچلی در حالی بیان شده که بین موقعیت سیاسی کرکوک و ترکمان های عراق، ترک های ترکستان شرقی و کاشغر چین و بیت المقدس، تفاوت های جدی وجود دارد و به نظر می رسد که خواست مهم باغچلی، تداوم استفاده از گفتمان ملی گرایانه و شعارهایی است که هواداران حزبی او را به وجد می آورد.

کمونیست ها چه می گویند؟

اگر چه دوغو پرینچک رهبر حزب کمونیستی وطن، در انتخابات ریاست جمهوری اخیر در ترکیه تنها 95 هزار رای به دست آورد، اما در هر حال، در حوزه رسانه و تبلیغات داخلی، یکی از هم پیمانان اردوغان است.

با توجه به گفتمان ضد آمریکایی حزب کمونیستی پرینچک و حمایتش از چین و روسیه، این فضا در اختیار او و هوادارانش گذاشته شده که در مورد فاصله گرفتن از ناتو، غرب و آمریکا، تبلیغ کنند.

جدیداً دوغو پرینچک نیز اعلام کرده که اقدامات رژیم صهیونیستی در غزه، جنایات غیرقابل تحمل است و از آنجایی که آمریکا، حامی اصلی رژیم صهیونیستی در دست زدن به این جنایات است، بنابراین، دولت باید علاوه بر بررسی امکان سنجی خروج از ناتو، کنترل و نظارت کامل کره جیک و اینجرلیک را در اختیار بگیرد.

اهمیت کره جیک و اینجرلیک از این جهت است که اولاً قرارگاه راداری کره جیک، نقش مهمی در هماهنگی شبکه های راداری ناتو در اروپا دارد و دوم این که اینجرلیک نیز علاوه بر آن که یک فرودگاه مهم است، به عنوان محل نگهداری شکار قابل توجهی از کلاهک های هسته ای آمریکا نیز از اهمیت استراتژیک خاصی برخوردار است.

وقتی که واشنگتن، اردوغان را متهم می کند

ظاهراً سخنان اخیر اردوغان در مورد جو بایدن و به کار بردن عبارت «دستان خونین رئیس جمهور آمریکا» و به کار بردن عبارت «دولت تروریست اسراییل» در سخنان رئیس جمهور ترکیه، بر واشنگتن، بسیار گران آمده است.

به همین خاطر، وزارت امور خارجه آمریکا در مورد پاسخ رجب طیب اردوغان رئیس جمهور به حملات اسرائیل به قدس و غزه بیانیه ای ارائه داد. سخنگوی وزارت امور خارجه ند پرایس، اظهارات اردوغان را به عنوان مصداق یهودستیزی قلمداد کرده و این گفتمان را ناپسند دانسته و آن را به شدت محکوم کرد.

تحلیل ابعاد کلی تابلوی بالا، این واقعیت را نشان می دهد که موضع گیری سفت و سخت علیه آمریکا و رژیم اسراییل، به معنی خروج از ناتو و بیرون راندن نیروهای آمریکایی نیست، اما برای اردوغان و باغچلی، به یک موضوع سیاسی مهم تبدیل شده و اتخاذ این مواضع در آستانه نشست سران ناتو، از اهمیت سیاسی بالایی برخوردار است. حال باید دید، آیا پس از اتخاذ این مواضع و نشست بورکسل، تغییر تازه ای در روابط به وجود خواهد آمد یا خیر.