تاریخچه‌ای از بازار سهام

بازار سهام می‌تواند احساسی همانند یک نیروی گسترده و مبهم داشته باشد که درک آن دشوار است. این بازار‌ها سرآغازی ساده در اروپای غربی در سده ۱۶۰۰ داشتند. از آن زمان تاکنون، آن چه که برای برای درک تاریخ بازار سهام نیاز دارید، در این جا ارایه شده است. در ایران هم با راه اندازی ثبت نام غیرحضوری و احراز هویت در سجام، وارد مرحله جدیدی از تاریخ سهام شدیم.

ایده بازار سهام

بازار سهام یک مکان دیجیتالی یا فیزیکی است که در آن جا سرمایه‌گذاران می‌توانند سهام عرضه شده عمومی شرکت‌ها را خرید و فروش نمایند. قیمت هر سهم ناشی از عرضه و تقاضا است.

هر چه افراد بیشتری خواهان خرید سهام باشند قیمت‌ها بالاتر می‌روند. با تقاضای کمتر، قیمت سهام افت می‌کند. بازار‌های سهام اکنون در اکثر کشور‌ها وجود دارند، اما نخستین بار در قرن هفدهم در آمستردام نمایان شدند.

جدول زمانی بازار سهام

در این جا، جدول زمانی رخداد‌های مهم در تاریخ بازار سهام ارایه شده است:

• اواخر سده ۱۴۰۰: آنتورپ یا بلژیک مدرن امروزی به مرکز تجارت بین‌المللی تبدیل شده بود. تجار با پیش‌بینی افزایش قیمت‌ها، اقدام به خرید کالا می‌کردند تا از آن‌ها سود ببرند. نوعی تجارت اوراق فرضه هم رخ می‌داد.

• ۱۶۱۱: اولین تجارت مدرن سهام در آمستردام شکل گرفت. کمپانی هلندی هند شرقی نخستین شرکت عرضه شده عمومی است و برای سال‌های بسیاری، تنها شرکت دارای فعالیت در حوزه سهام بود.

• اواخر سده ۱۷۰۰: گروهی کوچک از تجار اقدام به انعقاد قرارداد باتنوود تری کردند. افراد روزانه برای خرید و فروش سهام و اوراق قرضه با یکدیگر ملاقات می‌کردند و همین روش بود که به تدریج بازار بورس نیویورک را شکل داد.

• ۱۷۹۰: بازار بورس فیلدلفیا شکل کرد و به توسعه بخش‌های مالی آمریکا و گسترش این کشور به غرب کمک کرد.

• ۱۸۹۶: میانگین صنعتی داو جونز خلق شد. این در ابتدا ۱۲ عضو داشت که عمدتاً شرکت‌های مهم صنعتی بودند.

• ۱۹۲۳: نسخه اولیه S&P ۵۰۰ توسط شرکت هنری بارنوم پور به نام Poor's Publishing تدوین شد. این مجموعه کار خود را با دنبال کردن ۹۰ سهام در سال ۱۹۲۶ آغاز نمود.

• ۱۹۲۹: فروپاشی بازار سهام آمریکا پس از یک دهه موفقیت وقتی که سفته‌بازان شروع به شرط‌بندی در بازار سهام کردند که باعث تورم قیمت‌ها شد.

• ۱۹۴۱: استاندارد و پور در زمانی تأسیس شد که Poor's Publishing با Standard Statistics ادغام شد.

• ۱۹۷۱:تجارت در یک بازار بورس دیگر آمریکا یعنی انجمن ملی مظنه‌های خودکار دلالان اوراق بهادار که اکنون NASDAQ نامیده می‌شود، آغاز شد.

• ۱۹۸۷: خرید یکجای سهام یک شرکت و بیمه سبد سهام به افزایش قیمت‌ها در بازار تا ۱۹ اکتبر کمک کند که تحت عنوان «دوشنبه سیاه» شناخته می‌شود.

• ۲۰۰۸: فروپاشی بازار سهام پس از رونق و رکود در بازار مسکن همراه با تکثیر اوراق بهادار با پشتوانه مسکن در بخش مالی.

اولین سهام در کجا خلق شدند؟

ایده تجارت کالا به تمدن‌های اولیه بازمی‌گردد. کسب و کار‌های اولیه وجوه خود را ترکیب می‌کردند تا کالا‌های خود را از طریق دریا به سایر کشور‌ها حمل کنند. این معاملات از طریق گروه‌ها و افراد تجاری برای هزاران سال انجام می‌شدند.

در تمام طول قرون وسطی، تجار در میانه شهر گرد هم می‌آمدند تا کالا‌ها خود از سایر کشور‌های جهان را مبادله و تجارت کنند. از آن جا که این تجار از کشور‌های مختلف بودند، لازم بود تا تبادل پولی ایجاد گردد و لذا معاملات تجاری منصفانه بودند.

آنتورپ یا بلژیک امروزی به مرکز تجارت بین‌الملل تا پایان سده ۱۴۰۰ تبدیل شد. تصور می‌شد که برخی تجار کالا‌ها را به قیمت مشخصی و با پیش‌بینی افزایش آن‌ها برای سود بردن خریداری می‌کردند.

برای افرادی که نیازمند استقراض وجوه بودند، تجار ثرومند پول را با نرخ‌های بالا قرض می‌دادند. سپس، این تجار اوراق قرضه به پشتوانه این وام‌ها می‌فروختند و به دیگرانی که آن‌ها را خریداری می‌کردند، سود پرداخت می‌نمودند.

چه کسی بازار سهام را ابداع کرد؟

اولین بازار سهام مدرن در آمستردام و در زمانی خلق شد که کمپانی هلندی هند شرقی به نخستین شرکتی تبدیل شد که اقدام به عرضه عمومی سهام خود کرد. برای تأمین سرمایه، این شرکت تصمیم گرفت سهام خود را بفروشد و به سهام در اختیار سهامداران سود پرداخت کند. در سال ۱۶۱۱، بازار بورس آمستردام خلق شد. طی سال‌ها، تنها فعالیت تجاری در بورس، سهام تجاری کمپانی هند شرقی هلند بود.

در این مقطع، سایر کشور‌ها شروع به ایجاد شرکت‌های مشابهی کردند و خرید سهام، گرایش و علاقه همه سرمایه‌گذاران بود. این هیجان اکثر سرمایه‌گذاران را کور کرده بود و آن‌ها هر شرکتی که موجود را خریداری می‌کردند بدون این که آن را بررسی کنند. این باعث بی‌ثباتی مالی شد و در سال ۱۷۲۰، سرمایه‌گذاران که دچار هراس شده بودند، تلاش کردند سهام خود را با شتاب بفروشند. البته هیچ کس خریدار نبود و بازار فرو پاشید.

کمی بعد، رسوایی مالی دیگری در انگلستان رخ داد ـ حباب دریای جنوب. اگرچه ایده فروپاشی بازار باعث نگرانی سرمایه‌گذاران شده بود، آن‌ها به ایده تجارت سهام عادت کرده بودند.

خلاصه

قرن‌ها طول کشید تا بازار سهام مدرن که به شکل امروزی وجود دارد شکل بگیرد و مبادلات این بازار هم‌چنان به تکامل خود ادامه می‌دهند.

امروزه، سرمایه‌گذاران سازمانی و خُرد می‌توانند سهام شرکت‌ها را از طریق کارگزاران سهام خریداری کنند که در بازار بورس فعالیت می‌نمایند. آن‌ها می‌توانند سهام صندوق‌های بورس را خریداری کنند که مجموعه‌ای از سهام را به جای سهام یک شرکت در اختیار دارند.

امروز سهامداران می‌توانند به صورت اینترنتی تمام فعالیت‌های سرمایه گذاری، ثبت نام در سجام، دریافت کد بورسی و تراکنش‌های مالی را انجام دهند.