جهان به سمت همگرایی پیش میرود
مسعود نصرتی-* از مصادیق گرایش جهان به همگرایی، تشکیل اتحادیه‌های منطقه‌ای است که بر اساس وجه یا وجوه مشترک میان چندین کشور صورت می‌بندد.
همکاری‌های فرهنگی و اقتصادی از نتایج مثبت و موثر همکاری‌های منطقه‌ای میان کشور هاست که دست آورد‌های مطلوبی را برای کشور‌های همکار می‌تواند به دنبال داشته باشد.
آنچه در این میان بر موثر بودن و تداوم موفقیت یک نهاد مبتنی بر همکاری بین المللی اثرگذار است، میزان توجه و اعتقاد کشور‌های طرف همکاری بر تحقق اهداف آن نهاد بوده است. هر چه قدر عزم کشور‌ها بر به نتیجه رسیدن اهداف از پیش تعیین شده جزم‌تر باشد میزان موفقیت آن نهاد هم بیشتر خواهد بود.
مجمع جهانی شهرهای جاده ابریشم با حمایت سازمان ملل متحد به مرکزیت ایران از سال ۲۰۱۶ اعلام موجودیت کرد. باید توجه داشت که این نهاد بین المللی بر مبنای یک سابقه ارزشمند تاریخی و تاثیرات مهم فرهنگی و اقتصادی جاده ابریشم شکل گرفته است.
با توجه به قرار گرفتن ۷۰ کشور و بیش از ۳۰۰ شهر جهان در مسیر این جاده می‌توان اهداف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی متعددی را از طریق تبادل فرهنگی و اقتصادی میان این کشور‌ها محقق نمود.
همکاری میان این کشور‌ها و شهر‌ها توسعه‌ی شهر‌ها و تحقق منابع پایدار اقتصادی را برای شهر‌ها به دنبال خواهد داشت.
در سال‌های اخیر و ماه‌های پیش رویداد‌هایی اتفاق افتاده و یا در حال اتفاق است که از منظر داخلی و بین المللی می‌تواند بر تحکیم پایه‌های مجمع جهانی شهرهای جاده ابریشم موثر بوده باشد:
۱. باز تعریف جاده ابریشم جدید: این طرح شامل دو مسیر تجاری «کمربند اقتصادی راه ابریشم» و «راه ابریشم دریایی» است. «کمربند اقتصادی راه ابریشم» در مسیر باستانی راه ابریشم چین را از طریق آسیای مرکزی، روسیه و خاورمیانه به اروپا متصل می‌کند و «راه ابریشم دریایی»، چین را از طریق دریا به جنوب شرق آسیا و آفریقا مرتبط می‌کند.
این طرح توسط، شی جینگ پینگ، رئیس‌جمهور چین، در سال ۲۰۱۳ ارائه شد و در پی آن دولت چین به‌طور خاص ۶۵ کشور را به عنوان هدف سرمایه گذاری توسعه زیر ساخت تعیین کرده است.
همچنین چین برای پیاده‌سازی پروژه‌ها اقدام به نهادسازی مالی نمود و از جمله «صندوق راه ابریشم» را با ۴۰ میلیارد دلار سرمایه در سال ۲۰۱۴ راه‌اندازی کرد و نیز بانک سرمایه‌گذاری زیربنایی آسیا با سرمایهٔ پایهٔ صد میلیارد دلار را با مشارکت دیگر کشور‌ها در سال ۲۰۱۵ تأسیس کرده‌است. همچنین، دولت چین در این سال ۸۲ میلیارد دلار برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های راه ابریشم به سه بانک منتقل کرد. بدین ترتیب، راه برای اجرای پروژه‌های توسعهٔ زیرساختی متکی به دولت چین در دیگر کشور‌ها توسط شرکت‌های چینی هموار شده‌است. استفاده حداکثری از این منابع توسط شهرهای جاده ابریشم در جهت توسعه زیرساخت‌ها می‌تواند از طریق مجمع شهرهای جاده ابریشم پیگیری و رهگیری شود.
۲. انعقاد قرارداد همکاری ۲۵ ساله میان ایران و چین: انعقاد قرار داد همکاری ۲۵ ساله ایران و چین را به عنوان یک همکاری راهبردی میان دو کشور می‌توان تلقی نمود.
از منظر جمهوری اسلامی ایران این قرارداد بر پایه نگاه شرق منعقد شده و می‌تواند ظرفیت‌های سیاسی و اقتصادی قابل اعتنایی را در حوزه بین الملل نصیب کشور نماید.
همچنین موقعیت ژئوپلیتیک و استراتژیک ایران شرایط مطلوبی را برای این کشور در راستای اهداف سیاسی و اقتصادی در حوزه آسیای میانه و خاور میانه و نیز دسترسی به آب‌های آزاد از طریق بنادر چابهار و کنارک فراهم می‌آورد.
این قرار دادِ همکاری علاوه بر امکان شکوفایی بخش‌های مختلف تولیدی و معدنی صنایع ایران، شرایط خوبی را نیز برای توسعه زیر ساخت‌های کشور نیز مهیا خواهد نمود. در این مسیر، نقش آفرینی مجمع شهرهای جاده ابریشم با توجه به حضور شهرهای داخلی و خارجی عضو می‌تواند موثر و مهم باشد.
۳. انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران و امکان تغییر راهبرد بین المللی جمهوری اسلامی ایران و تقویت نگاه به شرق: انتخابات ریاست جمهوری و تغییر دولت، تغییر در رویکرد‌ها و نگرش‌ها به حوزه سیاست خارجی را به دنبال خواهد داشت. تغییر این سیاست‌ها در جهت تقویت نگاه به شرق و تقویت همکاری‌های منطقه‌ای خواهد بود. با این رویکرد نقش و اثرگذاری نهاد مجمع شهرهای جاده ابریشم در حوزه منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای بیشتر مورد توجه خواهد بود. این اتفاق می‌تواند دستاورد‌های بسیاری را در حوزه‌های اقتصادی و گردشگری برای شهرهای جاده ابریشم ره آورد داشته باشد.
به نظر می‌رسد مجمع شهرهای جاده ابریشم به عنوان یک نهاد بین الملی پویا و رو به رشد، با عضویت ۳۰۰ شهر داخلی و خارجی می‌تواند در تبلور این رویکرد جدید دولت در نگاه به شرق و استفاده از فرصت تاریخی قرارداد همکاری ۲۵ ساله ایران و چین و نیز حداکثر بهره مندی از راهبرد کشور چین در باز تعریف جاده ابریشم در حوزه‌های راه ریلی، زمینی و راه آبی نقشی موثر و مفید ایفا نماید.
*رئیس مجمع جهانی شهرهای جاده ابریشم
