دیدار پوتین - بایدن؛ دوئل یا مذاکره؟
روابط آمریکا و روسیه طی سالهای اخیر دوره سختی را پشت سر می گذراند. در مارس ۲۰۱۴(اسفند۱۳۹۳) بود که به بهانه بحران داخلی اوکراین در دولت باراک اوباما روابط دو طرف تیره شد.
دونالد ترامپ که در انتخابات ریاست جمهوری در ۸ نوامبر ۲۰۱۶(مهر ۱۳۹۵) پیروز شد، بارها برای بازگشت به گفت و گوها اظهار تمایل کرده بود، با این حال در عمل واشنگتن به خط مقابله خود ادامه داد و از ابزارهای اقتصادی، نظامی - سیاسی، تبلیغاتی و سایر ابزارها علیه روسیه استفاده کرد و صدها شهروند و شخصیت حقوقی روسیه را تحت محدودیت های مختلف قرار داد و دهها بسته تحریمی علیه مسکو اعمال کرد.آخرین حرکت تحریمی واشنگتن علیه مسکو همین ماه پیش بوده است که آمریکا ۱۰ دیپلمات روس را اخراج و بسته جدید تحریمی در مورد این کشور وضع کرد و البته و در پاسخ روسیه نیز ۲۰ دیپلمات آمریکایی را اخراج کرد.
از آخرین گفت و گوی تلفنی ولادیمیر پوتین و جو بایدن ( ۲۴ فروردین ۱۴۰۰ - ۱۳ آوریل ۲۰۲۱ ) و پیشنهاد برای دیداری حضوری ارزیابی ها ، بحث ها و گفت و گو های فعالانه ای درباره اهداف اهمیت و نتایج این دیدار شکل گرفته است که در روزهای اخیر به اوج رسیده است.
در همین راستا جین پساکی دبیر مطبوعاتی کاخ سفید گفته بود که ایالات متحده قصد ندارد موضع خود را در مورد فشار بیشتر بر مسکو در رابطه با برنامه های سازماندهی نشست جدید روسیه و آمریکا تغییر دهد.
به نوبه خود ، کرملین خاطر نشان کرد که برگزاری نشست برای حل و فصل مساله نیست. به گفته دیمیتری پسکوف سخنگوی مطبوعاتی ریاست جمهوری روسیه ، مسکو فقط موضوعات فی مابین و بین المللی را مطرح خواهد کرد .
روابط دو کشور از نگاه مسکو و واشنگتن آنقدر بد شده است که با این نشست گرم نخواهد شد و حتی وزارت امور خارجه روسیه بارها گفته است که تعامل دو کشور به ویژه به دلیل فشار تحریم های ایالات متحده و اتهامات مداوم علیه مسکو به بدترین وضعیت ممکن رسیده است.
علاوه بر این، نمی توان روابط بین بایدن و پوتین را مثبت خواند ؛ دو تماس تلفنی چند ماه اخیر بین دو رهبر بیشتر سوالی و دستوری بوده است بطوری که با وجود این تماسها، ماه مارس رئیس کاخ سفید همتای روسی خود را "قاتل" خواند. پاسخ به این توهین آمریکایی، فراخوان سفیر روسیه از واشنگتن بود. او تا امروز در مسکو باقی مانده است.
برخی رسانه ها به برخورداری دو طرف از سود متقابل معتقد نیستند و در مورد اینکه چه کسی از این گفت و گو سود بیشتری می برد ، اختلاف نظر دارند.
برخی از کارشناسان رسانه ای و مسائل سیاسی هم ابراز اطمینان می کنند که با وجود دشمنی های روزافزون دو طرف هیچ امیدی به گرم شدن روابط بعد از این دیدار نیست. طبق برآوردهای این کارشناسان ، دیدار احتمالی دو رهبر ممکن است فقط شرایط را بدتر کند. دلیل این عده مواضع واشنگتن است که بارها اعلام کرده که دیدار بایدن با پوتین به معنای تغییر رویکرد آمریکا در قبال روسیه نخواهد بود.
الکسی پوشکوف ، رئیس کمیسیون شورای اطلاعات فدراسیون و تعامل با رسانه ها معتقد است که بعید است گفت و گوی بین بایدن و پوتین منجر به گرم شدن روابط بین دو کشور شود.
به عقیده وی بدون تغییر سیاست خارجی ایالات متحده نمی توان در مورد هیچ پیشرفتی صحبت کرد.
او اخیرا در گفت و گو با رسانه های روسی اظهار داشت: «هنوز نشانه های زیادی در مورد توسعه تحریم های جدید ضد روسی وجود دارد ، بایدن به خاطر سخنان زشت خود عذرخواهی نکرد و سرگئی شویگو وزیر دفاع روسیه اعلام کرد که ایالات متحده و ناتو تحرکات نظامی زیادی در مرزهای روسیه داشته اند. بنابراین ، صحبت در مورد گرم شدن روابط مسکو - واشنگتن قضاوت نادرست در مورد شرایط است.»
وی اظهار داشت: واشنگتن به مسکو به عنوان یک دشمن نگاه می کند و نشست آتی به احتمال زیاد فقط رویارویی آمریکا و روسیه را کنترل می کند.
پوشکوف گفت رهبر آمریکا همیشه گفته است که برخلاف سلف خود ، دونالد ترامپ ، به رئیس روسیه ابراز لطف نخواهد کرد و به وضوح خواسته های آمریکا را به او خواهد گفت.
این سناتور روس گفت : من بعید نمی دانم که در دیدار آتی بایدن سعی کند ابتکار عمل را به دست خود بگیرد و تصمیم بگیرد از موضع قدرت با پوتین گفت و گو کند.
سوتلانا ژورووا ، معاون اول رئیس کمیته دومای دولتی در امور بین الملل معتقد است که نیاز به گفت و گو بین دو رهبر به ویژه به دلیل اظهارات تند بایدن در مورد پوتین بوده است.
وی تصریح کرد: «سخنان رئیس جمهور ایالات متحده بسیاری از تحولات جدید و خطرزا را برانگیخت . بطوریکه ، برخی از رزمایش های نظامی در نزدیکی مرزهای روسیه آغاز شد که علیه مسکو ماهیت برنامه ریزی شده داشتند.
فئودور لوکیانوف، استاد و پژوهشگر «مدرسه عالی اقتصاد» در یادداشتی تحت عنوان «تعمیر رویارویی» که در روزنامه راسیسکایا منتشر شده است دیدار آتی رؤسای جمهوری روسیه وآمریکا را بررسی می کند. ابتدای این یادداشت اینگونه آغاز می شود: ملاقات های سطح بالای روسیه و آمریکا همیشه باعث سروصدای زیاد شده است. حتی وقتی که هر دو طرف مصرانه به اغراق نکردن در انتظارات و حساب نکردن روی آنچه شدنی نیست فرامی خوانند. در هر حال چیزی شبیه به این به وقوع می پیوندد. همه معجزه می خواهند.
دیدارپوتین و بایدن در ژنو شانس این را دارد که به یک مرحله در روابط تبدیل شود، اما نباید روی تغییر روند یا احیاء تعامل سازنده حساب کرد. بحث بر سر چیز دیگری است. باید از فضای کاملا غیر نرمال، ناسالم و غیر عقلانی که در سالهای اخیر بین دو کشور پدید آمده است خلاصی یافت. اما در صورت موفقیت آمیز بودن موضوع اصلی، می توانند مقداری پیشرفت کنند. اما همه آنچه که مربوط به مسائل ساختار داخلی کشورها می شود (از بایدن می خواهند که آنها را با قاطعیت مطرح کند)، باید کنار گذاشته شود، چراکه این هیچ ثمره ای جز اشتعال سوء ظن شدید و تمایل به پاسخ متقارن دادن، ندارد. در حرف آمریکا این کار را نمی تواند انجام بدهد و نخواهد داد. اما تجربه بایدن می تواند در عمل به تردید در این ادعا بیافزاید.
ایگور سوبوتین، تحلیلگر مسائل بین المللی هم در روزنامه گازیتا می نویسد هرچقدر هم عجیب به نظر برسد، اما روسیه و آمریکا به رویارویی سامان یافته، شناخت تضادهای واقعی و سلسه مراتب آنها و حداقل تصویری پایه از چارچوب ها و خطوط مجاز نیاز دارند.
وی گفت: هرچند مناقشه ایدئولوژیک وجود ندارد، اما فضا از نظر سطح بی اعتمادی کاملا قابل مقایسه با جنگ سرد است.
مهمتر از همه اینکه مسأله حل کردن مشترک مشکلات و شرکت در پروژه های مشترک مطرح نیست. هدف باز هم یک چیز است: به حداقل رساندن ریسک های مرتبط با رقابت نظامی و سیاسی. این بار نیز اجزاء نظامی- راهبردی قدرت در روابط مسکو و واشنگتن باید سنگ زیربنا قرار بگیرند.مابقی مسائل، از ژئوپلیتیک منطقه ای گرفته تا منافع اقتصادی نقش تابع را بازی می کنند.
یوری اوشاکوف دستیار امور بین المللی رئیس جمهوری روسیه هم به خبرگزاری تاس گفت: اگر ولادیمیر پوتین و جو بایدن روسای جمهوری روسیه و آمریکا (در جریان دیدار امروز در ژنو) به توافق هم نرسند حداقل تفاهمی بدست خواهد آمد.
وی افزود: بدیهی است که این امر بر روند روابط روسیه و آمریکا که در بن بست قرار گرفته و نزدیک به شرایط بحرانی است تاثیر خواهد گذاشت و در این رابطه باید اقداماتی انجام داد.
دستیار امور بین المللی رئیس جمهوری روسیه در مورد موضوعاتی که در دیدار پوتین و بایدن مطرح می شود، گفت که همه موضوعات مورد علاقه مسکو و واشنگتن ازجمله مسائل دوجانبه حل نشده، ثبات راهبردی و مناقشات منطقه ای مطرح خواهد شد.
«سرگئی مارکوف» رئیس اندیشکده مطالعات سیاسی روسیه نیز معتقد است موضوع برنامه هسته ایران در دستور کار روسای جمهوری روسیه و آمریکا در ژنو قرار دارد و ولادیمیر پوتین بر لغو تحریم های غیرقانونی و یکجانبه آمریکا علیه ایران تاکید خواهد کرد.
مارکوف از کارشناسان برجسته سیاسی روسیه که از او به عنوان «معتمد پوتین» یاد می شود، در گفت وگو با خبرنگار ایرنا افزود: پوتین مخالف سرسخت تحریم های یکجانبه آمریکا و غرب است و بارها دیدگاه خود در این زمینه را اعلام کرده و مواضع استواری در این زمینه دارد.
به گزارش خبرگزاری ریانووستی، ینس استولتنبرگ دبیرکل ناتو هفته گذشته در ملاقات با رئیس جمهور آمریکا جو بایدن گفت که طرفین توافق کردند روسیه را مهار کنند و در عین حال با آن گفت و گو کنند.
به گفته استولتنبرگ او و بایدن توافق کردند که سیاست در قبال روسیه باید دوگانه باشد: مهار و گفت و گو.
وی گفت: گفت و گو با روسیه نشانه ضعف نیست. ما قوی و متحد هستیم. باید با روسیه گفت وگو کنیم. حتی اگر به روابط بهتر با روسیه اعتقاد نداشته باشیم، باید برای این روابط دشوار فکری کنیم.استولتنبرگ پیش از این گفته بود که دیدار پوتین و بایدن به نفع ناتو است.
از طرفی «رز گوتمولر» وزیر امور خارجه ناتو به تاس گفته است که کانال باز ارتباطی بین روسای جمهور روسیه و ایالات متحده نشانه ای عالی برای روابط دوجانبه است. وی گفت ، همچنین مهم است که پوتین و بایدن بحث در مورد ثبات استراتژیک و کنترل تسلیحات ، افغانستان ، ایران ، اوکراین و تغییرات آب و هوایی را در اولویت قرار می دهند.
اما رسانه های روسی به نقل از گاردین نوشتند که اجلاس سران دو کشور متفاوت از نشست رهبر روسیه با رئیس جمهور سابق آمریکا دونالد ترامپ خواهد بود. روزنامه نگاران تأکید می کنند آخرین باری که بایدن ۱۰ سال پیش با پوتین ملاقات کرد اظهارات تندی علیه پوتین انجام داد.
در عین حال ، طبق گفته فاکس نیوز ، رئیس جمهور روسیه ادعا خواهد کرد که در دیدار خود با بایدن اعتماد و همبستگی غرب را تضعیف می کند ، زیرا رهبر آمریکا در مقابل او منفعل خواهد بود.
پیش از این ، کاخ سفید گزارش داده بود که بایدن آمادگی دیدار با پوتین را دارد ، زیرا او ۵۰ سال است که درگیر سیاست و در صحنه جهانی بوده است و رهبران زیادی را می شناسد. سخنگوی کاخ سفید، جن پسکی گفت که قالب یک دیدار حضوری برای بایدن ، زمانی که او می تواند رو در رو با یک حریف ارتباط برقرار کند ، بسیار موثر است.
جزئیات دیدار پوتین و بایدن
دیمیتری پسکوف سخنگوی رئیس جمهوری روسیه جزئیات دیدار ولادیمیر پوتین و جو بایدن سران روسیه و آمریکا در ژنو را اعلام کرد و گفت: این دیدار حدود پنج ساعت به درازا خواهد کشید.
به گزارش ایرنا از مسکو، پسکوف روزگذشته به رسانه ها گفت: دیدار روسای جمهوری روسیه و آمریکا چهارشنبه در ویلای لا گرانژ در ژنو سوئیس برگزار خواهد شد و بین چهار تا پنج ساعت طول خواهد کشید.
سخنگوی رئیس جمهوری روسیه با بیان اینکه نمی دانم که کنفرانس مطبوعاتی بایدن پس از دیدار با پوتین برگزار می شود یا خیر، افزود: اما بطور رسمی اعلام می کنم نشست مطبوعاتی پوتین بلافاصله پس از دیدار با بایدن برگزار خواهد شد.
یوری اوشاکوف دستیار امور بین المللی رئیس جمهوری روسیه هم با اشاره به این که این ملاقات نخستین دیدار پوتین و بایدن به عنوان رهبران روسیه و آمریکا است، اظهار داشت: دیدار پوتین و بایدن ساعت یک بعدازظهر به وقت ژنو و ساعت دو بعدازظهر به وقت مسکو برگزار می شود.
به گفته وی شرایط خوبی در ویلای لا گرانژ برای مذاکرات سران روسیه و امریکا فراهم شده و برای نشست مطبوعاتی پوتین خیمه ویژه ای در محوطه ویلا برپا شده است.
اوشاکوف خاطرنشان کرد که در ابتدا پوتین با رئیس جمهوری سوئیس دیدار می کند و پس از سخنان کوتاهی از سوی میزبان ، روسای جمهوری روسیه و آمریکا راهی کتابخانه ویلا برای مذاکره خواهند شد.
سخنگوی رئیس جمهوری روسیه گفت که در ابتدا سران روسیه و آمریکا دیدار تک به تک خواهند داشت که در آن سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه و انتونی بلینکن همتای آمریکایی وی نیز حضور خواهد داشت و سپس مذاکرات در حضور هیات های دو کشور ادامه می یابد.
