نیاز امروز شوراهای شهر چیست؟
به گزارش روابط عمومی مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران، وبینار تخصصی واکاوی دودهه تجربه مردم سالاری محلی در ایران (شورای اسلامی شهر از استقرار تا تکوین) برگزار شد.
روح الله فلاحی، دبیر این نشست با اشاره به نبود تمرکز مدیریت محلی در افق تاریخ اداری ایران، گفت: مدیریت محلی با انقلاب مشروطه پدیدار شد و انجمن‌های شهر به عنوان مصادیق مهم عدم تمرکز اداره امور شهر را به عهده گرفتند.
وی ادامه داد: بعد از گذشت دو دهه این سوال مطرح می شود که آیا شوراها به جایگاه شایسته خود که در قانون اساسی آمده رسیده‌اند یا نه و در واقع نیاز امروز شوراها چیست؟
معاون عمرانی و امور توسعه شهری وزارت کشور در ادامه این وبینار گفت: یکی از اصلی ترین کارکردهای شوراها، سیاستگذاری و قانونگذاری، برنامه‌ریزی و نظارت بر مسائل شهری و مالی، فنی، عمرانی، تشکیلاتی، بهداشتی و آموزشی بر سازمان شهرداری و نهادهای شهر است ولی در بسیاری از مناطق شوراها وارد مسائل اجرایی می‌شوند؛ امروز وظیفه شورای شهر نظارت است ولی در بسیاری از شهرهای ما تمرکز شوراها از نظارت به اجرا رفته است و خارج شدن از نظارت و ورود به اجرا شوراها را محدود و محصور و مشغول در شهرداری می‌کند.
وی با انتقاد از اجرایی شدن نقش شوراها افزود: یک سری وظایف شوراها نظارتی و یک سری از وظایف شوراها همکاری با دستگاه‌های مختلف است؛ باید قانون فعلی شوراها را آسیب‌شناسی و باید مدلی پویا ارائه کنیم و کارآمدی شوراها را ارزیابی کنیم.
مهدی جمالی نژاد افزود: علی رغم اینکه می‌گوییم باید اختیارات زیادی به شوراها داد و قانون شوراها را تقویت کرد ولی باید از ظرفیت‌های فعلی قانون شوراها استفاده کرد چون ظرفیت‌های فعلی نیز به شکل بهینه استفاده نمی‌شود.
مرتضی الویری، عضو شورای شهر تهران هم در این نشست با اشاره به تعارضات قانونی که در دوره اول شوراها وجود داشت، گفت: مساله اصلاح قانون شوراها است؛ نارسایی قانون شوراها باید برطرف شود، بسیاری از مشکلات آنجاست.
وی ادامه داد: شورا، شورای شهرداری نیست و شورای شهر است و الزاما باید تمام امورات شهری را در اختیار بگیرد مساله مدیریت یکپارچه شهری مقوله ای مهم و کلیدی است.
الویری افزود: موضوع دیگر این است که باید الزاما در کلان شهرها شوراهای کوچکتری داشته باشیم تا ارتباط مردم با شوراها قطع نشود و این حلقه همان شورایاری‌ها است؛ بحث دیگر نظارت شوراهای فرادست بر شوراهای پایه است این موضوع باید تعریف و باز تعریف شود، کار شورا برای یک عضو شورا نباید کاری حاشیه ای باشد و باید شغل تلقی شود همانطور که نمایندگی مجلس برای نماینده شغل تلقی می‌شود.
اقبال شاکری نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی نیز با ارائه گزارشی از مصوبات اخیر مجلس شورای اسلامی گفت: طرح مدیریت یکپارچه شهری و روستایی از کمیسیون خارج شده و وارد صحن مجلس شده است.
وی افزود: طرح درآمدهای پایدار شهرداری‌ها هم تصویب شد و جهت بررسی به شورای نگهبان ارسال شده است، اصلاح لایحه مالیات بر ارزش افزوده به نفع شوراها اصلاح شد و به تصویب رسید.
شاکری ادامه داد: اصلاح قانون ماده ۱۰۰ شهرداری موضوع مهمی بود زیرا هم اکنون ۱۳۰ هزار پرونده در محاکم قضایی و ماده ۱۰۰ وجود دارد که این مساله جلسه آخر بررسی خود را در کمیسیون عمران گذراند و وارد صحن می‌شود.
نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی گفت: حیطه نظارتی شورای شهر گسترده است و با افزایش تعداد اعضای شورای شهر موافقم به شرطی که این کمیت معطوف به افزایش کارایی باشد و تشکیل دیوان محاسبات شورای شهر می‌تواند مفید باشد.
محمد حسین بوچانی رییس مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران هم با اشاره به اصل ۱۰۰ قانون اساسی، گفت: بازبینی تعیین حوزه‌های انتخاباتی مجلس شورای اسلامی و شوراهای اسلامی بر مبنای جمعیت و مقتضیات اجتناب ناپذیر است به گونه‌ای که حداکثر عدالت انتخاباتی و شناخت مردم از نامزدها را فراهم شود، مثلا در روستایی صد خانواره، سه نفر به عنوان نامزد شورا عضو می‌شوند در یک کلان شهر شیراز یا اصفهان تعداد اعضای شورا ۱۵ نفر است.
وی ادامه داد: ما در این دوره به شاخص‌های پیشرفت شهری ایران رسیدیم و ۱۹۹ شاخص در این خصوص احصاء شد و مانند تمام دنیا شاخصی را به نام شاخص پیشرفت شهری ایران که سال به سال مجموعه فعالیت شهرها براساس این شاخص سنجیده شوند تنظیم کردیم.
بوچانی گفت: از هم گسیختگی نظام اجرایی در مدیریت شهری ضمن کاهش بهره وری سبب ایجاد بحران‌های متعدد شده است لذا ایجاد مدیریت یکپارچه که در آن شهرداری توانمند و شورایی متخصص شکل گرفته باشد و همچنین اصلاح نظام انتخاباتی در این راستا می‌تواند به اصلاح وضع موجود کمک کند.
رییس مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران در ادامه گفت: باید شکاف بین قانون موجود و قانون اساسی با همکاری قوه مقننه و مجریه مورد بازنگری قرار بگیرد.
علی دشتی، عضو هیات علمی دانشگاه تهران نیز در این وبینار گفت: اکثر انتقاداتی که به وضعیت شوراها شهر وارد است ناشی از رویکردهای قانون اساسی و تفاوت رویکردهای موجود در کشور است به گمان من تا زمانی که رویکرد و بینش نظام حاکمیت نسبت به شوراها متناسب و هماهنگ نشود ما کماکان با مشکلات عدیده‌ای روبرو هستیم.
وی خاطر نشان کرد: دوگانه مشارکت یا مشورت کماکان جاری است و شورا بر طبل مشارکت و دولت بر طبل مشورت می‌کوبد.
دشتی با بیان اینکه در حال حاضر در حوزه انتخابات اعضای شورا ها، نوع نظام انتخاباتی و صلاحیت‌هایی که باید به شورا اعطا کنیم با مشکلات عدیده ای مواجه هستیم، افزود: این مسایل باید حل شود تا در نظام حکمرانی محلی و نظام مردمسالاری محلی اتفاقات خوبی رخ بدهد.
حسین ایمانی جاجرمی، عضو هیات علمی دانشگاه تهران دیگر کارشناسی بود که در این وبینار با بیان تجربیات شخصی خود در وزارت کشور گفت: به تدریج مشکلات دامن شوراها را گرفت و امروز مساله ما کارآمدی شوراها و دموکراسی محلی است.
وی یادآور شد: مساله عدالت برای شوراها بحثی جدی است، به نظر می‌آید برای حل مسئله باید ابتدا تکلیف حقوق شهروندی روشن شود.
