چرا آمریکا و عراق یکدیگر را رها نمیکنند
پایگاه خبری دویچه وله در تحلیلی نوشته است: این هفته سران دولتهای عراق و آمریکا توافق کردند تا به ماموریت جنگی آمریکا در عراق تا پایان امسال خاتمه دهند. این تصمیم پس از دیدار روز دوشنبه جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا با مصطفی الکاظمی، نخست وزیر عراق در واشنگتن اتخاذ شد.
در بیانیه‌ای که دو کشور پس از این به اصطلاح "گفتگوی استراتژیک" منتشر کردند، آمده است: این روابط امنیتی به طور کامل به نقش آموزش، مشاوره، کمک و اشتراک اطلاعاتی تبدیل خواهد شد. تا ۳۱ دسامبر ۲۰۲۱ دیگر هیچ نظامی آمریکایی با نقش رزمی در عراق باقی نخواهد ماند.
در این بیانیه همچنین تاکید شد که پایگاه‌های مورد استفاده پرسنل آمریکا "پایگاه‌های عراقی هستند و طبق قوانین موجود عراق اداره میشوند" و هر سرباز بین‌المللی که آنجاست صرفا برای کمک به مبارزه علیه گروه افراطی داعش است.
این توافق موجب شگفتی تحلیلگران و محلی‌ها نشد چرا که نتیجه غیر مستقیم تحولات ژانویه ۲۰۲۰ بود. در سوم ژانویه آن سال، سردار قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس در حمله پهپادی آمریکا حین خروج از فرودگاه بغداد به شهادت رسیدند.
سیاستمداران محلی که از این ترور فراقانونی در خاک عراق خشمگین بودند، در ژانویه به اخراج تمام سربازان آمریکایی رای مثبت دادند. تصمیم این هفته، نتیجه رای غیر الزام‌آور پارلمان عراق است. با این حال، همانطور که در جای دیگر اشاره شد، با وجود سر و صدایی که این قطع اتصال آگاهانه با آن اعلام شد، این یک خروج عمده از نوع جدی نیست که اخیراً در افغانستان تجربه شده است. این تصمیم بیشتر یک تغییر موضع جزئی در میان نیروهای آمریکایی و بازتعریف نقش‌های آنهاست تا هرگونه کاهش در تعداد نظامیان. هم اکنون حدود ۲۵۰۰ سرباز آمریکایی در این کشور مستقر هستند.
نمایش دیپلماتیک
روزنامه نیویورک تایمز این توافق جدید را "یک قطعه تئاتر دیپلماتیک" توصیف کرد و کانال تلگرامی نیروهای بسیج مردمی عراق موسوم به صابرین نیوز در واکنش تندی تاکید کرد "هیچ سرباز آمریکایی خارج نخواهد شد... نقش آنها در روی کاغذ تغییر خواهد کرد!" صابرین نیوز با انتشار چندین پیام گفت آنها به مبارزه با نیروهای آمریکایی ادامه خواهند داد و از هشتگ "خروج با شرایط ما" استفاده کردند.
بنابراین تمام این نمایش‌ها برای چیست؟ اینکه چرا آمریکا در عراق حضور دارد دیگر یک راز برملا شده است، امری که تقریبا تمام صاحبان قدرت به طور ضمنی روی آن اتفاق نظر دارند اما سیاستمداران در تمام طرفها به شکل علنی درباره آن صحبت نمیکنند.
رناد منصور، مدیر ابتکارعمل عراق در موسسه چتم هاوس مستقر در لندن به دویچه وله گفت: اکثر رهبران عراقی، از جمله کسانی که آن را آشکار نمیگویند، اهمیت حضور آمریکا در آنجا را به رسمیت میشناسند. و تعداد اندکی از رهبران عراقی، شامل برخی از رهبران ارتش، خواستار خروج کامل آمریکا و محدودسازی روابط هستند. به طور کلی، آمریکا همچنین پوشش بسیاری از نمایندگان غربی را در عراق فراهم میکند. اگر آمریکا کلا برود، ممکن است کشورهایی نظیر بریتانیا و آلمان هم از آن تبعیت کنند. اگر چنین اتفاقی رخ دهد، عراق یک کشور منزوی میشود. کشوری که درهایش را به سوی جهان میبندد و این چیزی نیست که حتی ایران، لزوما آن را بخواهد. ایران هم از همسایگی با عراق که به روی جهان باز است، منافعی دارد به ویژه اینکه خود ایران هم تحت تحریم است.
نیروی جنگی نه
یک منبع ارشد در دولت عراق که مجاز به صحبت با رسانه ها نیست، به دویچه وله گفت: نیروهای آمریکایی به عنوان ایجادکننده تعادل و بازدارنده ایران تلقی میشوند.
سیستم سیاسی عراق بین سه گروه جمعیتی مهم آن شامل شیعیان، اهل تسنن و کردها تعادل دارد و اگر نیروهای آمریکا به طور کلی خارج شوند، سنی‌ها و کردها نگران میشوند که نیروهای تحت حمایت ایران هرگونه خلاء امنیتی را پر کنند.
نخست وزیر عراق این هفته با اعلام تصمیم فوق گفت، عراق دیگر به نیروهای رزمی نیازی ندارد. این مقام ارشد هم با آن موافق است و میگوید: این حقیقت دارد. اما به لحاظ عملی، ما هنوز به نیروهای آمریکایی در اینجا نیاز داریم، خصوصا وقتی بحث پوشش هوایی و جنگنده باشد. نیروی هوایی عراق در مقایسه با آن ضعیف است و اگر نیروی هوایی آمریکا نباشد، این کشور بیشتر در معرض حملات پهپادی خارجی قرار میگیرد و همچنین مشکلاتی برای اجرای حملات هوایی علیه داعش ایجاد میشود. ارتش عراق هم به اطلاعات آمریکا در مورد تروریستهای داعش نیاز دارد.
این مقام ارشد استدلال میکند که شاید مهمترین مساله آموزش باشد. او میگوید: ما باید اطمینان حاصل کنیم که ارتش ما بی طرف، قوی و حرفه‌ای است.
بهترین رویکرد
در مورد آمریکا، تحلیلگران سازمان تحقیقاتی "رند" مستقر در کالیفرنیا در گزارش مه ۲۰۲۰ در مورد گزینه‌های ایالات متحده در عراق گفتند که یک خروج کامل به منافع آمریکا هم ضربه میزند. پس از بررسی احتمالات مختلف، از جمله خروج کامل، محققان سازمان "رند" گفتند که بهترین پاسخ برای آمریکا استقرار در جایی در خاورمیانه و حفظ گروه کوچکی از مشاوران و مربیان است. آنها گفتند "حمایت از یک عراق باثبات و دوست جزو منافع بلندمدت آمریکاست. حضور بلندمدت همچنین نفوذ آمریکا را در عراق حفظ میکند، که به نوبه خود می‌تواند به کمرنگ شدن نفوذ ایران، روسیه و سایر کشورها کمک کند."
نیروهای آمریکایی از سال ۲۰۰۳ در عراق بودند و حدود ۱۲۵ هزار سرباز آمریکایی در مارس همان سال به ظاهر برای تخریب "تسلیحات کشتار جمعی" وارد آنجا شدند. این حمله به سرنگونی صدام حسین منجر شد.
انتقالهای سالانه
پس از روی کار آمدن باراک اوباما در سال ۲۰۰۹ با وعده خارج شدن از عراق، تعداد نظامیان رو به کاهش رفت. و نیروهای آمریکایی اکنون سالهاست که ظاهرا "نقش مستشاری" گرفته‌اند. لحن مشابهی در سال ۲۰۰۷ و ۲۰۰۹ هم استفاده شد. با ظهور گروه داعش در عراق و سوریه در سال ۲۰۱۴ گفته شد عراق بار دیگر به افزایش کمک نظامی آمریکا نیاز دارد. ارتش عراق و نیروهای کرد عراقی در ابتدا به حملات هوایی آمریکا برای مقابله با این افراطگرایان متکی بودند. در آن مرحله، حدود ۵۰۰۰ سرباز آمریکایی در این کشور بود. شبه نظامیان داعشی از آن زمان کم و بیش شکست خورده‌اند، بنابراین این تعداد به شدت کاهش یافت. اواخر سال گذشته، دونالد ترامپ تعداد نیروها را به ۲۵۰۰ تن کاهش داد.
برای عراقی‌های عادی، بعید است توافق کاملا سیاسی روز دوشنبه چیز زیادی را برای آنها تغییر دهد. ایستهای بازرسی آمریکایی‌ها که زمانی همه جا دیده میشود، مدتهاست برچیده شده است. اکنون، ایستهای شهری عمدتا در کنترل عراقیها، سربازان یا نیروهای بسیج مردمی است. و بجز شنیدن اخباری از حملات پهپادی و هوایی آمریکا، اکثر مردمان عراق سالهاست که هیچ سرباز آمریکایی را به چشم ندیده‌اند.
