کابینه فراجناحی فراموش شد؛ جای خالی رقبا در کابینه رئیسی
ابراهیم رئیسی سرانجام پس از یک هفته از مراسم تحلیف، لیست کابینه پیشنهادی‌اش را به مجلس ارائه کرد و رسانه‌ای شد. لیستی که میانگین تجربه وزرایش آنچنان بالا نیست و برخی از آن‌ها کمترین سابقه اجرایی دارند. اما این لیست چند نکته در خود داشت.
نخست اینکه از بین رقبای رئیسی در انتخابات هیچکدام در لیست پیشنهادی حضور ندارند. پیش از این گمانه‌زنی‌هایی درباره حضور قاضی‌زاده هاشمی برای وزارت بهداشت می‌شد و از گزینه‌های قوی این وزارتخانه بود؛ اما با انتشار فهرست وزرای پیشنهادی معلوم شد که قاضی‌زاده هاشمی جایی در این لیست ندارد و در عوض گزینه‌ای آمده که از مخالفان سرسخت واکسن‌های انگلیسی و آمریکایی است و حتی نسبت به واکسن‌های موجود در سبد کوواکس هم شک و تردید دارد.
دی ماه سال گذشته، بهرام عین‌اللهی گزینه وزارت بهداشت رئیسی و جمعی دیگر متشکل از زاکانی، مرندی، زهره الهیان و ... در نامه‌ای به روحانی خواستند که از ورود واکسن‌های انگلیسی و آمریکایی جلوگیری کند.
به غیر از قاضی‌زاده هاشمی، سعید جلیلی رقیب دیگر رئیسی در انتخابات بود که البته در نقش پوششی ظاهر شد و در روز آخر به نفع رئیسی کنار کشید. وزارتخانه‌ای‌که برای جلیلی حدس زده می‌شد، وزارت خارجه بود که اینگونه نشد؛ گرچه این احتمال کم بود.
اما حضور علی باقری معاون جلیلی در زمان شورای‌عالی امنیت ملی در برخی دیدارهای دیپلماتیک ظریف پس از انتخابات شایعات پیرامون وزیر شدن این نایب بر حق جلیلی را پررنگ‌تر کرد؛ تا اینکه سرانجام در روز‌های منتهی به معرفی وزرا، حضور حسین امیرعبداللهیان در دیدارهای دیپلماتیک رئیسی و ظریف، معلوم کرد که گزینه وزارت خارجه چه کسی است.
محسن رضایی دیگر رقیب رئیسی بود که او هم جایی در لیست رئیس دولت سیزدهم نداشت. گرچه برخی شایعات حکایت از این دارند که شاید رضایی برای استانداری خوزستان با اختیارات ویژه انتخاب شود که اگر هم درست باشد، لااقل تا چند هفته آینده چنین اتفاقی رخ نخواهد داد؛ لااقل تا زمان در دست گرفتن وزارت کشور از سوی گزینه پیشنهادی رئیسی.
اما زاکانی هم از به ظاهر رقبای رئیسی و در واقع نامزد پوششی رئیسی بود که او دستمزد و سهمش از کیک قدرت اصولگرایان را از طریق رسیدن به شهرداری تهران برداشت.
ردپای ۲ کاندیدای ۱۴۰۰ در کابینه سیزدهم
نکته دیگر، اما معرفی عزت‌الله ضرغامی برای وزارت میراث فرهنگی است؛ گرچه بسیاری احتمال می‌دادند که رئیس اسبق صدا و سیما به وزارت ارشاد برود، ولی اینگونه نشد. او که سابقه تاریک و پر انتقادی در زمان مدیریتش بر سازمان صدا و سیما داشت، برای انتخابات ثبت‌نام کرد، ولی شورای نگهبان تشخیص داد که ضرغامی آنقدر هم که خودش فکر می‌کند نمی‌تواند رئیس‌جمهوری باشد و صلاحیتش را تایید نکرد؛ البته او بعد از این اتفاق دندان بر جگر گذاشت تا اجر صبرش را با یک وزارتخانه بگیرد.
رستم قاسمی دیگر وزیر پیشنهادی است که در لیست رئیسی حاضر است. او هم برای انتخابات ثبت‌نام کرده بود، ولی یک روز پیش از انتشار اسامی تایید شده‌ها، اعلام کرد که به نفع رئیسی کنار می‌کشد.
ناظران پیش‌بینی می‌کردند که اجر این حمایت با وزارت نفت داده شود؛ ولی اینگونه نشد؛ بالاخره برای او هم مثل ضرغامی یک وزارتخانه پیدا شد و برای وزارت راه و شهرسازی پیشنهاد شد. پیشنهادی شگفت‌انگیز که قاسمی سابقه‌اش درباره راه و شهرسازی را به زمان فرماندهی‌اش در قرارگاه خاتم و سر و کار داشتن با پروژه‌های راه‌سازی ارجاع داد.
کوچ از بهارستان به پاستور
نکته دیگر کابینه پیشنهادی حضور دو نماینده مجلس است؛ البته نه آن نمایندگانی که حدس زده می‌شد؛ مثل امیرآبادی و قاضی‌زاده؛ بلکه احسان خاندوزی برای وزارت اقتصاد و جواد ساداتی‌نژاد برای وزارت کشاورزی.
خاندوزی احتمالا یکی از عوامل تاخیر در معرفی لیست کابینه بوده؛ چرا که شنیده شده بود که محمد مخبر معاون اول رئیسی، محمدرضا فرزین مدیرعامل بانک کارآفرین را برای وزارت اقتصاد در نظر دارد؛ ولی از آن سو، فرهاد رهبر که گفته می‌شود او هم نقش اساسی در چیدمان کابینه داشته گویا مخالف فرزین بوده که نهایتا پس از چندین روز کشمکش، رئیسی برخلاف میل معاون اولش، فرزین را انتخاب نکرد.
حضور یک ارتشی در کابینه سیزدهم
اما گزینه وزارت کشور و وزارت دفاع هم در جالب بودند. برای وزارت کشور سردار احمد وحیدی در نظر گرفته شده؛ از او به عنوان نخستین فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران یاد می‌شود که همراه دهقان و سایر سپاهیان نقش عمده‌ای در تشکیل و فعال کردن حزب‌الله لبنان داشته است. این سردار سپاه سابقه وزارت دفاع در دولت دوم محمود احمدی‌نژاد را هم دارد.
اما از آن سو، برای وزارت دفاع برخلاف پیش‌بینی‌ها فردی غیر از امیر حاتمی پیشنهاد شده است؛ امیر محمدرضا آشتیانی؛ یک نظامی از بدنه ارتش. اگر او رای اعتماد مجلس را جلب کند، از جمله وزیران دفاعی خواهد بود که سپاهی نیست و از بدنه ارتش است.
چهره‌ای کمتر رسانه‌ای در وزارت اطلاعات
وزارت اطلاعات دولت رئیسی هم به احتمال زیاد به سید اسماعیل خطیب خواهد رسید و رأی اعتماد را خواهد گرفت. چهره‌ای که کمتر در رسانه‌ها دیده شده. او فعالیت‌های اطلاعاتی و امنیتی خود را از سال ۵۹ با حضور در اطلاعات عملیات سپاه آغاز کرد. خطیب در کارنامه‌اش سوابقی، چون حضور در وزارت اطلاعات، فعالیت در دفتر مقام معظم رهبری، رئیس مرکز حفاظت و اطلاعات قوه قضاییه در زمان ریاست آملی لاریجانی و ریاست حراست آستان قدس رضوی را دارد.
حضور پررنگ مدیران احمدی نژاد در کابینه سیزدهم
نکته قابل توجه دیگر در کابینه پیشنهادی این بود که ۹ نفر از وزرای پیشنهادی ابراهیم رئیسی پیش از این در دولت محمود احمدی‌نژاد حضور داشته‌اند.
عیسی زارع‌پور (وزیر پیشنهادی ارتباطات و فناوری اطلاعات)، حسین امیرعبداللهیان (وزیر پیشنهادی امور خارجه)، رستم قاسمی (وزیر پیشنهادی راه و شهرسازی)، محمدعلی زلفی‌گل (وزیر پیشنهادی علوم، تحقیقات و فناوری)، محمدمهدی اسماعیلی (وزیر پیشنهادی فرهنگ و ارشاد اسلامی)، احمد وحیدی (وزیر پیشنهادی کشور)، جواد اوجی (وزیر پیشنهادی نفت)، علی اکبر محرابیان (وزیر پیشنهادی نیرو) و سیدحمید سجادی (وزیر پیشنهادی ورزش و جوانان) در دولت‌های نهم یا دهم فعالیت داشته اند.
علنی شدن لیست کابینه قبل از اعلام وصول
اما یکی از نکات جالب ماجرای معرفی وزرای پیشنهادی در روز چهارشنبه نحوه اعلام لیست بود؛ در میانه جلسه علنی مجلس لیست پیشنهادی به هیات رئیسه واصل شد، ولی بنا به گفته برخی نمایندگان، علی نیکزاد رئیس جلسه و از نمایندگانی که گفته می‌شد در کابینه حضور خواهد داشت، سعی داشت از اعلام وصول لیست و حتی رسانه‌ای شدنش جلوگیری کند.
اما برخی نمایندگان که لیست را دیده بودند اقدام به انتشار اسامی کردند. با این وجود علیرضا سلیمی عضو هیات رئیسه در گفتگو با «مهر» گفته بود که احتمال دارد تا شنبه که لیست اعلام وصول شود و رسمیت پیدا کند، تغییراتی در آن به وجود بیاید. ولی نظام‌الدین موسوی سخنگوی هیات رئیسه در بخش خبری ۱۴ و وب سایت ریاست‌جمهوری تقریبا به طور همزمان اسامی حاضر در لیست پیشنهادی کابینه را اعلام کردند تا احتمالا از گزند لابی‌ها و تعییرات در امان بماند.
انتظار فراجناحی بودن محقق نشد
اما از زمان اعلام پیروزی ابراهیم رئیسی به عنوان رئیس جمهوری سیزدهم تا همین روز‌های اخیر که بازار گمانه‌ها درباره کابینه رئیسی شلوغ و داغ بود، برخی تاکید داشتند رئیسی شعار فراجناحی و مستقل بودن خود را با بهره گیری از برخی وزرای دولت‌های قبل و مشخصا دولت روحانی نشان خواهد داد.
از امیرحاتمی وزیر دفاع و اسلامی وزیر راه دولت دوازدهم به عنوان افرادی یاد می‌شد که در پاستور ماندگار شوند. لیست اعلام شده، اما نشان داد دولت رئیسی هم به مشابه اسلافش علاقه‌ای به حضور دولتمردان سابق ندارد. برخی، چون سلیمی نمین که از این اتفاق گلایه دارند معتقدند که رئیسی تحت فشار مجبور به عقب نشینی از این تصمیم خود شده است.
به هر شکل کابینه رئیسی احتمالا با کمترین ریزشی مورد قبول مجلسیان قرار بگیرد، ولی آنچه بیش از همه به چشم آمده، کم‌وزن بودن سابقه اجرایی و تجربه بسیاری از وزرای پیشنهادی است؛ برای قضاوت، باید دید عملکرد آن‌ها چگونه است.
