بالاخره لبنیات چند؟!
سرانجام بعد از کش‌وقوس‌ها و تایید و تکذیب‌های ۵۰ روزه، قیمت ۶۴۰۰ تومانی شیر خام توسط وزارت جهاد به استان ابلاغ شد ولی خبری از قیمت مصوب محصولات لبنی نیست، کارخانه‌ها بنا بر صلاحدید خود قیمت‌ها را افزایش داده‌اند و عملاً شاخص و نرخی برای نظارت و برخورد با گران‌فروشان احتمالی وجود ندارد.
محصولات لبنی مانند شیر، ماست و پنیر جزو کالا‌های اساسی و اقلام اصلی سفره مردم است. به دلیل اهمیت این اقلام دولت همواره درباره کنترل و تعیین قیمت آن‌ها حساسیت داشته است، زیرا نوسان در بازار این محصولات نه تنها سفره بلکه سلامتی مردم را تحت الشعاع قرار می‌دهد. از زمستان سال گذشته کاهش قدرت دولت در تأمین ارز مورد نیاز واردات نهاده دامی از یک‌سو و بروز خشکسالی شدید از سویی دیگر فشار اقتصادی مضاعفی را بر تولیدکنندگان محصولات دامی وارد کرد و دولت ناچار شد در آذر ماه قیمت شیر خام را از ۲۹۰۰ تومان به ۴۵۰۰ تومان افزایش دهد. هر چند در زمستان سال گذشته دولت توانست نهاده دامی مورد نیاز دامداران یا حداقل «دامداری‌های صنعتی» را به‌طور «۱۰۰ درصد» تأمین کند، ولی دامداری‌های سنتی که وابسته به «مراتع» بوده‌اند به دلیل خشکسالی بی‌سابقه از چرای دام‌های خود در مرتع‌ها محروم شدند و این وضعیت در بهار امسال به‌گونه‌ای تشدید شد که دامداران ناچار به کشتار دام‌های مولد خود شدند، تولیدکنندگان از یک‌سو مدعی بودند که قصد ندارند قیمت شیر خام را افزایش دهند، ولی تأمین نهاده دامی مورد نیاز دامداری‌های سنتی معضلی جدی بود.
این وضعیت ادامه یافت تا این که وزارت جهاد کشاورزی اول تیر قیمت هر کیلو شیر خام را ۶۴۰۰ اعلام و آن را رسانه‌ای کرد افزایش قیمت ۱۲۰ درصدی که با ورود رسانه‌ها به موضوع و موضع‌گیری‌های انجام‌شده بلافاصله توسط رئیس دفتر رئیس‌جمهور تکذیب شد. درخور توضیح است که در خصوص محصولات کشاورزی رویه قانونی به این ترتیب است که کارگروهی در وزارت جهاد کشاورزی قیمت محصولات تولیدی خود مانند شیر خام، گندم، مرغ و تخم‌مرغ را مشخص می‌کند و در اختیار ستاد تنظیم بازار کشور قرار می‌دهد و ریاست ستاد تنظیم بازار کشور بر عهده معاون اول رئیس‌جمهور است پس از طرح پیشنهاد در این ستاد قیمت مصوب محصولات (۱۰ قلم محصول لبنی) بر اساس قیمت پیشنهادی شیر خام توسط کارگروه تنظیم بازار کشور به استان‌ها ابلاغ می‌شود، اما وزارت جهاد کشاورزی بدون طی کردن این رویه قانونی به دلیل فشار‌های ناشی از نارضایتی دامداران قیمت پیشنهادی خود را رسانه‌ای کرد، ولی این پیشنهاد در ستاد تنظیم بازار کشور مصوب نشد. هر چند بررسی‌های میدانی خبرنگار ما حاکی از آن است که طی یک ماه گذشته برخی کارخانه‌ها قیمت محصولات لبنی خود را بدون توجه به الزامات قانونی افزایش داده‌اند.
پشت پرده یک ماهه افزایش قیمت شیر خام
دبیر اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنایع لبنی استان با تایید افزایش قیمت‌ها اظهار می‌کند: دولت بدون توجه به رویه مرسوم قیمت شیر خام را افزایش داد و آن را اعلام کرد در حالی‌که روال بر این است که همزمان قیمت شیر خام و قیمت ۱۰ قلم محصول لبنی را اعلام کنند، ولی به دلیل آثار اجتماعی آن هیچ‌کدام از مسئولان دولتی زیر بار آن نرفتند، زیرا افزایش قیمت شیر خام به ۶۴۰۰ تومان قیمت محصولات لبنی را هم بیش از ۶۰ درصد افزایش می‌دهد. هدایت نیا می‌گوید: دولت برای اجرایی کردن مصوبه خود به برخی کارخانه‌ها اعلام کرد شیر را با قیمت ۶۴۰۰ تومان خریداری و آن را به شیر خشک تبدیل و برای صادرات آن «بدون تعرفه صادرات» اقدام کنند. جلساتی برگزار و سهم ۴۸۰ تنی برای کارخانه‌های لبنی خراسان رضوی تعیین شد، ولی شروطی که در این توافق‌نامه توسط دولت تعیین شده است مورد قبول هیچ‌یک از کارخانه‌ها قرار نگرفت. کارخانه «کاله» اعلام کرد دولت باید ظرف ۱۵ روز قیمت محصولات لبنی را بر اساس نرخ جدید شیر خام اعلام کند، اما این کار انجام نشد و این کارخانه قیمت محصولات خود را افزایش داد و قیمت شیر را به ۸ هزار تومان، ماست ۲.۵ کیلو را به ۴۰ هزار تومان و پنیر را به ۲۰ هزار تومان رساند. این اقدام «کاله» باعث ایجاد تفرقه بین کارخانه‌های لبنی شد و برخی کارخانه‌ها هم از اقدام شرکت کاله تبعیت کردند و قیمت محصولاتشان را افزایش دادند.
وی می‌افزاید: کارخانه‌های دیگر هم ناچار شدند بر اساس عرضه و تقاضا قیمت محصولات خود را بر مبنای شیر ۶۴۰۰ تومانی مشخص کنند که این قیمت‌ها به سازمان حمایت اعلام خواهد شد. این که شرکت کاله چه توافقی با وزارت جهاد کرده است، آیا شیرخشک‌های تولیدی گذشته خود را می‌تواند صادر کند؟ بنده اطلاعی ندارم، ولی به خاطر این اقدام شرکت کاله دولت هنوز قیمت محصولات لبنی را مشخص نکرده است و بر اساس عرضه و تقاضا قیمت‌ها تعیین می‌شود.
دبیر اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنایع لبنی استان معتقد است تصمیم جهاد کشاورزی به سود دامداری‌های صنعتی است و می‌گوید: قیمت ۶۴۰۰ تومان تعیین‌شده برای درصد چربی مشخص و درجه یک است که تنها دامداران صنعتی قادر به ارائه آن هستند و دامداران سنتی شیر درجه پایین‌تری را دارند که قیمت آن حدود ۱۰ درصد ارزان‌تر است. از طرفی هم نهاده دامی وارد شده تحویل دامداری‌های صنعتی می‌شود و آن چه امروز شاهد از بین رفتن آن هستیم دامداری‌های سنتی هستند و دامداران صنعتی چندان متضرر نشده‌اند. هدایت نیا درباره قیمت ۱۰ محصول لبنی که ستاد تنظیم بازار نرخ آن را مشخص می‌کند، خاطر نشان می‌کند: هم اکنون هر کارخانه‌ای بر اساس نرخ سود و عرضه و تقاضای محصولش قیمت تولیداتش را تعیین می‌کند و این رویه تعیین قیمت به سود مردم است، زیرا وقتی‌که مردم خرید نکنند تولید کننده ناچار می‌شود سود محصولش را کاهش دهد و دست واسطه‌ها را کوتاه کند تا محصولش خریداری شود. با توجه به قیمت تعیین شده برای شیر خام قیمت محصولات لبنی هم حداقل ۵۰ درصد افزایش خواهد داشت البته این افزایش قیمت به صورت تدریجی انجام می‌شود. وی اضافه می‌کند: وظیفه تعیین قیمت محصولات لبنی از ابتدای مرداد به وزارت جهاد کشاورزی محول شده است و عملاً سازمان حمایت باید قیمت پیشنهادی خود را به این وزارتخانه بدهد تا آن را مصوب و اعلام کند.
همه چیز به جهاد واگذار شده
معاون نظارت و بازرسی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان درباره اقدام وزارت جهاد و افزایش قیمت محصولات لبنی، اظهار می‌کند: تنظیم بازار محصولات کشاورزی و دامی از ابتدای مرداد به وزارت جهاد کشاورزی واگذار و اجرایی شده است. خود وزارت جهاد در سطح استان‌ها هنوز اعتقادی به بازگشت این موضوع به وزارتخانه ندارد و معتقد است که وزیر جدید با این انتقال موافقت نخواهد کرد. ساعدی در توضیح ماجرا می‌گوید: زمانی که ابتدای تیر وزارت جهاد قیمت شیر خام را اعلام کرد ما به شهرستان‌ها ابلاغ کردیم تا زمانی که ستاد تنظیم بازار کشور قیمت ۱۰ محصول را اعلام نکرده است قیمت شیر همان قیمت مصوب قبل خواهد بود که بلافاصله تشکل‌های تولید کننده شیر علیه معاونت بازرسی صمت اعلام شکایت کردند. در همان زمان هم رئیس سازمان حمایت اعلام کرد که آزادسازی صادرات محصولات چرب مانند کره که قبلاً با ارز دولتی مواد اولیه آن‌ها تامین و دپو شده‌اند این افزایش قیمت با صادرات این محصولات سازگاری ندارد. وی ادامه می‌دهد:با پیگیری که ما در استان انجام دادیم از تهران به ما اعلام شد به دلیل این که تحولاتی انجام و موضوع به وزارت جهاد واگذار شده است اقدامی انجام نشود و پرونده‌ای تشکیل نشود. مشکل دیگر این است که در دوره تحویل و تحول دولت مسئولان دولت قبلی تمایلی نداشتند که موضوع به اسم آن‌ها تمام شود و این مسئله کار ما را به عنوان بازرسی و نظارت دشوار کرده است.از دو روز گذشته نیز قیمت شیر خام رسماً افزایش یافته است و بعد از این افزایش قیمت وزارت جهاد کشاورزی از سازمان حمایت درخواست کرد پیشنهاد خود را برای ۱۰ محصول لبنی به این وزارتخانه اعلام کند و این اقدام در سطح کشور هنوز انجام نشده است.
معاون بازرسی سازمان صمت استان می‌گوید: این شکل کار دشوار است، اگر می‌خواهند به سمت آزاد سازی قیمت محصولات حرکت کنند باید با مردم شفاف باشند، اگر نهاده دامی با ارز دولتی خرید و توزیع می‌شود باید قیمت محصولات را اعلام کنند تا هم تکلیف مردم مشخص شود و هم ما به‌عنوان ناظران بازار معیار و خط کش نظارتی داشته باشیم، اما اکنون این خط کش از دست ما افتاده است و ما هم مانند مردم سرگردان هستیم و هیچ‌کس هم پاسخ گو نیست. استنباط بنده این است که دستگاه تولید کننده نمی‌تواند قیمت تعیین کند. این که یک دستگاه هم تولید کند، هم قیمت تعیین کند، هم نهاده وارد و توزیع کند و هم ثبت سفارش انجام دهد به نظر بنده تبعات منفی خواهد داشت که نمونه آن را اکنون می‌توانیم ملاحظه کنیم.
وزیر باید بگوید چرا قیمت لبنیات اعلام نشده
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان نیز درباره آخرین وضعیت تعیین قیمت شیر و فراورده‌های لبنی می‌گوید: قیمت شیر خام ۶۴۰۰ تومانی به استان ابلاغ شده، ولی برای قیمت محصولات لبنی هنوز مصوبه‌ای به استان ابلاغ نشده است. باید دید نتیجه جلسه اخیر معاون اول رئیس‌جمهور با وزیران جهاد و صمت چه خواهد شد. اورانی با تأکید بر این که نظارت بر شبکه عرضه بر عهده سازمان صمت است درباره دلیل ابلاغ نشدن قیمت ۱۰ محصول لبنی توسط وزارت جهاد کشاورزی می‌گوید:دولت تعیین قیمت این محصولات را به دولت بعد محول و دولت فعلی نیز اولین جلسه در این باره را دو روز پیش برگزار کرد و باید منتظر تصمیمات اتخاذ شده ماند. این که کارخانه‌های لبنی قیمت محصولاتشان را افزایش داده‌اند بدون مصوبه ستاد تنظیم بازار کشور است. باید توجه داشت که دبیرخانه ستاد تنظیم بازار کشور هنوز در وزارت صمت مستقر است. رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان تأکید می‌کند: بنده سطحی از اختیارات را دارم این که چرا وزارت جهاد کشاورزی قیمت شیر خام را ابلاغ کرده، ولی هنوز قیمت فراورده‌های لبنی مشخص نشده است باید وزیر جهاد کشاورزی پاسخ بدهد. این را که مطرح می‌شود برخی شرکت‌ها درباره نحوه صادرات شیر خشک به توافق نرسیده‌اند بنده اطلاع ندارم، اما در سطح استان سهمیه خراسان رضوی تعیین شده است و ما با کارخانه‌های منتخب به توافق رسیدیم تا شیر خام را به قیمت ۶۴۰۰ تومان خریداری و آن را به صورت شیر خشک صادر کنند. البته پیش از این سهمیه‌ای را برای استان تعیین کرده بودند، ولی در ابلاغیه اخیر هیچ سقف و محدودیتی برای صادرات تعیین نشده است.
