عملکرد دولت حسن روحانی در حوزه سیاست خارجی و مهمتر از آن فروش نفت و درآمدهای آن تا حدی مشخص است و اگر نگاهی به کارنامه هشت ساله دولتهای یازدهم و دوازدهم بیندازیم به خوبی میتوان فروش نفت و درآمدهای آن را در این دو دولت به دو بخش مجزا و منفک تقسیم کرد. چنانکه در دولت نخست روحانی به واسطه سیاست خارجی تعاملگونه با دنیا و سپس انعقاد برجام ایران توانست نفت بیشتری را صادر کرده و به فروش برساند. در برخی اوقات حتی تا فروش ۲ میلیون و پانصد هزار بشکه نفت در روز هم پیش رفت و ثمرات آن نیز تاثیر محسوسی بر شرایط اقتصادی جامعه گذاشت.
اما در دولت دوم روحانی و به خصوص پس از خروج آمریکا از برجام و وضع تحریمهای ظالمانه و یکجانبه از سوی آمریکا علیه ایران شرایط متغیر شد و صادرات و فروش نفت کشورمان نیز با تحولات منفی روبهرو شد و به خاطر تحریمها دولت آنطور که باید و شاید نتوانست نفت بفروشد. این در حالی است که با وجود سختیها و مشقات طاقتفرسا هیچگاه فروش نفت کشور به صفر نرسید و دولت و بیژن زنگنه به لحاظ مدیریتی و همچنین دیپلماسی نفتی خود در اوپک اجازه نداند که صادرات نفت ایران بخوابد. گرچه همانطور که گفته شد تاثیر تحریمهای آمریکا باعث شد تا فروش نفت ۲.۵ میلیون بشکه ایران به زیر ۵۰۰ هزار بشکه و شاید هم کمتر برسد و بسیاری از کشورها به دلیل تحریم ایران و فرار از اعمال جریمه آمریکا قید خرید نفت ایران را زدند و صرفا برخی کشورها که مشتری دائم ایران بودند مثل هند، چین و برخی دیگر از کشورها آن هم بعضا به صورت تهاتر کالا و در بقیه موارد پرداخت یورویی از ایران نفت خریدند.
هر چند که اروپاییها هم یا به دلیل تحریم کنار کشیدند یا جسته و گریخته به خرید نفت ایران تحت شرایطی پرداختند؛ لذا به نظر میرسد اینکه گفته شود دولت روحانی و وزیر نفتش بیژن زنگنه در سالهای اخیر به بهانه تحریم نفت نفروختند سخنی اشتباه باشد. اما گویا مخالفان دولت روحانی که در زمان استقرار دولت شمشیر را از رو بسته بودند و از همه طرف هجمههای خود را به دولت و کابینه داشتند درصددند که پس از پایان دولت نیز دست از سر روحانی و مردانش برندارند.
یک ادعای جنجالی
چندی پیش بود که عزتا... اکبری تالار پشتی رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس در برنامه دستخط سخنانی را بیان کرد که با عملکرد دولت روحانی و گفتههای وزیر نفتش چندان جور در نمیآید. اکبری گفت: «بعد از مجلس یازدهم که تشکیل شد جناب آقای زنگنه در جلسهای که دوستان اصرار کردند ما همدیگر را ببینیم، من به ایشان گفتم چرا نفت را نمیفروشید؟ گفت نمیتوانیم. گفتم میتوانید، گفت نمیتوانیم. وقتی من پافشاری کردم گفت داریم کارهایی انجام میدهیم.» وی بیان کرد: اولین سفر خارجی آقای روحانی در دوره اولش به عمان بود. شاه آن زمان عمان که الان مرحوم شد، به آقای روحانی میگوید اینجا مخازن بزنید و ما هم داریم، نفت را داخل این مخازن بریزید و بروید و نگرانی نداشته باشیم و ما نفت را میفروشیم. بعد از ۲۰-۱۵ روز هیأتی آمدند که معمولا پیش من میآمدند و من آن زمان نفت بودم. گفتند ما آمدیم و باید چه کار کنیم؟ میخواهیم مخازن را ایجاد کنیم. یکی ایرانی و دیگری خارجی بود. به یکی از مدیران نزدیک آقای زنگنه زنگ زدم، گفتم آقایان آمدهاند؛ خب الان چه شد؟ گفت آقای اکبری فراموش کنید! این خیلی مسخره است.»
اینکه صحبتهای این نماینده تهران چه میزان از صحت برخوردار است جای خود، اما قدر مسلم وزیر نفت وقت هر زمان که در برابر رسانهها قرار گرفت از فروش نفت با وجود مشکلات مختلف و تحریمها خبر داد. حال اینکه زنگنه چگونه در جلسه مورد اشاره به رئیس کمیسیون صنایع مجلس گفته نمیتوانیم نفت بفروشیم خود محل تعجب است، چراکه دولت در سختترین شرایط نیز حتی ۱۰۰ هزار بشکه در روز هم نفت فروخته و اینگونه نبوده که نتواند نفت خود را به فروش برساند.
تکذیب زنگنه
پس از صحبتهای اکبری تالار پشتی رئیس کمیسیون صنایع مجلس در خصوص اینکه زنگنه وزیر نفت دولت روحانی به او گفته نمیتوانیم نفت بفروشیم یک منبع نزدیک به وزیر سابق نفت به این مساله واکنش نشان داده و از قول او بیان کرده است: بیژن زنگنه این اظهارات را از اساس تکذیب کرده و گفته است هرگز نگفته ما نمیتوانیم نفت بفروشیم ضمن آنکه عملکرد واقعی و به دور از شعار وزارت نفت در سه سال گذشته و در اوج تحریمها دلیل محکمی بر رد ادعای بی پایه و اساس این نماینده است. در مورد ادعاهایی که برای صادرات بدون محدودیت نفت هم در این دوران مطرح شده باید گفت اکنون فرصت مناسبی برای محک زدن این ادعاهاست. بسما...، این گوی و این میدان.
زنگنه بیان کرده است: «آنان که ادعای صادرات روزانه ۲.۵ میلیون بشکه نفت در شرایط تحریم میکردند و مسئولان وقت وزارت نفت را به زشتترین شکل متهم میکردند اکنون بیایند صادر کنند البته نه اینکه نفت را به دست امثال بابک زنجانی بدهند که سرنوشت اصل و فرع پول ملت معلوم نشود. آن وقت اگر نتوانستند به رکوردهای دولت گذشته در صادرات نفت و میعانات در شرایط تحریم برسند، شهامت و انصاف اعلام آن را داشته باشند. زنگنه همچنین تصریح کرده است: گرگها آمادهاند که اموال مردم را به اسم افزایش صادرات به یغما ببرند و قطعا مسئولان کنونی هوشیارند و توجه دارند که فریب ادعاهای واهی این سارقان بیت المال را نخورند. ادعاهای اکبری درباره صادرات به عمان هم بیشتر به یک خالی بندی شبیه است که دلیلی برای توضیح دادن درباره آن وجود ندارد.