تعطیلات آخر هفته یک، ۲ یا ۳ روز؟
نشریه فوربس در گزارشی در آستانه فصل پاییز و آغاز طرح تعطیلات سه روزه در اسکاتلند به کشور‌هایی پرداخته است که تعطیلات هفتگی خود را از دو به سه روز افزایش داده اند و در عمل چهار روز کاری را در هفته تجربه می‌کنند. اسکاتلند ۵.۵ میلیون نفری قرار است با آغاز پاییز همچون کشور‌های ژاپن، ایسلند و نیوزیلند به صورت آزمایشی روز‌های کاری هفته را از پنج روز به چهار روز کاهش دهد. اگر چه این تصمیم بر اساس وعده انتخاباتی حزب حاکم انجام می‌شود، اما برآورد و نظرسنجی جدید در اسکاتلند که نشریه فوربس آن را منتشر کرده است، نشان می‌دهد ۸۰ درصد از افرادی که در نظرسنجی شرکت کردند با این طرح بسیار موافق هستند. پاسخ دهندگان گفتند که این برنامه سلامت و شادی آن‌ها را تا حد زیادی افزایش می‌دهد. آن‌ها همچنین به نتایج مثبت در سایر کشور‌ها از جمله ایسلند، نیوزیلند و ژاپن هم اشاره کرده اند.
۲۰ ساعت کاهش ساعات کاری
در این تجربه اسکاتلند، ساعت کارگران ۲۰ درصد کاهش می‌یابد، اما هیچ گونه کاهشی در حقوق کارکنان به وجود نمی‌آید.
اسپانیا هم موافقت کرد
تجربه چهار روز کاری در هفته هم اکنون در برخی از شرکت‌ها و کشور‌ها در جهان در حال اجراست. اسپانیا هم اعلام کرده است که هفته کاری چهار روزه را بدون کاهش حقوق کارمندان و کارگران اجرایی خواهد کرد.
ژاپن پیشرو در تعطیلات ۳ روزه
دولت ژاپن با اجرای این طرح در سال ۲۰۱۸ پیشرو در اجرای ایده کاهش روز‌های کاری هفته به چهار روز است. البته همه می‌دانیم که میزان بهره وری کار در این کشور به هیچ عنوان با دیگر کشور‌ها به ویژه با کشور ما قابل مقایسه نیست. در واقع اتخاذ این تصمیم از ساعات کار زیاد و طاقت فرسا در این کشور ناشی شد که در موارد متعدد حتی منجر به مرگ کارگران و کارمندان می‌شد. البته فوربس درباره این مرگ و میر‌ها در ژاپن می‌نویسد: «این امر در ژاپن عادی است و آن‌ها برایش یک اصطلاحی دارند که می‌گویند: karoshi»
۴۰ درصد افزایش بهره وری
اولین نتایج اجرای این طرح در ژاپن با بررسی مایکروسافت صورت گرفت که وقتی در سال ۲۰۱۹ به ۲ هزارو ۳۰۰ کارمند خود در ژاپن امکان استفاده از سه روز تعطیلی را اعطا کرد، دریافت که کارکنانش هم شادتر هستند و هم ۴۰ درصد بهره وری کاری بیشتر شده ضمن این که مرخصی‌های روزانه نیز به میزان ۲۵ درصد کاهش یافته است.
ایسلند هم راضی بود
بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹، ایسلند نیز چنین طرح و مطالعه‌ای را انجام داد که نتایج آن منجر به تغییرات قابل توجه در این کشور شد. هم اکنون نزدیک به ۹۰ درصد از جمعیت شاغل ایسلندی ساعات کاری خود را کاهش داده اند. آن‌ها در نتایج به دست آمده دریافتند که «استرس و فرسودگی شغلی کاهش یافته و توازن زندگی و کار بهبود یافته است». در آمریکا نیز این موضوع توسط یک نماینده در کنگره در حال پیگیری است. به تازگی مارک تاکانو نماینده کنگره، قانونی را پیگیری می‌کند که یک هفته استاندارد کاری از ۴۰ ساعت به ۳۲ ساعت کاهش می‌یابد. او گفته است: یک هفته کار کوتاه‌تر هم برای کارفرمایان و هم برای کارکنان مفید خواهد بود، زیرا بهره وری افزایش می‌یابد و تعادل بهتر بین کار، سلامتی، زندگی، خانواده و فرزندان بیشتر ایجاد می‌شود.
تفاوت ما با آن‌ها
در کشور ما، اما شرایط و صحبت از افزایش تعطیلات آخر هفته کاملا متفاوت از کشور‌هایی است که از آن‌ها سخن به میان آمد. اولین وجه تفاوت در میزان بهره وری کار و نیروی کار است که برای نمونه طبق برخی آمار بر اساس مقدار ساعت کار، کارمندان و کارکنان ادارات و شرکت‌ها در کشورمان با حدود ۴۴ ساعت کار در هفته فقط ۱۱ ساعت کار مفید انجام می‌دهند که چنین رقمی در فرانسه حدود ۲۵ ساعت است؛ بنابراین طبیعی است که طرح افزایش تعطیلات هفتگی یا آخر هفته همواره با مخالفت‌هایی همراه باشد و اجرای آن نباید بر کاهش همین میزان بهره وری بیفزاید. در عین حال، وزیر سابق گردشگری در شمار موافقان دو روزه شدن تعطیلات آخر هفته بود، اما تلاش‌های وی در دوره مسئولیتش نتیجه‌ای در بر نداشت. همچنین فعالان اتاق بازرگانی ایران همواره از دنبال کنندگان این ایده بوده اند. کیوان کاشفی عضو هیئت رئیسه اتاق ایران در این خصوص می‌گوید: یکی از آثار مهم این مدل کار و فراغت در هفته افزایش نشاط اجتماعی و تقویت بازدهی کاری و بهره‌وری است و در کنار این موضوع، نگاه فعالان بخش خصوصی و صاحبان کسب و کار است که معتقدند اولین حوزه اقتصادی که از دو روزه شدن آخر هفته، اثر مثبت می‌گیرد، حوزه گردشگری است که تحت تاثیر افزایش تقاضای سفر‌های داخلی، کسب و کار‌های این حوزه رونق خواهد گرفت و در نتیجه سهم گردشگری در تولید ناخالص داخلی دو رقمی می‌شود.
رویکرد وزیر جدید بر گردشگری داخلی
اکنون ضرغامی وزیر جدید گردشگری، کلیت برنامه خود را در موسم رای گیری در مجلس با تاکید بر توسعه گردشگری داخلی و خانواده محور تبیین کرده است که بی شک یکی از ابزار این هدف که در توسعه اقتصاد داخلی و ایجاد نشاط و شادی موثر است، توجه به موضوع بازنگری در تعطیلات هفتگی است.
آیا تعطیلات در ایران زیاد است؟
یکی دیگر از دلایلی که برخی مخالفان ایده کاهش روز‌های کاری مطرح می‌کنند، موضوع زیاد بودن تعطیلات در کشور است که روزنامه تخصصی دنیای اقتصاد این موضوع را بررسی کرده و در گزارشی نوشته است: «بر خلاف تصور، آمار‌ها نشان می‌دهد تعداد تعطیلات آخر هفته و مناسبتی در بیشترکشور‌های جهان بین ۱۱۰ تا ۱۲۹ روز است، اما در ایران با احتساب ۲۶ روز تعطیلی رسمی و ۵۲ روز تعطیلی جمعه تعداد آن تنها به ۷۸ روز می‌رسد و حتی اگر پنج شنبه‌های نیمه تعطیل نیز به آن اضافه شود تعطیلات ایران ۱۰۴ روز می‌شود؛ بنابراین با دو روزه شدن تعطیلی آخر هفته در ایران کل تعطیلات به ۱۲۵ روز خواهد رسید که باز هم از تعطیلات عمده کشور‌ها کمتر است.» به هر صورت به نظر می‌رسد بحث افزایش تعطیلات پایان هفته با نگاه به تاثیرات مثبت اقتصادی و اجتماعی به عنوان موضوعی جدی در کشور‌های توسعه یافته مطرح است و بدیهی است اجرای آن‌در ایران باید منوط به افزایش بهره وری باشدلذا قضاوت نهایی درباره اجرای آن در کشورمان نیازمند بررسی‌های جدی و جامع کارشناسی است.
