در یک یا دو ماه آینده قفل مذاکرات نمی‌شکند

یک کارشناس مسائل بین‌الملل گفت: در بعد داخلی دولت آقای رئیسی به توافق وین نیاز دارد، اما فاصله میان دو طرف زیاد و بسیار زیاد است و همین امر هم موجب شد در شش دور مذاکرات توافقی حاصل نشود؛ لذا من خوشبین نیستم در یک ماه و دو ماه قفل مذاکرات بشکند چرا که هر دو طرف مسائلی را مطرح کرده‌اند و هر دو طرف هم باید بتوانند از توافق حاصل شده دفاع کنند.

 رحمان قهرمان‌پور، در پاسخ به این سوال که با توجه به اعلام آمادگی ایران برای بازگشت به مذاکرات وین برای احیای برجام آیا می‌توان نشانه‌ای از اراده ایالات متحده در تحقق احیای توافق هسته‌ای به ویژه در سخنرانی رئیس‌جمهور این کشور در مجمع عمومی سازمان ملل متحد مشاهده کرد، گفت: سخنرانی آقای بایدن در مجمع عمومی سازمان ملل تشریح سیاست‌هایی بود که در ۹ ماه گذشته به کرات اعلام شده و در مجمع عمومی سازمان ملل آن‌ها را به شکلی منسجم‌تر تکرار کرد. از جنگ تجاری با چین، بحث ناتو، اتحادیه اروپا، تغییرات آب و هوایی و کووید ۱۹؛ در نتیجه طبیعی بود که بحث ایران و برجام بخش کوچکی را در بر بگیرد.

وی افزود: من حقیقتا تفاوت جدی میان این صحبت‌ها و سخنان پیشین مشاهده نکردم، اما یک مورد وجود دارد که اگر بخواهیم خوشبینانه نگاه کنیم، شاید حاکی از این مطلب باشد که آمریکا بخواهد راه جدیدی باز کند؛ بایدن اشاره کرد که اگر ایران به طور کامل به تعهداتش عمل کند، آمریکا هم آماده است که به طور کامل به تعهداتش عمل کند.

این مساله (full compliance) چند ماه است که وارد ادبیات بحث هسته‌ای شده و ناظر بر این است که ایران مجموعه‌ای از اقداماتی را که در پاسخ به خروج ترامپ از برجام انجام داده، بازنگری کند و آمریکایی‌ها خواهان این هستند که ایران به طور کامل به تعهداتش پایبند باشد. حال باید ببینیم این واژه در خصوص آمریکا به چه مسائلی مرتبط می‌شود؛ بنابراین به نظر می‌رسد خطاب آقای بایدن این است که ایران باید به تعهداتش پایبند باشد که در جواب آن، آمریکا هم به تعهداتش برگردد.

رئیسی در بعد داخلی به توافق برجام نیاز دارد
این تحلیل‌گر مسائل بین‌المللی در پاسخ به این سوال که وزیر امور خارجه در گفتگو با همتایان خود و همچنین مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا از اجتناب از مذاکرات فرسایشی و عدم مذاکره برای مذاکره سخن گفته، آیا اساسا با توجه به فاصله زیاد میان خواست دو طرف که شش دور مذاکره را بی‌نتیجه گذاشته است، روندی کوتاه برای حصوصل توافق با واقعیت روی میز مطابقت دارد یا خیر، گفت: اظهارات آقای امیرعبداللهیان را می‌توان بیشتر در راستای بیان اراده و خواست ایران برای بازگشت به میز مذاکره تفسیر کرد؛ یعنی بحث ایشان این است که زمان نباید تلف شود.

وی افزود: در بعد داخلی هم دولت آقای رئیسی به چنین توافقی نیاز دارد، اما فاصله میان دو طرف زیاد و بسیار زیاد است و همین امر هم موجب شد در شش دور مذاکرات توافقی حاصل نشود؛ لذا من خوشبین نیستم در یک ماه و دو ماه قفل مذاکرات بشکند؛ چراکه هر دو طرف مسائلی را مطرح کرده‌اند و هر دو طرف هم باید بتوانند از توافق حاصل شده دفاع کنند.

رئیسی در زمان حصول توافق احتمالی باید بتواند نه تنها پاسخگوی جریان اصولگرایی باشد که با برجام و توافق مخالف هستند بلکه جناح اصلاح‌طلب نیز مسائل را رصد کرده و قطعا انتقاداتی را مطرح خواهد کرد؛ لذا کار دولت سیزدهم هم برخلاف آنچه به نظر می‌رسد آسان نیست.

کوتاه آمدن ایران در برابر آژانس، الزاما به معنای کوتاه آمدن در برابر ۱+۴ نیست
قهرمان‌پور همچنین در پاسخ به این سوال که در سفر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شاهد نوعی نرمش و عقب‌نشینی برای ممانعت از مطرح شدن موضوع ایران در جلسه شورای حکام بودیم آیا امکان دارد این نرمش در خصوص مذاکرات وین نیز صورت بگیرد، گفت: موضوع برجام و مذاکرات وین بحثی بسیار مفصل‌تر از ارتباط با آژانس و مسائل فنی است؛ ضمن اینکه آژانس در واقع همواره تابع یک اراده سیاسی خارج از مجموعه بوده به طوری که آژانس را متغیر وابسته می‌دانند و متغیر مستقل اراده کشور‌های اروپایی و آمریکا است.

وی ادامه داد: در اجلاس نوامبر ۲۰۲۰ هم مساله بازرسی از ۴ سایت مطرح بود که ایران آن را پشت سر گذاشت؛ چراکه تهران هم می‌داند نباید وقت خود را صرف جدل با آژانس کند؛ بنابراین این دو مساله را باید از هم تفکیک کنیم به این معنا که کوتاه آمدن ایران در برابر آژانس، الزاما به معنای کوتاه آمدن در برابر ۱+۴ نیست.

با توجه به مساله عدم تسلط باقری‌کنی به زبان انگلیسی، مذاکرات طولانی‌تر می‌شود
این کارشناس سیاست خارجی در پاسخ به این سوال که اگر مذاکرات وین با همان ترکیب پیشین یعنی حضور معاون سیاسی وزیر امور خارجه به عنوان مذاکره‌کننده ارشد کشورمان ادامه پیدا کند، اساسا باقری‌کنی که تا امروز منتقد جدی توافق هسته‌ای بوده چگونه می‌تواند این روند را پیش ببرد، گفت: به نظر من دولت رئیسی و مشخصا شخص امیرعبداللهیان اراده رسیدن به توافق را دارند، اما به هر صورت آقای باقری‌کنی مذاکره‌کننده است و مهم است مذاکره‌کننده به این روند اعتقاد قلبی داشته باشد و در مسیر تحقق مذاکره تلاش کند.

همچنین با توجه به مساله عدم تسلط به زبان انگلیسی، مذاکرات طولانی‌تر می‌شود و قطعا توان فنی تیم قبلی نیز از هر تیمی که در آینده شکل بگیرد، بیشتر بوده است و با توجه به افت توان فنی اگر تعداد اعضای تیم هم محدود باشد، قطعا مذاکرات در یک یا دو دور به نتیجه نخواهد رسید.