چرا عضویت در سازمان همکاری شانگهای سود زیادی عاید ایران نخواهد کرد؟
موانع و شکاف‌های بزرگ ایدئولوژیک، اقتصادی، امنیتی و فرهنگی میان ایران با دیگر اعضای سازمان همکاری شانگهای وجود دارند. ایران اگر مایل به پیشرفت است و می‌خواهد مشکلات‌اش حل شوند باید روابط خود را با جهان بهبود بخشد.
به گزارش آفتابنیوز؛ یک استاد ایرانی دانشگاه جورج تاون در امریکا در مقاله‌ای تازه درباره عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای نسبت به کمک این سازمان به حل مشکلات ایران خوش‌بین نیست و می‌نویسد: "ایران پس از ۱۳ سال انتظار سرانجام عضویت کامل‌اش در سازمان همکاری شانگهای پذیرفته شد. ایران باید دو تا سه سال دیگر نیز منتظر بماند تا روند عضویت کامل تکمیل شود. مدت زمان این روند تا حد زیادی به نگرش روسیه و چین بستگی دارد، اما حتی اعضای کوچک‌تر حوزه آسیای مرکزی عضو آن سازمان نیز می‌توانند تکمیل روند عضویت ایران را به تاخیر اندازند.
به عنوان مثال، در گذشته تاجیکستان به دلیل حمایت ایران از یک حزب ممنوعه در آن کشور عضویت ایران را به تاخیر انداخت. تهران امیدوار است عضویت در آن سازمان چین را تشویق به سرمایه‌گذاری بیش‌تر در ایران سازد و به تهران کمک کند تا تحریم‌های امریکا را دور بزند. علاوه بر آن، ایران قصد دارد در گام بعدی به اتحادیه اقتصادی اوراسیا بپیوندد که اعضای آن روسیه، بلاروس، قزاقستان، ارمنستان و کوبا هستند تا بتواند نفوذ خود را در اقمار سابق شوروی و کشور‌های به طور تاریخی تحت حمایت روسیه حفظ کند که البته رقیب سازمان همکاری شانگهای محسوب می‌شود؛ چرا که برخلاف سازمان همکاری شانگهای که تحت سلطه چین است، اتحادیه اقتصادی اوراسیایی تحت نفوذ روسیه قرار دارد.
سازمان همکاری شانگهای در سال ۱۹۹۶ میلادی با هدف مقابله با جنبش‌های اسلام‌گرا و تجزیه‌طلب در آسیای مرکزی تاسیس شد و سپس به یک سازمان همکاری‌های امنیتی و اقتصادی تبدیل شد. در مورد اعضای سازمان همکاری شانگهای از جمله چین، هند و پاکستان که اعضای اصلی آن محسوب می‌شوند این کشور‌ها دشمن یکدیگر هستند. روسیه و چین نیز رقیب یکدیگر هستند. بدین خاطر، روابط و همکاری‌ها درون سازمان همکاری شانگهای مشکل‌ساز و دشوار بوده است.
همچنین، اعضای این سازمان منافع اقتصادی متفاوتی دارند. چین آسیای مرکزی را مرکز تامین منابع اولیه مورد نیاز برای تولیدات خود و به مثابه بازار صادراتی برای محصولات‌اش قلمداد می‌کند و هند نیز خواستار افزایش صادرات به آن منطقه و افزایش نفوذ سیاسی خود در آنجاست.
روسیه رقیب ایران در حوزه انرژی است و از همکاری ایران در این حوزه با کشور‌های آسیای مرکزی استقبال نمی‌کند. ازبکستان و قزاقستان نیز تولید‌کنندگان و صادرکنندگان انرژی هستند و رقیب ایران در حوزه انرژی محسوب می‌شوند. در زمینه صنعتی و کشاورزی نیز اقتصاد ایران و آسیای میانه با یکدیگر در رقابت هستند. آسیای میانه به کالا‌های فناوری و صنعتی نیاز دارد که ایران توان تامین آن را ندارد. اگر ایران توانایی تامین این نیاز‌ها را داشت نیازی به عضویت‌اش در سازمان همکاری شانگهای برای توسعه تجارت با آسیای مرکزی نبود. کیفیت کالا‌های ایرانی در مقایسه با رقبایش از جمله ترکیه پایین‌تر است. ایران برای بهبود کیفیت کالاهایش به سرمایه، فناوری و مدیریت تخصص نیاز دارد که عضویت در سازمان همکاری شانگهای این موارد را در اختیار ایران قرار نخواهد داد.
موانع ایدئولوژیک و فرهنگی نیز میان اعضا وجود دارند. جمهوری‌های آسیای مرکزی بی‌اعتماد هستند. آنان در مسائل اقتصادی بیش‌تر مایل به همکاری با ترکیه بوده‌اند. عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای این وضعیت را تغییر نمی‌دهد. همچنین، اعضای سازمان باید تمام قوانین بین‌المللی مالی را رعایت کنند. تا زمانی که ایران از پیوستن به اف‌ای تی اف یا گروه ویژه اقدام مالی خودداری ورزد، نمی‌تواند از مزایای عضویت در سازمان همکاری شانگهای بهره‌مند شود.
از سوی دیگر، برخی از همسایگان ترک آسیای میانه و قفقاز ایران مخالف استفاده از مسیر ترانزیت ایران هستند؛ از جمله جمهوری آذربایجان که اخیرا کامیون‌های ایرانی را آزار می‌دهد و از عبور آنان به سوی ارمنستان جلوگیری می‌کند. روابط ایران و ترکمنستان نیز از سال‌ها قبل متشنج بوده و منجر به بسته شدن مرز‌ها شده و با قدرت‌گیری طالبان در کابل بعید است که افغانستان نیز روابط ترانزیتی با ایران برقرار کند. ایران فاقد شبکه گسترده و مدرن جاده‌ای، ریلی و بندری است و جذابیت زیادی برای مسیر ترانزیتی ندارد. ایران برای ارتقا و به روزسازی زیرساخت‌های حمل و نقل خود به پول نیاز دارد که عضویت در سازمان همکاری شانگهای این نیاز را تامین نمی‌کند.
این نیاز زمانی برطرف می‌شود که امریکا تحریم‌های اقتصادی خود را علیه ایران لغو کند. در نتیجه، سیاست "نگاه به شرق" ایران و نزدیکی به روسیه و چین مشکلات ایران را حل نخواهند کرد. چین سرمایه‌گذاری زیادی در ایران انجام نداده و هندوستان وعده سرمایه‌گذاری در چابهار را نقض کرد. هیچ یک از دو کشور حاضر نبوده‌اند به خاطر رابطه با ایران، روابط‌شان را با امریکا به خطر اندازند. در نتیجه، ایران برای حل مشکلات‌اش باید روابط‌اش را با غرب بهبود بخشد. عضویت در سازمان همکاری شانگهای تنها از نظر روانی به نفع ایران خواهد بود، اما مشکلات عینی را حل نخواهد کرد.
از سود نگو فقط ضرر 
چیزی نگیرند سود نداشت هم نداشت آنهایی که از خبر عضویت ذوق مرگ شده بودند بدانند. فکر کردن عضویت در پیمان شانگهای یعنی عدم نیاز به برجام و fatf . جالب اینکه آنهایی که خیلی خوشحال بودند همه هم تصمیم گیرندگان بدون مسئولیت نظام هستند و تلاش دارند که موضوع را وصل به دولت سیزدهم کنند. حالا همین پیمان در دولت قبل، شاید برای اینها اینقدر هیجان انگیز نمی بود. 
