«مریم یکی از همان ۱۷درصد افراد زیر ۵۰ سالی است که نمیخواهند واکسن بزنند. آنها معتقدند دلایلی دارند که برای واکسننزدن کافی است. البته وجود کرونا را منکر نمیشوند و این که ممکن است مبتلا شوند. اصول بهداشتی را هم رعایت میکنند و هر کاری برای پیشگیری از ابتلا به کرونا لازم باشد، انجام میدهند اما همچنان نسبت به تزریق واکسن موضع سفت و سختی دارند. این ۱۷ درصد چه کسانی هستند، چه دلایلی دارند و چگونه باید متقاعدشان کرد؟ معضلی که البته همه کشورها به نسبتهای مختلفی با آن درگیر هستند.
مریم، محدثه و دانیال هر کدام دلایل خاص خودشان را برای واکسننزدن دارند. آنها میگویند تا زمانی که مطالعات در مورد واکسن کامل نشده و عوارض آن بعد از یک سال مشخص نشود واکسن نمیزنند. اما در طرف مقابل هادی یزدانی، پزشک، معتقد است همه ما سوار یک کشتی هستیم و اگر کسی واکسن نزند علاوه بر خود به دیگران هم آسیب جدی وارد میکند.
مریم دو بار کرونا گرفته و با ۲۵ درصد درگیری ریه روزهای سختی را پشت سر گذاشته است. با این حال نمیخواهد واکسن بزند و میگوید سؤالات زیادی دارم و تا زمانی که پاسخ درست و حسابی نگیرم یا مجبور نباشم واکسن نمیزنم: «روزی که اعلام شد واکسن کرونا درست شده خیلی خوشحال شدم اما تصور نمیکردم به این سرعت وارد فاز تزریق عمومی شود. فکر میکردم فاز سوم مطالعات انسانی واکسن یک سال زمان ببرد و عوارض و اثربخشی آن مورد مطالعه قرار میگیرد. اما سازمان بهداشت جهانی بهسرعت مجوز تزریق داد. دلیل اصلی من همین است. نمیدانم این واکسنها در درازمدت چه عوارضی دارند و چه تأثیری روی سیستم عصبی یا قلب میگذارند. قطعاً واکسنی که در کمتر از یک سال ساخته شود عوارض ناشناخته زیادی دارد. واکسنهایی که در کودکی زدهایم سالها مورد مطالعه قرار گرفته و عوارض آن مشخص است. به نظر من موارد ابتلا در افرادی که واکسن میزنند یا نمیزنند یک اندازه است. تنها فرق این دو گروه این است کسانی که واکسن میزنند تصور میکنند در برابر کرونا ایمن شدهاند و اصول بهداشتی و پیشگیری را رعایت نمیکنند. همینطور آنتیبادی که بعد از تزریق واکسن در بدن تشکیل میشود همیشگی نیست و به همین دلیل امروز برخی کشورها دوز سوم تزریق میکنند.»
محدثه نبود اطلاعات شفاف را مهمترین دلیل نزدن واکسن میداند و معتقد است باید یک نشست علمی بین متخصصان موافق و مخالف واکسن برگزار شود تا دو طرف ادعاهای خودشان را ثابت کنند: «از روزی که ویروس کرونا شیوع پیدا کرد، من و خانوادهام سعی کردیم با رعایت اصول بهداشتی، خودمان را مصون نگه داریم. هنوز برای تزریق قانع نشدهام. گفتوگوی علمی و پاسخ به شبهات میتواند به برطرفشدن تردیدها کمک کند. هنوز نتایج علمی کامل و روشنی درباره اثرات و عوارض واکسن منتشر نشده است. کشورهایی که چند ماه قبل جشن پایان کرونا گرفتند امروز دوباره آمار افراد مبتلا و فوتیهایشان افزایش پیدا کرده است.
خود من تا آنجا که بتوانم اصول بهداشتی را رعایت میکنم تا مبتلا نشوم اما تا زمانی که اطلاعات کامل و شفافی نباشد واکسن نمیزنم. چرا پزشکان اصرار میکنند واکسن بزنیم؟ چرا برای کسانی که واکسن نمیزنند محرومیتهای اجتماعی در نظر میگیرند؟ من، همسرم، دختر و پسرم واکسن نمیزنیم و منتظریم حداقل یک سال از تزریق واکسن بگذرد و اگر عوارضی نداشت میزنیم.»
دانیال سه ماه قبل به کرونا مبتلا و ۳۵ درصد ریهاش درگیر شد. میگوید روزهای سختی را پشت سر گذاشته و سلامتیاش را با تزریق رمدسیویر به دست آورده است. با این حال مخالف تزریق واکسن است و با تأیید حرفهای محدثه به ناشناختهبودن ویروس کرونا اشاره میکند و میگوید: «وقتی ویروس ناشناخته است چطور میتوان برای آن واکسن مطمئن تولید کرد؟ نمونه آن هم همین واکسن آسترازنکا. چند نفر بعد از تزریق این واکسن دچار لخته خون شدند و فوت کردند. علاو بر آن مغناطیسیشدن بدن در افرادی که واکسن تزریق میکنند از عوارضی است که هنوز پاسخی برای آن داده نشده است. از همه گذشته من نمیتوانم به آمارهای سازمان بهداشت جهانی اعتماد کنم. مسئولان این سازمان بارها اعلام کردند آمارهای رسمی با آمارهای غیر رسمیشان متفاوت است. خیلی از کسانی که واکسن میزنند دلیل این کار را توصیه سازمان بهداشت جهانی و تأیید واکسن توسط آنها میدانند؛ در حالی که ماهیت خود این سازمان زیر سؤال است. اعلام میکنند کسانی که واکسن میزنند اگر به کرونا مبتلا شوند خفیف است؛ در حالی که موارد زیادی در اطراف خودمان میبینیم ابتلا شدید بوده و حتی باعث مرگ شده است. البته من مانع تزریق واکسیناسیون اطرافیان نمیشوم ولی معتقدم با واکسیناسیون گسترده باز هم نمیتوانیم جلوی جهش ویروس کرونا و همهگیری آن را بگیریم.»
ساخت واکسن کرونا حاصل انباشت تجربهای است که متخصصان شرکتهای دارویی جهان در جریان بیماریهای سارس و مرس به دست آوردهاند. هادی یزدانی، پزشک، این را در پاسخ به ابهامات مخالفان واکسن میگوید. او تأکید میکند هیچ ابهامی در مورد واکسنهای معتبر کرونا وجود ندارد و نتیجه آن را میتوانیم در کاهش شدید تعداد مبتلایان بدحال و میزان مرگومیر ببینیم:
«سؤال خیلی از کسانی که نمیخواهند واکسن بزنند این است که چرا واکسن کرونا به این سرعت ساخته شد؟ در پاسخ باید به تجربه شرکتهای داروسازی معتبر دنیا بخصوص فایزر اشاره کنیم. این شرکتها در سالهای ۲۰۰۳ و ۲۰۱۳ در جریان شیوع ویروس سارس در منطقه خاورمیانه که بیماری تنفسی با مرگومیر بالایی بود تحقیقات و تجربه زیادی کسب کردند. این بیماری تنفسی که نزدیک به ۳۵ درصد مرگومیر به همراه داشت در همین منطقه خاورمیانه باقی ماند و در دنیا همهگیر نشد. تحقیقاتی که آن زمان انجام گرفت در زمان شیوع ویروس کرونا تکمیل شد و در ۹ ماه به نتیجه درخشان تولید واکسن رسید. بنابراین اگر بخواهیم بگوییم واکسن کرونا در ۹ ماه تولید شده اشتباه است. این دستاورد حاصل سالها تجربه و تحقیقاتی است که در این زمینه انجام گرفته. همین طور در مورد واکسنهایی که از تکنیک ویروس ضعیفشده یا کشتهشده استفاده میشود سابقه چند ده ساله وجود دارد و از این چهارچوب علمی همیشه در دنیا استفاده میشود.»
دکتر یزدانی درباره این ادعا که افراد زیادی بعد از تزریق واکسن دوباره به کرونا مبتلا یا فوت میشوند به نتایج تحقیقات علمی در این زمینه اشاره میکند و میگوید: «در هیچ منبع علمی و پزشکی اعلام نشده واکسن مانع ابتلا به کرونا میشود. در واقع واکسن جلوی شدت ابتلا، بستری و مرگومیر را میگیرد. نمونههای آن را میتوانیم در اطرافیان خودمان هم ببینیم. مخالفان واکسن، همچنین کشور آمریکا را مثال میزنند و میگویند این کشور با وجود واکسیناسیون گسترده هنوز هم در صدر جدول مرگومیر ناشی از کرونا قرار دارد. نکتهای که آنها باید توجه کنند آمار بالای مبتلا و مرگومیر در افرادی است که واکسن نمیزنند. کسانی که واکسن میزنند اگر هم مبتلا شوند خفیف است و کار آنها به بیمارستان و آیسییو نمیکشد. این که ادعا میکنند سیستم دفاعی بدن باید آنتیبادی طبیعی تولید کند موضوعی است که هیچ ضمانتی ندارد. نمیتوان تضمین داد کسی که مبتلا میشود زنده بماند و بدنش آنتیبادی طبیعی تولید کند. اگر هم به عوارض واکسن اشاره میکنند باید توجه داشت که احتمال مرگومیر بر اثر تزریق واکسن چقدر و بر اثر ابتلا به کرونا چقدر است؟
هیچ تضمینی وجود ندارد که یک فرد جوان که بیماری زمینهای هم ندارد بر اثر ابتلا به کرونا فوت نکند. علاوه بر آن ویروس کرونا از نوع دلتا سرایتپذیری بالایی دارد و اگر بدن ما ایمن نباشد میتوانیم این ویروس را به دیگران منتقل کنیم. مثال روشن آن تعداد تختهای آیسییو در کشور است. ما هشت هزار و ۵۰۰ تخت آیسییو برای ۸۰ میلیون نفر داریم و ناگهان در یک پیک کرونا هفت هزار تخت آیسییو پر میشود. اما بعد از تزریق واکسن میبینیم تعداد بستریها در آیسییو چقدر کاهش پیدا کرده است. به نظر من واکسنزدن دلیل خاصی نمیخواهد. واکسننزدن دلیل میخواهد. به عنوان یک پزشک که از ابتدای شیوع کرونا برای درمان بیماران تلاش کردهام، از نزدیک شاهد معجزه واکسن هستم و معتقدم مسئولان باید شرایطی را فراهم کنند که برای کارهای اداری ارائه کارت واکسن ضروری باشد. همه ما در یک کشتی هستیم و رعایتنکردن یک نفر و واکسننزدن یک نفر میتواند به دیگران آسیب وارد کند.»