افتتاح پلیس ۱۱۰ سایبری
«این روزها با افزایش کاربران فضای مجازی، مجرمان سنتی هم به سمت این فضا آمده و بدون این که ردی از خود باقی بگذارند، هر روز با تغییر شگردهای خود کلاهبرداری و سرقت می‌کنند. از سوی دیگر ماموران پلیس فتا هم سعی می‌کنند با شناسایی این شگردها سدی در برابر این مجرمان ایجاد کرده و اجازه ندهند آنها به فعالیت مجرمانه خود ادامه دهند. بررسی پرونده‌های تشکیل‌شده در پلیس فتا نشان می‌دهد، طمع و ناآگاهی از خطرات فضای مجازی به‌خصوص شبکه‌های اجتماعی دو نقطه مشترک در اغلب پرونده‌هاست.
به مناسب هفته نیروی انتظامی و برای اطلاع از آخرین شگردهای مجرمان سایبری و راه‌های پیشگیری، به گفت‌وگو با سرهنگ رسول جلیلیان، رئیس پلیس فتای استان البرز، نشستیم که توصیه می‌کنیم برای گرفتارنشدن در دام مجرمان سایبری این مصاحبه را بخوانید.
در حال حاضر وضعیت وقوع جرایم سایبری در استان البرز به چه صورت است؟
کلاهبرداری‌های اینترنتی و برداشت‌های غیرمجاز در صدر جرایم است و بیشتر پرونده‌ها مربوط به این دو جرم است. البته با اقدامات صورت‌گرفته توسط همکارانم در پلیس فتا و هوشیاری و آگاهی شهروندان، کلاهبرداری‌های اینترنتی نسب به سال گذشته ۲۲درصد و برداشت‌های غیرمجاز ۳۹درصد کاهش یافته است. از سوی دیگر کشفیات هم در شش‌ماهه نخست امسال نسبت به سال گذشته ۱۵درصد افزایش یافته است.
بعد از پرونده‌های کلاهبرداری و برداشت‌های غیرمجاز، موضوعات دیگر مانند قمار و شرط‌بندی، دسترسی‌های غیرمجاز به سامانه‌های رایانه‌ای و سیستم‌های اینترنتی و در نهایت پرونده‌های هتک حیثیت در رتبه‌های بعدی قرار دارند. با آگاهی‌هایی که مردم پیدا کرده‌اند پرونده‌های هتک حیثیت در رتبه آخر قرار دارد و آمار آن پایین است. البته همین آمار کم هم قابل قبول نیست، زیرا این جرم خطراتی جدی برای خانواده‌ها دارد و می‌تواند باعث از هم پاشیدن کانون خانواده شود.
توصیه‌های شما به کاربران شبکه‌های اجتماعی چیست؟
به هموطنانی که از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند، توصیه می‌کنم به این نکته توجه داشته باشند شبکه‌های اجتماعی آلبوم شخصی افراد نیست و نباید تصاویر و عکس‌های شخصی و خانوادگی خودشان را در آن منتشر کنند. انتشار این تصاویر می‌تواند تبعات بسیار بدی برای خودشان داشته باشد. موضوع بعدی این که شبکه‌های اجتماعی اغلب برای احراز هویت کاربر تاییدهای دو مرحله‌ای دارند و باید این تاییدهای دومرحله‌ای را فعال کنند. از سوی دیگر به تماس‌ها و پیام‌های ناشناس توجهی نکنند، زیرا می‌تواند راهی برای نفوذ هکرها به حریم شخصی باشد.
وقتی نرم‌افزاری را نصب می‌کنند، توجه داشته باشند هر مجوز دسترسی را به آن اپلیکیشن ندهند. خیلی از مجوزهای دسترسی نیاز نیست. در پایان هم باید بگویم برنامه‌های مورد نیاز خود را از هر منبع نامشخصی دانلود نکنند. برخی از این نرم‌افزارها که از منابع غیر معتبر دانلود می‌شوند حاوی بدافزارهایی هستند که پس از نصب، گوشی را هک می‌کنند.
این روزها شاهد هستیم مجرمان علاوه بر فیشینگ به حوزه اسکیمر هم ورود جدی داشته‌اند. چه اقداماتی برای برخورد با مجرمان این حوزه‌ها صورت گرفته است؟
در حوزه اسکیمر که در حقیقت همان کپی کارت‌های بانکی است، پنج باند شناسایی و دستگیر شدند. در این زمینه ۱۸ متهم دستگیر و نزدیک به ۱۶۰شاکی شناسایی شدند که ۲۷میلیارد ریال از حساب آنها برداشت شده بود. ۲۱۲۷ کارت کپی‌شده هم از این متهمان کشف شد که تحقیقات برای شناسایی دیگر شکات احتمالی ادامه دارد.
این مجرمان اغلب در پوشش فروشنده دوره‌گرد یا پیک موتوری رستوران‌ها و فست‌فودی‌ها فعالیت می‌کنند. آنها به عنوان پیک در محله‌های پولدار شهر به کار مشغول می‌شوند و هنگام حساب هزینه غذا، کارت را کپی می‌کنند. اعضای یکی از این باندها که توسط پلیس فتای البرز دستگیر شدند در تهران، کرج و چند استان شمالی فعالیت داشتند.
فیشینگ هم یکی از جرایمی است که فقط شکلش متفاوت می‌شود. این مجرمان با سوءاستفاده از ناآگاهی و ناآشنایی برخی کاربران با این فضا، به فراخور زمان به شیوه‌های مختلف اقدام به برداشت از حساب کاربران می‌کنند. گاهی بحث کارت سوخت داغ بود و در این حوزه فعال بودند، گاهی در حوزه یارانه و برخی مواقع هم با راه‌اندازی نرم‌افزارهای صیغه‌یاب. در ایام و مناسبت‌های مذهبی هم از احساسات هموطنان سوءاستفاده کرده و به بهانه اقدامات خیریه قربانیان را به درگاه‌های جعلی می‌کشانند.
در حال حاضر به نظر می‌رسد، این مجرمان سراغ «سامانه ثنا»ی قوه قضاییه رفته‌اند؟
بله. مجرمان فیشینگ به‌تازگی با ارسال پیامکی حاوی بدافزار برای افزاد مدعی می‌شوند علیه شما شکایتی ثبت شده و در انتها لینکی برای بررسی شکایت درج شده بود. کاربر از طریق این لینک به سایتی شبیه ثنا هدایت می‌شد. با کلیک روی این لینک، بدافزار فعال شده و کنترل گوشی کاربر را در دست می‌گیرد و به پیامک‌های او دسترسی پیدا می‌کند. بعد هکر از طعمه‌اش مبلغ کمی مانند ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ تومان برای نمایش شکایت درخواست می‌کند و او را برای واریز این مبلغ به درگاهی جعلی هدایت کرده و اطلاعات حساب او را به دست می‌آورد. مجرم با این اقدامات هم اطلاعات حساب بانکی طعمه را دارد و هم به پیامک‌هایش دسترسی پیدا کرده و حساب او را خالی می‌کند. از اواسط بهار با ورود مجرمان به این حوزه، اقدامات پیشگیرانه و سلبی پلیس فتا هم آغاز شد و در سطح استان البرز اعضای سه باند را که با این شیوه از حساب مشتریان بانک برداشت غیر قانونی می‌کردند، بازداشت کردیم. با بررسی تجهیزات این متهمان مشخص شد حساب ۳۰۰۰ نفر را هک کرده‌اند که ۱۱۵ نفر از شکات شناسایی شده‌اند.
در حوزه قمار و شرط‌بندی چه برخوردی صورت گرفته است؟
از ابتدای سال تاکنون ۶۳ پرونده قمار و شرط‌بندی در پلیس فتا تشکیل و متهمان آن دستگیر و تحویل دستگاه قضا شدند. سرکرده‌های این سایت‌ها اغلب در خارج از کشور هستند و با کارت‌های اجاره‌ای اقدامات مجرمانه خود را پیش می‌برند که شهروندان باید هوشیار بوده و کارت بانکی خود را به دیگران ندهند.
در حوزه برخورد با سوداگران دارو به خصوص داروهای کرونا، پلیس فتا چه اقداماتی انجام داده است؟
در این حوزه دو اقدام سلبی و پشتیبانی داشتیم. در حوزه برخورد با فروش دارو به صورت غیر مجاز ۹۴ سایت که در سطح استان فعالیت داشتند در عملیات بین‌المللی «پانجیا ۱۴» شناسایی و متهمان آن دستگیر و تحویل مقام قضایی شده‌اند. همچنین در رصد فضای مجازی با تبلیغ تست کرونا در منزل روبه‌رو شده و سه متهم را دستگیر کردیم که بدون هیچ تخصصی مدعی تست کرونا در منزل بوده و از این راه کلاهبرداری می‌کردند. همچنین در حوزه پشتیبانی اطلاعات یک مرکز فروش داروهای غیر مجاز به پلیس امنیت اقتصادی داده شد که همکاران‌مان در این پلیس تخصصی وارد عمل شده و از آنجا ۱۸۷هزار قلم دارو کشف کردند.
مردم اگر بخواهند گرفتار مجرمان سایبری نشوند باید چه کار کنند؟
شهروندان برای حضور در فضای مجازی سعی کنند سواد رسانه‌ای لازم را کسب کنند تا در دام مجرمان گرفتار نشوند. مجرمان این حوزه اغلب با برانگیختن حس طمع قربانیان، آنها را در تور خود گرفتار می‌کنند. برای نمونه امسال چهار باند را شناسایی و اعضای آنها را دستگیر کردیم که با ارسال پیام در واتس‌اپ و ادعای برنده‌شدن در مسابقه یا قرعه‌کشی، سر ۲۱۲ نفر کلاه گذاشته و سه میلیارد تومان کلاهبرداری کردند. هموطنان به یک پیام یا عکس پروفایل که لوگوی سازمانی است اعتماد نکرده و بدانند برای دریافت جایزه نیازی نیست اطلاعات اینترنت بانک خود را بدهند یا مقابل دستگاه عابربانک بروند.
رسیدگی شبانه‌روزی به شکایات
رئیس پلیس فتا استان البرز با بیان این که با سامانه‌های جدید پلیس فتا، کارت بانکی مجرمان اینترنتی مسدود می‌شود، گفت: سامانه‌ای در اختیار پلیس فتا قرار دارد که با آن می‌توانیم استعلامات، درخواست انسداد حساب و کارت را در لحظه ارسال و انجام دهیم.
مرکز فوریت‌های رسیدگی به جرایم سایبری را در روزهای اخیر افتتاح کردیم که کارکردی مشابه پلیس ۱۱۰ دارد و همیشه فعال است. این مرکز این آمادگی را دارد که اگر سوال یا شبهه‌ای در فضای مجازی برای کسی به وجود آمد پاسخگو باشد. همچنین اگر در فضای مجازی شهروندی با مشکل حاد روبه‌رو شد، بتواند برای حل آن تماس بگیرد. شهروندان می‌توانند با سامانه ۰۹۶۳۸۰ تماس بگیرند تا به خواسته سایبری آنها رسیدگی یا به سوالاتشان پاسخ داده شود.
در حال حاضر روزانه بیش از ۱۰۰ تماس با این مرکز گرفته می‌شود که بیشتر مربوط به کلاهبرداری است.»
