کابوس کوچ ۳۷ میلیون نفر در ایران!
اگر تا به امروز فقط دلایلی مثل نبود شغل، کمبود امکانات و خشکسالی سه دلیل اصلی مهاجرت در کشور بود، حالا باید خطر فرونشست زمین را هم به آن اضافه کنیم؛ دلیلی که بحرانی جدی در کشور ایجاد خواهد کرد و طبق پیش‌بینی‌ها، به مهاجرت داخلی اجباری ۳۷ میلیون نفر منجر خواهد شد.
زیرساخت‌هایی که با فرونشست نابود خواهد شد
مصطفی فدایی‌فرد، رئیس کمیته تخصصی ارزیابی سیلاب و کارشناس حوزه آب، در گفتگو با ایلنا از پیش‌بینی نگران‌کننده‌ای سخن گفته است: «مهم‌ترین پیامد‌های قابل پیش‌بینی در اثر فرونشست زمین، علاوه بر نابودی آبخوان‌ها و زوال آب‌های تجدیدپذیر، تخریب بسیاری از زیرساخت‌های راه، راه‌آهن، خطوط انتقال آب، نفت و گاز، دکل‌های برق، مناطق شهری و روستایی و درنهایت، کوچ اجباری بیش از ۳۷ میلیون نفر در کشور است».
استان‌هایی که در معرض خطر بیشتری هستند
اگرچه طبق گزارش اخیر سازمان زمین‌شناسی کشور، به جز گیلان و مازندران، همه استان‌های دیگر با پدیده فرونشست زمین مواجه شده‌اند، اما وضعیت برخی استان‌ها وخیم‌تر است و احتمال اینکه مبدأ مهاجرت‌های اجباری باشند، بیشتر. طبق اطلاعات و آمار کارشناسان ۲۴ شهر در استان خراسان رضوی با جمعیتی بیش از میلیون نفر، ۲۵ شهر در استان کرمان با بیش از ۱.۲ میلیون نفر، ۳۰ شهر در استان تهران با بیش از ۱۲ میلیون نفر، ۳۱ شهر در استان اصفهان با بیش از ۳ میلیون نفر و بیش از ۱۰ شهر در هر یک از استان‌های البرز، فارس، یزد، همدان و مرکزی با بیش از ۵ میلیون نفر بر پهنه‌های با خطر بالای فرونشست زمین قرار دارند.
بار مهاجرت‌های اجباری روی دوش استان‌های شمالی و غربی
به گفته مصطفی فدایی‌فرد، ۳۷ میلیونی که جمعیت تخمینی این مهاجرت‌ها هستند، به سمت استان‌های شمالی و غربی کشور حرکت خواهند کرد. او دراین‌باره اظهار کرده است: «با مهاجرت این ۳۷ میلیون نفر به غرب و شمال کشور، جمعیت این مناطق از ۲۱ میلیون نفر فعلی به حدود ۵۸ میلیون نفر افزایش خواهد یافت که تبعات و بحران‌های مرتبط با آن غیرقابل تصور است».
زنگ خطر بحران‌های اجتماعی
اگرچه تاکنون مواجهه ما با فرونشست زمین، بیشتر با نگاه زیست محیطی، خطرات جانی و تبعات اقتصادی آن بود، اما حالا باید چشممان را بیشتر بازکنیم و نسبت به بحران‌های اجتماعی ناشی از آن هم حساس شویم؛ بحران‌هایی که با مهاجرت‌های اجباری به سایر استان‌ها رقم خواهد خورد و می‌تواند تبعات گسترده‌ای داشته باشد: افزایش حاشیه‌نشینی، نبود فرصت‌های شغلی، بالا رفتن بزهکاری، برهم‌خوردن نسبت جمعیتی با خدمات بهداشتی و آموزشی، ازبین رفتن یکپارچگی اجتماعی شهرها، تغییر ساختار‌های سنی و ترکیب جمعیتی استان‌ها و....
جهان با فرونشست چه کرد؟
بار‌ها و بار‌ها راهکار پیشگیری از فرونشست زمین مطرح شده است؛ مسدودسازی چاه‌های غیرمجاز، نصب کنتور‌های هوشمند روی چاه‌های مجاز، تغذیه مصنوعی سفره‌های زیرزمینی، تغییر روش‌های آبیاری از سنتی به مدرن، مدیریت کشت محصولات و .... نگاهی به تجربه جهانی هم نشان می‌دهد که می‌توان جلوی پیشرفت این بحران را گرفت: «در منطقه‌ای از ژاپن سالانه ۱۱ سانتی‌متر فرونشست رخ می‌داد و با برنامه‌ریزی جدی، پس از ۱۵ سال، این فرونشست صفر شده است. فرونشست دشت کالیفرنیا هم با اصلاح شیوه آبیاری و تغذیه مصنوعی سفره‌های زیرزمینی کنترل شده است».
پیشنهاد انتقال آب برای تغذیه سفره‌های زیرزمینی و جلوگیری از مهاجرت
پیشنهاد رئیس سازمان مدیریت بحران کشور برای جلوگیری از بحران مهاجرت داخلی این است که با اجرایی شدن طرح انتقال آب از خلیج‌فارس، از بخشی از آب منتقل‌شده به فلات مرکزی کشور، برای تغذیه سفره‌های زیرزمینی استفاده شود.
«اسماعیل نجار» می‌گوید: بحث تغییر اقلیم و پدیده‌هایی مثل گرد و غبار، باران و برف بی‌سابقه، خشکسالی و فرونشست، موضوعاتی است که کشور ما را هم تحت تاثیر قرار داده است و به اعتقاد برخی کارشناسان یکی از راه‌های مقابله با آن، جابه‌جایی جمعیت و خروج هسته‌های جمعیتی از مناطق بحرانی طی ۵۰ سال آینده است. البته به گفته نجار، این تنها پیشنهاد موجود نیست و یک راهکار دیگر هم مدنظر قرار دارد. او می‌گوید: هماکنون طرح انتقال آب به کرمان و یزد اجرایی شده و می‌توان به گونه‌ای برنامه‌ریزی کرد که بخشی از این آب انتقالی برای تغذیه سفره‌های زیرزمینی اختصاص یابد تا اقدامی موثر در پیشگیری از فرونشست زمین و مهاجرت اجباری ساکنان باشد. او تصریح می‌کند: با روند فعلی و به دلیل بارش‌های کم و برداشت‌های بی‌رویه، بسیاری از دشت‌های ما در وضعیت بحرانی است، اما می‌توان به پیشرفت علم و فناوری برای پیشگیری از بحران‌هایی مثل فرونشست امیدوار بود و از آن استفاده کرد.
