دكتر محمد رضايي در گفتگو با سايت آفتاب:
مدارس به جای آموزش فقط اداره می شوند
آفتاب‌‌نیوز : 
آفتاب: بحث آموزش و پرورش در ایران یك بحث قدیمی و چالش بر انگیز است. زیرا هر وزیری كه به مسند وزارتخانه مربوطه می رسد، در باره تغییر سیستم آموزشی و یا تغییرات ساختار آموزشی بحثی به میان می آورد، و ظاهرا دانش آموزانی كه در مدارس درس می‌خوانند مانند موش آزمایشگاهی در حال آزمایش پس دادن می باشند . اخیرا جناب آقای دكتر علی احمدی وزیر جدید آموزش و پرورش در اولین اظهار نظر خود در سال 87 پیرامون تغییر و تحول در ساختار سازمانی آموزش و پرورش مبحثی را مظرح نمودند و ایشان فرمودند: «در حال تجدید طراحی ساختار سازمانی وزارت آموزش و پرورش هستیم و امیدواریم که به زودی با مسئولان در این باره به توافق برسیم».
دكتر محمد رضایی، جامعه شناس، مدیر گروه مطالعات فرهنگی و رئیس مركز تحصیلات تكمیلی دانشگاه علم و فرهنگ «دانشگاه غیر انتفاعی جهاد دانشگاهی سابق» در گفتگو با خبرنگار سرویس اجتماعی آفتاب، به تشریح وضعیت آموزش و پرورش در ایران پرداخته است.
س: پارامترهای اجتماعی موثر آموزش و پروش را در حرکت توسعه و فرهنگ چه می دانید ؟
آموزش و پرورش مانند بسیاری از پدیده های دیگر اجتماعی هم‌زمان عاملی موثر برای توسعه و خود یکی از شاخصها و محصول توسعه در جامعه است. دیگر کسی در اهمیت این نظام برای توسعه و فرهنگ تردید ندارد.
امروزه، تلاش ها صرف طراحی مکانیسم های بهینه برای آموزش می‌شود. امروزه باید از بهترین شیوه ها و باید از بهترین راه ها برای سازگار ساختن اموزش با رشد مضاعف تکنولوژی و علوم سخن گفت.
از همین زاویه باید به اثر بخشی آموزش و پرورش در رشد اجتماعی و فرهنگی توجه نشان داد. از نظر بسیاری از متفکرین این حوزه، باید به اموزش و پرورش انتقادی اندیشید.
آموزش و پرورش انتقادی ناظر بر پرورش افرادی است که مانع از فرایندهای عقل گریز و سرکوبگر در جامعه می شوند. در واقع چنین آموزشی ناظر بر پرورش انسانها و شهروندانی دموکراتیک و آموزش علوم و تکنولوژی های نوین است. از این رو آموزش و پرورش نقشی جدی در توسعه ابعاد مختلف اجتماعی و فرهنگی دارد.
س: از نگاه شما به عنوان یك جامعه شناس در حوزه آموزش و پروش اولویت، اولیه برای اصلاح ساختار آموزش و پرورش ایران چه می باشد ؟
تغییر و اصلاح در نظام آموزش و پرورش یکی از موضوعاتی است که مکرر در گفته ها و بیانات مسئولان نظام دیده می شود. مهمترین تغییر البته در پیام تاریخی بنیانگذار فقید انقلاب اسلامی امام خمینی (ره) در 22 خرداد 1359تجلی یافت.
آهنگ این تغییرات روشن بخش بوده اما می توان تغییر مدام را ویژگی بارز این نظام برشمرد. این تغییرات به اشکال مختلفی نظیر تلاش برای ایجاد نظام تربیت و پرورش اسلامی، تغییر نظام متوسطه، طرح ادغام، طرح احیاء و بالاخره، اخیراً در شکل انقلاب فرهنگی و اسلامی سازی نظام آموزش و پرورش پس از حدود 30 سال از عمر انقلاب اسلامی دیده شده است.
اخیرترین این بحث ها به اشارات سرپرست جدید آموزش و پرورش و برنامه های وی برای تغییر نظام آموزشی و محتوای کتاب ها در اواخر سال 1386 و تغییر در ساختار اداری آموزش و پرورش مربوط می شود.
به جرات می توان گفت که در تمام دوره‌ها و دولت‌ها آموزش و پرورش و تغییرات در آن همیشه موضوع بحث و جدل بوده است. این موضوع البته در چهارچوب کلی تری قابل بحث و بررسی است.
قدر مسلم آن که سیالیت، بخشی از ویژگی های نهادهای جامعه ایرانی از جمله نظام آموزش و پرورش است که در قالب تغییر افراد یا تغییر رویه ها بروز می یابد. در هر دو حالت نتیجه یکی است: عدم تثبیت و استقرار نهادی در جامعه. با این توضیح به نظر می رسد که برخورد با آموزش و پرورش ایران نیازمند تغییر در رویکردمان به خود تغییرات در آموزش و پرورش است.
س: جناب آقای دكتر این تغییرات آیا برای سیستم محتوایی آموزش و پرورش مفید خواهد بود ؟
در اینجا باید به فکر ترمیم بود نه لزوماً تغییر. همان طوری که گفته شد در اموزش و پرورش به اندازه کافی انقلاب شده است. این موضوع به ویژه زمانی بیشتر نمود می‌یابد که وزیر محترم آموزش و پرورش اظهار کردند که «در حال تجدید طراحی ساختار سازمانی وزارت آموزش و پرورش هستیم »، طرح‌هایی نظیر طرح ادغام و احیاء که در دولت آقای خاتمی و دولت جدید اجرا شده نمونه ای از همین تغییرات ساختاری و سازمانی در سطح معاونت های نظام آموزش و پرورش بوده است.
به نظر می رسد که این تحولات در ساختارهای سازمانی تا اندازه زیادی عامل اساسی بی توجهی در محتوای نظام اموزش و پرورش است.
س: اولویت های این استراتژی ترمیم چه می باشد ؟
در مرکز استراتژی ترمیم به جای تغییر دو سیاست اصلی قرار دارد: تاکید بر ثبات نسبی سازمانی که متاسفانه همیشه در حال تغییر بوده است و تاکید بر تغییر دائمی اما بطئی محتوا و نرم افزارها در نظام آموزش و پرورش.
سیالیت و پویایی نظام آموزش و پرورش در تغییرات سازمانی خلاصه شده است. و لذا برنامه های درسی، آموزش‌های ضمن خدمت معلمان و سایر مواردی که در نسبت با به روز سازی محتوای نظام اموزش و پرورش است از نظر دور مانده است.
به بیان بهتر باید ترمیم نظام آموزشی در شاخصهای ارتقای کیفی محتواهای آموزشی نمودار شود. در اینجا عمده تغییرات فرمی است در حالی که ترمیم ناظر بر اصلاحات کیفی و محتوایی است.
س: جناب آقای دكتر رضایی شما به آموزش های ضمن خدمت اشاره نمودید ، در حال حاضر وضعیت این نوع آموزش ها در چه وضعیتی می باشد ؟
توجه به سوراخ های کوچکی که در حال غرقه ساختن این نظام عریض و طویل است. این آموزش ها یکی از مهمترین محورهای ارتقای کیفی است. با وجود این می توان ادعا کرد بیشتر این آموزش ها بعدی تشریفاتی داشته و برای ارتقاء صوری معلمان کارکرد دارد تا ارتقاءکیفی کار انها که در نهایت به آموزش بهتر منجر شود.
اصولاً مدیران به انجام کارهای پرسروصدا و بزرگ مقیاس علاقه دارند. توجه زیادی به جریان امور در سطح مدارس نمی شود. به نظر می رسد که مدارس فقط اداره می شوند. برنامه پویا و موثری برای آموزش و پرورش توسعه محور وجود ندارد. شاید بهترین کار حذف مناسک موفقیت نمایی است.
آفتاب: بحث آموزش و پرورش در ایران یك بحث قدیمی و چالش بر انگیز است. زیرا هر وزیری كه به مسند وزارتخانه مربوطه می رسد، در باره تغییر سیستم آموزشی و یا تغییرات ساختار آموزشی بحثی به میان می آورد، و ظاهرا دانش آموزانی كه در مدارس درس می‌خوانند مانند موش آزمایشگاهی در حال آزمایش پس دادن می باشند . اخیرا جناب آقای دكتر علی احمدی وزیر جدید آموزش و پرورش در اولین اظهار نظر خود در سال 87 پیرامون تغییر و تحول در ساختار سازمانی آموزش و پرورش مبحثی را مظرح نمودند و ایشان فرمودند: «در حال تجدید طراحی ساختار سازمانی وزارت آموزش و پرورش هستیم و امیدواریم که به زودی با مسئولان در این باره به توافق برسیم». دكتر محمد رضایی، جامعه شناس، مدیر گروه مطالعات فرهنگی و رئیس مركز تحصیلات تكمیلی دانشگاه علم و فرهنگ «دانشگاه غیر انتفاعی جهاد دانشگاهی سابق» در گفتگو با خبرنگار سرویس اجتماعی آفتاب، به تشریح وضعیت آموزش و پرورش در ایران پرداخته است.
س: پارامترهای اجتماعی موثر آموزش و پروش را در حرکت توسعه و فرهنگ چه می دانید ؟
آموزش و پرورش مانند بسیاری از پدیده های دیگر اجتماعی هم‌زمان عاملی موثر برای توسعه و خود یکی از شاخصها و محصول توسعه در جامعه است. دیگر کسی در اهمیت این نظام برای توسعه و فرهنگ تردید ندارد.
امروزه، تلاش ها صرف طراحی مکانیسم های بهینه برای آموزش می‌شود. امروزه باید از بهترین شیوه ها و باید از بهترین راه ها برای سازگار ساختن اموزش با رشد مضاعف تکنولوژی و علوم سخن گفت.
از همین زاویه باید به اثر بخشی آموزش و پرورش در رشد اجتماعی و فرهنگی توجه نشان داد. از نظر بسیاری از متفکرین این حوزه، باید به اموزش و پرورش انتقادی اندیشید.
آموزش و پرورش انتقادی ناظر بر پرورش افرادی است که مانع از فرایندهای عقل گریز و سرکوبگر در جامعه می شوند. در واقع چنین آموزشی ناظر بر پرورش انسانها و شهروندانی دموکراتیک و آموزش علوم و تکنولوژی های نوین است. از این رو آموزش و پرورش نقشی جدی در توسعه ابعاد مختلف اجتماعی و فرهنگی دارد.
س: از نگاه شما به عنوان یك جامعه شناس در حوزه آموزش و پروش اولویت، اولیه برای اصلاح ساختار آموزش و پرورش ایران چه می باشد ؟
تغییر و اصلاح در نظام آموزش و پرورش یکی از موضوعاتی است که مکرر در گفته ها و بیانات مسئولان نظام دیده می شود. مهمترین تغییر البته در پیام تاریخی بنیانگذار فقید انقلاب اسلامی امام خمینی (ره) در 22 خرداد 1359تجلی یافت.
آهنگ این تغییرات روشن بخش بوده اما می توان تغییر مدام را ویژگی بارز این نظام برشمرد. این تغییرات به اشکال مختلفی نظیر تلاش برای ایجاد نظام تربیت و پرورش اسلامی، تغییر نظام متوسطه، طرح ادغام، طرح احیاء و بالاخره، اخیراً در شکل انقلاب فرهنگی و اسلامی سازی نظام آموزش و پرورش پس از حدود 30 سال از عمر انقلاب اسلامی دیده شده است.
اخیرترین این بحث ها به اشارات سرپرست جدید آموزش و پرورش و برنامه های وی برای تغییر نظام آموزشی و محتوای کتاب ها در اواخر سال 1386 و تغییر در ساختار اداری آموزش و پرورش مربوط می شود.
به جرات می توان گفت که در تمام دوره‌ها و دولت‌ها آموزش و پرورش و تغییرات در آن همیشه موضوع بحث و جدل بوده است. این موضوع البته در چهارچوب کلی تری قابل بحث و بررسی است.
قدر مسلم آن که سیالیت، بخشی از ویژگی های نهادهای جامعه ایرانی از جمله نظام آموزش و پرورش است که در قالب تغییر افراد یا تغییر رویه ها بروز می یابد. در هر دو حالت نتیجه یکی است: عدم تثبیت و استقرار نهادی در جامعه. با این توضیح به نظر می رسد که برخورد با آموزش و پرورش ایران نیازمند تغییر در رویکردمان به خود تغییرات در آموزش و پرورش است.
س: جناب آقای دكتر این تغییرات آیا برای سیستم محتوایی آموزش و پرورش مفید خواهد بود ؟
در اینجا باید به فکر ترمیم بود نه لزوماً تغییر. همان طوری که گفته شد در اموزش و پرورش به اندازه کافی انقلاب شده است. این موضوع به ویژه زمانی بیشتر نمود می‌یابد که وزیر محترم آموزش و پرورش اظهار کردند که «در حال تجدید طراحی ساختار سازمانی وزارت آموزش و پرورش هستیم »، طرح‌هایی نظیر طرح ادغام و احیاء که در دولت آقای خاتمی و دولت جدید اجرا شده نمونه ای از همین تغییرات ساختاری و سازمانی در سطح معاونت های نظام آموزش و پرورش بوده است.
به نظر می رسد که این تحولات در ساختارهای سازمانی تا اندازه زیادی عامل اساسی بی توجهی در محتوای نظام اموزش و پرورش است.
س: اولویت های این استراتژی ترمیم چه می باشد ؟
در مرکز استراتژی ترمیم به جای تغییر دو سیاست اصلی قرار دارد: تاکید بر ثبات نسبی سازمانی که متاسفانه همیشه در حال تغییر بوده است و تاکید بر تغییر دائمی اما بطئی محتوا و نرم افزارها در نظام آموزش و پرورش.
سیالیت و پویایی نظام آموزش و پرورش در تغییرات سازمانی خلاصه شده است. و لذا برنامه های درسی، آموزش‌های ضمن خدمت معلمان و سایر مواردی که در نسبت با به روز سازی محتوای نظام اموزش و پرورش است از نظر دور مانده است.
به بیان بهتر باید ترمیم نظام آموزشی در شاخصهای ارتقای کیفی محتواهای آموزشی نمودار شود. در اینجا عمده تغییرات فرمی است در حالی که ترمیم ناظر بر اصلاحات کیفی و محتوایی است.
س: جناب آقای دكتر رضایی شما به آموزش های ضمن خدمت اشاره نمودید ، در حال حاضر وضعیت این نوع آموزش ها در چه وضعیتی می باشد ؟
توجه به سوراخ های کوچکی که در حال غرقه ساختن این نظام عریض و طویل است. این آموزش ها یکی از مهمترین محورهای ارتقای کیفی است. با وجود این می توان ادعا کرد بیشتر این آموزش ها بعدی تشریفاتی داشته و برای ارتقاء صوری معلمان کارکرد دارد تا ارتقاءکیفی کار انها که در نهایت به آموزش بهتر منجر شود.
اصولاً مدیران به انجام کارهای پرسروصدا و بزرگ مقیاس علاقه دارند. توجه زیادی به جریان امور در سطح مدارس نمی شود. به نظر می رسد که مدارس فقط اداره می شوند. برنامه پویا و موثری برای آموزش و پرورش توسعه محور وجود ندارد. شاید بهترین کار حذف مناسک موفقیت نمایی است.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید