نمی توان با مصادره سهم شهروندان از آزادی، ادعای عدالت داشت

آفتاب: حجت الاسلام والمسلمین سید محمد خاتمی تاکید کرد: «خشونت گرایان علیه انسان مرتکب جنایت می شوند و این جنایت مضاعف است هنگامی که می کوشند تا خشونت و جنگ و نفرت را با تحریف دین خدا توجیه کنند».

به گزارش خبرنگار سیاسی آفتاب به نقل از بنیاد باران،رئیس جمهور سابق کشورمان که برای شرکت در کنفرانس ادیان و ایجاد صلح به اسپانیا سفر کرده است،در سخنرانی خود در مونتسرات گفت: «باید دین را همانگونه دید و فهمید که توسط این پیامبران بیان شده است. هر چند که آنچه در تاریخ تحقق یافته است، گاه با اصل دعوت این پیامبران فاصله های فراوان دارد».

خاتمی با بیان اینکه؛ فضای جنگ زده و خشونت آمیز امروز جهان، ما را با این پرسش بزرگ مواجه می کند که: آیا تاریخ انسان به سوی صلح و امنیت پیش می رود و یا جنگ و خشونت در تاریخ یک اصل دائمی است؟ افزود:«پرسش دیگر از نسبت میان دین و خشونت است، و اینکه آیا دین می تواند خود عامل مهمی برای تلطیف زندگی و روابط میان انسانها و برانگیزاننده به صلح باشد»؟ 


رئیس موسسه بین المللی گفتگوی تمدنها در ادامه گفت:«من بر این باورم که علی رغم همه خشونت ها و خونریزی ها و درگیری هایی که به صورت جنگ و ترور وجود دارد، حرکت تاریخ در جهت کمال و نیز استقرار صلح در جامعه بشری است و نیز معتقدم که جوهر ادیان از جمله اسلام فراخوانی به سوی صلح و محبت است».
 
وی افزود: «اگر زمانی «لایبنیتس» طرح پیمان صلح دائمی میان زمامداران مسیحی را که در سال 1731 مطرح شده بود مسخره کرد و گفت «صلح دائمی - pax perpetua - او را به یاد نوشته ای بر گورستان می اندازد». چندی نگذشت که «کانت» آن را از سر در گورستان بر گرفت و بر پیشانی طرحهای سیاسی و اخلاقی خود بر افراشت. او کوشید تا ثابت کندکه صلح از جهات اخلاقی و عقلی الزامآور و از جهت تجربی تحقق پذیر است. این واقعه می تواند نمونه ای از سیر حرکت استکمالی تاریخ و تمدن بشری باشد. مهم این است که ما چگونه باید از تاریخ بیاموزیم». 

خاتمی با تاکید بر اینکه باید به تفاوت ظریف و مهمی که میان دانستن و آموختن وجود دارد،توجه کنیم،گفت:«رمز این که از تاریخ کم می آموزیم در این است که اگر تاریخ تبدیل به قضیه یا مفهومی کلی شود، در این صورت ما واقعه یا وقایع تاریخی را می دانیم، ولی از آن نمی آموزیم. متأسفانه تاریخ و حوادث تلخ آن را هر ملتی باید کم و بیش به تجربه بیاموزد و شاید یکی از وجوه تراژیک بودن هستی آدمیزاد در همین واقعیت تلخ نهفته باشد». 

وی افزود: «اگر می شد از متون مقدس و از تاریخ - بی واسطه درد و اشک - تجربه آموخت بسیاری از فجایع بزرگ ناشی از جنگ و خشونت قابل اجتناب بود .اگر می توانستیم بی تجربه بیاموزیم تنها همین چند جمله کتاب مقدس تمام بشریت را کفایت می کرد؛"او در میان اقوام داوری خواهد کرد و اقوام بسیاری را سرزنش خواهد کرد و ایشان شمشیرهای خود را برای خیش و نیزه های خود را برای ارّه خواهند شکست و قومی بر قوم دیگر شمشیر نخواهد کشید و دیگر جنگ نخواهد بود. (کتاب اشعیای نبی 2:4)"».
 
رئیس جمهور سابق کشورمان تصریح کرد: «در اسلام نیز کلام رایج در مواجهه با دیگران «سلام» است، سلام هم به معنی صلح است و هم به معنی درود، بهشت جاودان از نظر قرآن مجید، خانه صلح یا دارالسّلام است و سلام از اسماء الهی در قرآن است. زیرا ذات خداوند نفس خیری است که در او هیچ شری وجود ندارد و خداوند در قرآن کریم همه مردمان را به خانه صلح دعوت می کند. خانه صلحی که می توان و باید در همین زمین نیز بر پا کرد». 

وی افزود: «اکسیر اعظم که کیمیاگران در پی آن بودند، محبت خداوند است و با نام پراز لطف او است که به جنگ و خشونت پیروز خواهیم شد و زندگی ما معنی، لطافت و بهجت می یابد. نام خداوند را که نام همه کمالات و خیرات و زیبایی ها و حقایق است نباید و نمی توان سر لوحه جنگ و نفرت قرار داد و جاهلانه از جنگهای صلیبی گفت یا بر ترور نام جهاد مقدس نهاد».
 
خاتمی،در ادامه اظهار داشت: «امروز با تجربه ای که بشر به دست آورده، گرایش به سوی صلح و محبت و همدلی در وجدان بشر تقویت شده و خشونت و خشونت طلبان و نگرانیهایی که جنگ و ترور و ناامنی برای همه بشر ایجاد کرده، سبب تقویت این گرایش شده است. قرنها باید زمین با خون آدمیان بی شماری آبیاری می شد، تا امروز فضیلت و رجحان گفتگو بر جنگ؛ و محبت بر نفرت؛ و صلح بر خشونت به آسانی و سادگی نزد همگان پذیرفتنی باشد .گرچه به روشنی می دانیم که فاصله ای بسیار طولانی میان پذیرش ذهنی این مسأله که امروز بدیهی جلوه می کند با تحقق آن در مناسبات و روابط بین المللی و داخلی وجود دارد، ولی به هر حال توجه بیشتر وجدان بشری به صلح، خود گام بزرگی به سوی جهانی مطلوب تر است که باید با همت همه صلح طلبان و عدالت خواهان جهان تحقق یابد».
 
وی تاکید کرد: «نکته مهم این است که ما نمی توانیم خواستار صلح میان انسانها باشیم، ولی از مهمترین عامل خشونت و نفرت غفلت کنیم. از میان همه عواملی که به خشونت می انجامد، بی عدالتی و تبعیض و تجاوز قدرتمندان و تحقیر ملتها مهمترین عامل است. در واقع نظم عام و شاملی که طبق آن نظم زندگی اجتماعی حاکمان و محرومان و مراوده انسانی بین آنها ممکن می شود نظمی مبتنی بر عدالت است. امری که اسلام نیز قویّاً به آن اهتمام دارد».
 
رئیس بنیاد باران یادآور شد:« تعارض مشهوری که میان عدالت و آزادی در فلسفه سیاسی دوره متأخر غرب ادعا شده است در حقیقت تعارض نیست، بلکه ناشی از عدم تأمل کافی در فهم نسبت میان آزادی و عدالت است. عدالت بدون آزادی عدالت نیست، بلکه توهّمی از عدالت است نمی توان سهم هر یک از شهروندان یک کشور یا جامعه جهانی را از آزادی مصادره کرد، امّا ادعای عدالت داشت. عدالت مستلزم سپردن حق اشخاص به ایشان است. فقدان آزادی و غصب آن غیر عادلانه ترین امری است که ممکن است پدید آید». 

خاتمی تاکید کرد: «عدالت شأن انسان آزاد است وگرنه عدالتِ میان بردگان، عدالتِ شایسته انسان نیست. چنانکه آزادی میان گرسنگان و محرومان، وَهمِ آزادی است نه آزادی .
اگر عدالت بدون آزادی چیزی جز ظلم نیست، آزادی بدون عدالت نیز آزادی تجاوز و غارت و اشاعه فقر و فساد و ظلم است. تفکیک آزادی و عدالت گرچه به لحاظ مفهومی صحیح است، اما هر کس معتقد به جدایی عینی آن دو در زندگی شود گرچه واقعاً طرفدار عدالت و آزادی باشد باید بداند که کوششهای او از قبل محکوم به شکست است».
 
سید محمد خاتمی در ادامه اظهار داشت:«آنچه در زبان جامعه شناسان به همبستگی اجتماعی «Solidarity» تعبیر شده است، تنها در صورت تلاتم توأمان عدالت و آزادی است که متحقق می شود و هر چه همبستگی دوام بیشتری داشته باشد صلح و ثبات استحکام بیشتری دارد».
 
وی افزود:«بنابر آنچه گذشت، صلح در سطح یک ملّت و میان مردم محروم یک کشور وقتی دوام می یابد و نظم و ثبات اجتماعی وقتی شایسته نام صلح می شود که مبتنی بر آزادی و عدالت باشد. صلح میان ملل نیز از این حیث کاملاً شبیه صلح میان مردمان یک کشور است». 

رئیس جمهور سابق کشورمان در ادامه تاکید کرد:«اگر ما واقعاً از خشونت و درگیریهای ویرانگر رنج می بریم و خواستار صلح واقعی هستیم، از یک سو باید با حکومتهای مستبدی که آزادی و عدالت را با هم پایمال می کنند مقابله کنیم و از سوی دیگر در سطح بین المللی نیز باید با ضوابط و مقررات غیر عادلانه به مبارزه برخیزیم». 

او در ادامه گفت: «نمی شود که ملتهایی مورد استثمار و تحقیر قرار گیرند و با اعمال معیارهای دوگانه و رفتارِ تبعیض آمیز راه هرگونه احقاق حق به طریق مسالمت آمیز به روی آنها بسته شود و در عین حال انتظار داشت که از نفرت و خشونت متقابل خبری نباشد».
 
خاتمی افزود:«اگر به نام دین یا ارزشهای انسانی راه خشونت توجیه می شود، نباید دچار توهم شویم و تحت تأثیر تبلیغات فزون طلبان، دین را منشاء خشونت بدانیم. در اینجا دین نیز همچون خود انسانِ محروم و تحقیر شده، مظلوم است».
 
رئیس بنیاد باران با بیان این که؛ دین اسلام و به یک معنی همه ادیان اصیل به صلح فرا می خوانند،گفت: «صلح واقعی را تنها در پرتو سلطنت خداوند می توان بدست آورد. تنها سلطنت خداوند که همان سلطنت گسترده دامن محبت است، محبت به خدا، محبت به انسان و محبت به همه جهان به مثابه مظهر جلال و جمال خداوند، می تواند ما را برای همیشه از ترس و حرص و نفرت و خشونت آزاد کند و اراده های خودپرست و منفعت طلب یکایک ما را به عزم استوار برای ایثار، دوستی و شفقت مبدل سازد». 

سید محمد خاتمی خاطرنشان کرد: «جنگ و خشونت ریشه در فزون طلبی انسانهایی دارد که از نعمت عدالت و انسان دوستی بی بهره اند».

وی افزود:«درست است که ما در تاریخ شاهد جنگهایی بوده ایم که به نام دین رخ داده و از جمله جنگهای مذهبی اروپا که خود زمینه ساز استقرار عرفی گرائی (سکولاریسم) در غرب شد، ولی تجربه به ما آموخته که با کنار گذاشتن دین از صحنه حیات اجتماعی، نه تنها جنگ و خشونت از میان نخواهد رفت، بلکه بی رحمانه تر و شدیدتر نیز خواهد شد. شاهد بر مدعا، جنگ ها و خشونت هایی است که در دنیای سکولار یا توسط دولتهایی که مدعی پیروی از سکولاریسم بودند پدید آمد و به لحاظ گستردگی و خسارتهای مادی و معنوی با جنگهای به اصطلاح مذهبی قابل قیاس نیست. دو جنگ ویرانگر جهانی و جنگ سرد و دهها درگیری دیگر در مناطق مختلف جهان کافی است ما را به این نتیجه برساند که خشونت و جنگ ریشه ای غیر از دین دارد که اگر آن ریشه خشکانده نشود از دین و ارزشهای انسانی نیز در مسیر خشونت سوء برداشت و سوء استفاده خواهد شد». 


خاتمی کلام خود را با این مطلب پایان داد که در روایت اسلام، از قول پیامبر اکرم «ص» نقل شده است که ایشان از عیسی «ع» به عنوان برادر خود نام می برد. به پیامبر ما که آموزگار محبت و صلح است، داستان درد و عشق و صلح با چنان بلاغت و زیبایی وحی شده است که اگر کسی توانایی شنیدن صدای آن را داشته باشد بی شک تجربه استغراق در چشمه زلال محبت و لطف مریم و عیسی علیه السلام برای او قابل استحصال است . 

وی افزود: «پیامبر اسلام پیامبر صلح و محبت و عدالت است، چنانکه حضرت عیسی مسیح مظهر آزادگی و مهربانی است و پیروان این دو پیامبر همچنانکه پیروان حضرت موسی «ع» و ابراهیم «ع» و همه پیامبران بزرگ خدا نمی توانند مدعی دینداری باشند، ولی پیام صلح و امنیت و عدالت را از زبان این پیامبران نشنوند یا آن را فهم نکنند». 

سید محمد خاتمی تاکید کرد:«خشونت گرایان علیه انسان مرتکب جنایت می شوند و این جنایت مضاعف است هنگامی که می کوشند تا خشونت و جنگ و نفرت را با تحریف دین خدا توجیه کنند. باید دین را همانگونه دید و فهمید که توسط این پیامبران بیان شده است هر چند که آنچه در تاریخ تحقق یافته است گاه با اصل دعوت این پیامبران فاصله های فراوان دارد. باید عدالت را که مضمون اجتماعی پیام پیامبران است پاس داشت و آن را برای همه انسانها خواست و زور مداران متعصب را در جهان منزوی کرد تا به صلح واقعی و همزیستی انسانهای بر خوردار از زندگی سالم و امن رسید». 

لازم به ذکر است این سمینار به ریاست «فدریكو مایور» رییس بنیاد صلح و با شركت جمعی از مقامات سازمان‌های فرهنگی بین‌المللی نظیر «یونسكو» و «آیسیسكو» و مقامات كلیسای اسپانیا برگزار شد.

سخنرانان این سمینار نیز با تبین نقش مذاهب در ایجاد صلح با صدور بیانیه‌ای بر اهمیت این نقش تاكید كردند.

سیدمحمد خاتمی در مدت اقامت خود در اسپانیا كه تا روز یكشنبه آینده ادامه خواهد داشت، ضمن شرکت در مراسم معرفی و رونمایی یكی از كتاب‌های خود با عنوان «از دنیای شهر تا شهر دنیا» ؛از مراكز فرهنگی اسپانیا نیز دیدار خواهد كرد.

وی كه به دعوت بنیاد فرهنگی فدریكو مایور در راس هیاتی به اسپانیا سفر كرده است، از سوی سید داود صالحی سفیر جمهوری اسلامی ایران در اسپانیا و مقامات برگزاركننده همایش مذكور در فرودگاه شهر بارسلون مورد استقبال قرار گرفت.