احتمال ورود «اُمیکرون» به ایران و لزوم بازنگری در بازگشایی‌ها

دکتر مسعود یونسیان درباره وضعیت کرونای اُمیکرون، گفت: باید توجه کرد که سویه اُمیکرون، برخلاف سایر سویه‌ها که ابتدا عوارض و تغییراتی را در بیماری‌زایی و سرعت انتقال می‌دیدیم و بعد این عوارض به آن سویه منتسب می‌شد، اما اکنون سویه‌ای پیدا شده که در آن تعداد بالایی جهش ایجاد شده است. این سویه قبل از اینکه بتواند تغییراتی در بیماری‌زایی یا سرایت آن، علائم یا حساسیتش نسبت به واکسن‌ها خودش را نشان دهد، شناسایی شده و بنابر احتیاط، سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده که آن را به عنوان یک سویه نگران‌کننده طبقه‌بندی کنیم. بنابراین هنوز درباره آن دانش کافی نداریم، اما چون جهش در ویروس زیاد بوده است، اعلام شده که باید احتیاط کنیم.

۵۰ جهش در سویه اُمیکرون
وی افزود: در سویه اُمیکرون حدود ۵۰ جهش در ویروس عامل بیماری‌زای کووید ۱۹ رخ داده که ۳۰ جهش در منطقه اسپایک ویروس بوده است و حتی تعدادی از این جهش‌ها در نقطه خاصی که اصطلاحا به آن RBD یا ناحیه‌ای که به گیرنده سلول متصل می‌شود، بوده است. بنابراین احتمال اینکه تغییراتی در سرایت‌پذیری و حتی در زمینه حساسیت بیماری به واکسن رخ داده باشد، وجود دارد، اما هنوز اطلاعات کافی در دسترس نیست و حداقل به چند هفته زمان نیاز دارد.

اُمیکرون از دلتا خطرناک‌تر است؟
یونسیان در پاسخ به اینکه آیا سویه اُمیکرون می‌تواند از سویه دلتا خطرناک‌تر باشد، گفت: در حال حاضر نمی‌توان در این باره قضاوت کرد. بر همین اساس هم وقتی یک تغییری در ویروس رخ دهد که نمی‌توان دقیق اعلام کرد که آیا وضعیت بیماری بر اساس این تغییر بدتر شده یا بهتر می‌شود، معمولا پیش‌زمینه را بر این می‌گذاریم که شرایط بدتر می‌شود تا در این صورت احتیاطات لازم انجام شده و چیزی را از دست ندهیم. بنابراین تصور ما این است که این سویه ممکن است از دلتا هم بدتر باشد. نه به این معنا که اکنون شواهدی دال بر بدتر بودن این سویه داریم، بلکه به این جهت که اگر واقعا بدتر از دلتا بود، مشکلی برایمان پیش نیاید. روال سازمان جهانی بهداشت هم آن است که هر زمان درباره این موضوع تردید دارد، بنا را بر بدتر بودن قرار دهد. حال ممکن است بعد از چند هفته حتی این طبقه‌بندی را تغییر دهند و سویه امیکرون را از واریانت نگران‌کننده به واریانت مورد توجه تنزل دهند.

وضعیت شناسایی سویه‌های جدید در کشور
وی درباره وضعیت سکانس ژنی در کشور برای شناسایی سویه‌های جدیدی مانند امیکرون، گفت: باید توجه کرد که ما در کشور دانش فنی و تجهیزات سکانسینگ را داریم و سه مرکز در کشور این اقدام را انجام می‌دهند، اما تجهیزات لازم که به آن سکانسینگ نسل جدید گفته می‌شود، این تجهیزات، کیت و لوازم آن را به اندازه کافی نداریم. بنابراین کفایت علمی و تکنولوژی آن را داریم، اما منابع و مواد اولیه مصرفی آن را به اندازه کافی در اختیار نداریم.

نحوه شناسایی "اُمیکرون"
یونسیان درباره نیاز به نوع خاصی در تست PCR برای شناسایی اُمیکرون، گفت: باید توجه کرد که PCR روش ارزان‌تر، متداول‌تر و در دسترس‌تری برای تشخیص کرونا است. حال برای تشخیص اُمیکرون، از یکسری کیت‌های خاص PCR می‌توان استفاده کرد که این کیت سه ژن را شناسایی می‌کند. در زمانی هم که آلفا آمده بود، از این کیت استفاده می‌کردند و اگر دو ژن شناسایی می‌شد و ژن سوم شناسایی نمی‌شد، اعلام می‌کردند که کرونای آلفا است. از این نظر هم اُمیکرون بسیار شبیه آلفا است. حال از آنجایی که اکنون در کشور و بسیاری از نقاط دنیا سویه آلفا را نداریم، می‌توان از این کیت خاص PCR برای غربالگری اُمیکرون استفاده کرد. البته نتیجه قطعی نمی‌دهد، اما می‌تواند برای غربالگری استفاده شود. همین کیت در داخل کشور تهیه شده است. در عین حال بسیاری از صاحب‌نظران توصیه می‌کنند که از این کیت PCR استفاده شود. حال افرادی که پاسخ تست‌شان با این کیت مثبت می‌شود، به احتمال بالا مبتلا به سویه اُمیکرون هستند. در آن زمان می‌توانند بر روی این تست‌های مثبت که با PCR خاص گرفته شده، سکانسینگ انجام دهند تا هزینه کمتری صرف شود.

احتمال ورود اُمیکرون به کشور
وی با بیان اینکه نمی‌توان به طور قطعی گفت که اُمیکرون هنوز وارد کشور نشده است، گفت: ممکن است این سویه وارد کشور شده باشد، اما هنوز مورد شناسایی قرار نگرفته است. حتی در آمریکا هم که تا حد بالایی سکانسینگ انجام می‌دهند، اعلام شده که هنوز نمی‌دانیم سویه اُمیکرون وارد شده یا خیر. بنابراین عدم شناسایی ما، به این معنا نیست که این سویه هنوز وارد کشور نشده است. باید زمان بگذرد و سکانسینگ بیشتری انجام شود و بعد درباره آن قضاوت کنیم. در عین حال باید فرض را بر این گذاشت که اُمیکرون وارد همه کشورها شده و احتیاطات لازم را انجام داد.

لزوم بازنگری در بازگشایی‌ها
خطر بازگشایی‌های همزمان
یونسیان درباره وضعیت بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها و سایر نهادها و ارگان‌ها، با وجود تهدید اُمیکرون، گفت: به نظر من حتی بدون وجود خطر اُمیکرون هم نیاز به بازنگری در وضعیت بازگشایی‌ها وجود دارد. زیرا هیچکس بازگشایی‌های همزمان را توصیه نمی‌کند. حتی بازگشایی مدارس هم به تنهایی باید حتما بعد از گذشت دو هفته از بازگشایی‌ها، بازنگری می‌شد. بنابراین حتی اگر با سویه جدید اُمیکرون مواجه نمی‌شدیم و حتی اگر فقط مدارس را بازگشایی می‌کردیم، عقل و منطق حکم می‌کند که بعد از دو هفته اجرا، نتایج این بازگشایی و فعالیت‌ها را تحلیل کرده و نسبت به ادامه یا عدم ادامه آن تصمیم‌گیری کنند.

وی تاکید کرد: در شرایطی که همزمان با بازگشایی مدارس، بازگشایی دانشگاه‌ها، مراسم‌های فرهنگی و ورزشی و... هم بازگشایی شده‌اند، بدتر است و ورود یک ویروس جدید به چرخه گردش ویروس کرونا در دنیا هم مساله را حادتر می‌کند و حتما باید در بازگشایی‌ها بازنگری شود. البته منظور از بازنگری الزاما تعطیل کردن نیست، بلکه ارزیابی شرایط موجود و تصمیم مجدد برای تغییرات احتمالی یا ادامه یا قطع آن است.

یونسیان گفت: شرایط موجود ما در زمینه بازگشایی‌ها مانند همان چیزی است که در پیک‌های قبلی شاهد بودیم. هربار که بازگشایی را انجام دادیم، در شرایط مناسبی نبوده و بدون رعایت ضوابط بوده است که این بار هم مستثنی از دفعات قبلی نیست. حداقل تبعات این کار این است که اگر پیک دیگری رخ دهد، حتی اگر بازگشایی‌ها به این پیک دامن هم نزده باشد، اما متهم می‌شود به اینکه همزمان با بازگشایی این پیک رخ داده و تصمیمات آینده ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. وقتی بازگشایی‌های همزمان انجام می‌شود، نمی‌توان تحلیل کرد که آیا این بازگشایی‌ها در افزایش ابتلا به بیماری ربط داشته یا خیر. بنابراین منطق حکم می‌کند در این زمینه حساب شده‌تر کار کنیم.

کرونا در کشور؛ همچنان نزولی
وی درباره وضعیت کرونا در کشور، گفت: در حال حاضر هنوز وضعیت بیماری در کشور نزولی است. یک افزایش‌های مقطعی که در هفته‌های گذشته شاهد بودیم، همه نزولی شدند و کرونا فعلا در کشور رو به نزول است، اما ممکن است که یک آتش زیر خاکستر وجود داشته باشد. بنابراین باید رعایت پروتکل‌های بهداشتی و واکسیناسیون سریع را همچنان ادامه دهیم. در حال حاضر بخش اعظم افرادی که تمایل به تزریق واکسن کرونا داشته‌اند، واکسن‌شان را تزریق کرده‌اند، اما افرادی هستند که هنوز تردید دارند و بعضا تمایلی به تزریق واکسن ندارند، باید این افراد را مجاب کنیم که واکسیناسیون هم به نفع خودتان، خانواده و عزیزان‌تان است و هم به نفع جامعه و کل دنیاست که به نهضت واکسیناسیون بپیوندید.

انتظار واکسیناسیون ۱۰۰ درصدی علیه کرونا
یونسیان درباره وضعیت واکسیناسیون علیه کرونا در کشور، گفت: بر اساس گزارشاتی که تا امروز داشتیم، ۸۵ درصد جمعیت واجد شرایطمان دز اول واکسن کرونا را دریافت کرده اند و ۶۹ درصد هم هر دو دز را تزریق کرده اند. ما انتظار داریم، مابقی هم دز دوم را تزریق کنند و ۸۵ درصد تزریق دو دز را داشته باشیم. طبیعتا از آنجایی که ایمنی بخشی واکسن ها ۱۰۰ درصد نیست، انتظارمان این است که تمام افراد واجد شرایط‌مان در کشور واکسن کرونا را تزریق کنند. بنابراین برای پوشش کافی واکسیناسیون سقفی را در نظر نمی‌گیرم. زیرا در حال حاضر آرمان ما این نیست که یک نسبتی از جامعه ایمن شده باشند که این افراد از دیگران محافظت کنند، بلکه آرمان ما این است که تمام آحاد جامعه واکسینه شده باشند. بنابراین سقف مورد انتظار ما با توجه به سرایت پذیری بالای دلتا واکسینه شدن ۱۰۰ درصد افراد واجد شرایط است.