۹ فیلمی که «نتفلیکس» تحت فشار کشورها حذف کرد
در ماه‌های اخیر تقریباً هر چند روز یکبار موضوع صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی در صدر اخبار قرار گرفته و دست‌مایه تحلیل رسانه‌ها و کارشناسان شده است. در میان دیالوگی که حول این طرح شکل گرفته، همواره این پرسش مطرح بوده است که کمپانی‌های خارجی اساساً تا چه میزان از قوانین داخلی کشورهای دیگر تبعیت می‌کنند.
در همین راستا، نحوه تعامل کمپانی نتفلیکس با کشورهای مختلف در جهت حذف محتوای نامطلوب را بطور خلاصه مورد بررسی قرار می‌دهیم.
نتفلیکس در مورد تولیداتش زیاد سخت نمی‌گیرد و به‌ندرت پیش می‌آید پا در آب‌های گل‌آلود سانسور بگذارد. این کمپانی فعالانه آزادی هنری را تبلیغ کرده و اشاعه می‌دهد و از آثار خلاق هنرمندان بی‌دریغ حمایت می‌کند. بااین‌حال گاهی بعضی کشورها، محتوای نتفلیکس را مخرب و شنیع تلقی می‌کنند و این غول پخش اینترنتی را وادار می‌سازند پیش از اینکه اقدامات لازم را در پیش بگیرد، ادعاها را مورد بررسی قرار دهد.
ازآنجاکه بیشتر محتوای نتفلیکس در دسترس همگان است و تأثیر زیادی بر حوزه سیاسی-اجتماعی دارد، این کمپانی اغلب ناچار است از قوانین و خواسته‌های کشورهای مختلف پیروی کند تا روابط دوستانه‌اش با مقامات رسمی و سازمان‌های دولتی حفظ شود. از قوانین سفت‌وسخت سنگاپور در مورد نمایش مصرف مواد مخدر گرفته تا حمله به عقاید دینی و مذهبی در برخی از فیلم‌ها، مشکلات گوناگون، این بستر پخش اینترنتی را واداشته تا دست به چنین اقدامات سخت‌گیرانه‌ای بزند.
۹ عنوان نتفلیکس که به دنبال شکایت‌های رسمی در کشورهای مختلف حذف شده‌اند به شرح زیر است:
* شب مردگان زنده (جورج ا. رومرو، ۱۹۶۸)
یک «کلاسیک حقیقی» و فیلمی پیشگام در ژانر وحشت و زامبی‌ها، فیلم سال ۱۹۶۸ رومرو پس از اینکه کمیسیون جوانان و حفاظت آلمان (KJM) در سال ۲۰۱۷ به دلایلی نامشخص شکایتی علیه آن تنظیم کرد از نتفلیکس آلمان حذف شد. بااین‌حال گمان می‌رود خون و خونریزی دست‌ودل‌بازانه در فیلم احتمالاً منجر به این تصمیم شده که باز هم مایهٔ تعجب است چون در آلمان سانسور به طور کلی جایگاهی ندارد. این فیلم سینمایی قدیمی دربارهٔ پنج نفر غریبه است که می‌کوشند در میان ارتشی از زامبی‌ها زنده بمانند. درحالی‌که تلاش می‌کنند توازن را حفظ کنند، احتمال جان سالم به در بردن از این شب به طرز چشم‌گیری کم و کم‌تر می‌شود.
* غلاف تمام فلزی (استنلی کوبریک، ۱۹۸۷)
فیلم سال ۱۹۸۷ کوبریک موضوع جنگ و آرمان‌های نظامی را با کندوکاو در قساوت‌های ارتش آمریکا در جنگ ویتنام که شامل انسانیت‌زدایی پرشتاب، تحقیر و زوال اخلاقی افراد، خشونت و مسائل بیشتری می‌شد آشکار کرده و زیر سوال می‌برد و درعین‌حال به مرور به نبرد هوئه در طول «حملهٔ تت» در سال ۱۹۶۸ می‌پردازد. بااین‌حال پس از اینکه مقامات سازمان اطلاعات الکترونیک و پخش برنامه (ABEI) در ویتنام خواستار محدودیت این فیلم شدند، پخش آن در ویتنام ممنوع شد. دلیل اصلی این درخواست، تصویر نه‌چندان همدلانه از این ملت و دیدگاه آمریکایی فیلم بود.
* آخرین وسوسهٔ مسیح (مارتین اسکورسیزی، ۱۹۸۸)
این فیلم که بر اساس رمانی جنجال‌برانگیز به همین نام از نیکوس کازانتزاکیس ساخته شده به درخواست سازمان توسعه رسانه و اینفوکام (IMDA) سنگاپور در سنگاپور ممنوع شد. ممنوعیت این فیلم در سال ۲۰۱۹ به دلایل مذهبی یا نمایش کفرآمیز مسیحیت نبود بلکه به دلیل نمایش پیپ دود کردن، آدامس جویدن و موارد دیگری بود که در سنگاپور ممنوع هستند؛ ازجمله تجمع گروهی بیش از سه نفر پس از ساعت ۱۰ شب.دفو در این اثر سه‌ساعتهٔ اسکورسیزی نسخه‌ای از مسیحی را به تصویر می‌کشد که فردی عادی است و می‌کوشد با فشار مسیح بودن دست‌وپنجه نرم کند. این کشمکش احساسات انسانی همچون ترس، شک، بی‌میلی، غم و شهوت را برمی‌انگیزد درحالی‌که مدام به فداکاری، گناه و توبه اشاره می‌کند.
* پل (اریک استیل، ۲۰۰۶)
مستند سال ۲۰۰۶ اریک استیل در مورد یکی از بدنام‌ترین مکان‌های خودکشی در جهان یعنی پل گلدن گیت است. مستند حاوی مصاحبه‌هایی با خانواده و دوستان و بازماندگان این افراد بوده و گزارشی شفاهی است بر افت سلامت روانی، افسردگی و مصرف مواد مخدر و درعین‌حال تلاشی است برای بالا بردن آگاهی در مورد خودکشی و وظایف اجتماعی. بااین‌حال فیلم در نیوزلند «ناشایست» تلقی شد و درنتیجه پس از درخواست کتبی هیئت لیبلینگ فیلم و ویدئوی نیوزلند جهت حذف فیلم، نتفلیکسِ آن منطقه آن را حذف کرد.
* افسانهٔ ۴۲۰ (پیتر اسپایرر، ۲۰۱۷)
این مستند بر رشد صنعت ماریجوآنا متمرکز شده و درعین‌حال به جرم‌زدایی از گیاه کانابیس در ایالات‌متحده آمریکا و همچنین مصارف دیگر این گیاه می‌پردازد ازجمله مصارف خوراکی، فواید پزشکی، و استفاده از آن در داروهای ضد اضطراب و موارد دیگر. ارگان IMDA سنگاپور که از محتوای این برنامه دل خوشی نداشت درخواست ممنوعیت آن را به نتفلیکس داد و این اتفاق در سال ۲۰۱۷ افتاد. این نوع سانسور معمولاً مستندسازان بیشتری را تحریک می‌کند که گردوغبار از دوربین‌های خود بروبند و پروژه‌ای جدید آغاز کنند.
* قانون میهن‌پرستی با حسن منهاج (حسن منهاج، ۲۰۱۸)
حسن منهاج استند-آپ کمدین به نامی است که با بازگویی تجربیات شخصی‌اش به‌عنوان مسلمان مهاجر رنگین‌پوست هندی در ایالات‌متحده آمریکا محبوبیت زیادی برای خود دست‌وپا کرده است. قانون میهن‌پرستی با حسن منهاج، طنزی سیاسی است که پنج فصل دارد. کمیسیون فنّاوری اطلاعات و ارتباطات عربستان سعودی درخواست کرد یکی از اپیزودهای برنامه با عنوان «عربستان سعودی» حذف شود زیرا قانون ضد جرایم سایبری سعودی را نقض می‌کرد؛ درنتیجه نتفلیکس هم پذیرفت. نتفلیکس اظهار داشت بااینکه با تمام قوا از «آزادی هنری» حمایت می‌کند «درخواستی معتبر دریافت کرده» و تصمیم گرفته که «از قانون محلی تبعیت کند».
این قسمت برای پخش زنده اینترنتی در دیگر مناطق جز عربستان سعودی در دسترس است و به روابط متزلزل بین ایالات‌متحدهٔ آمریکا و عربستان سعودی پس از مرگ جمال خاشقچی می‌پردازد؛ روزنامه‌نگاری که در پی رمزگشایی از موضوعاتی جنجال‌برانگیز همچون جنگ عربستان علیه یمن بود.
* آشپزی نشئه‌وار (مارسل فونتس، ۲۰۱۸)
آشپزی نشئه‌وار با اجرای یوتیوبر معروف جاش لیوای، برنامه‌ای آشپزی با گیاه کانابیس است؛ در این برنامه سرآشپزهای حرفه‌ای، از ماریجوآنا به‌عنوان مادهٔ اصلی برای آغشته کردن مواد غذایی گوناگون استفاده می‌کنند. سنگاپور قوانینی سخت‌گیرانه در حوزه مواد مخدر دارد از جمله نزدیک به ده سال زندان برای حمل مواد مخدر غیرقانونی. سازمان IMDA سنگاپور درخواست کرد این برنامه به زباله‌دان انداخته شود و نتفلیکس بی‌درنگ موافقت کرد.
* بی‌سروته (دیوید جاوربام، چاک لور، ۲۰۱۸)
این سیتکام دربارهٔ روث وایت‌فدر است — یکی از مدافعان قانونی کردن کانابیس — و ماجراجویی‌هایش که کمک می‌کند گزارشی شفاهی از اختلال اضطراب پس از سانحه (PTSD)، استفادۀ دارویی از ماریجوآنا، دیدگاه‌های کلیشه‌ای دراین‌باره و بسیاری موارد دیگر داشته باشیم. سازمان IMDA سنگاپور از محتوای این برنامه خوشش نیامد و درخواست ممنوعیتش به‌سرعت موردپذیرش نتفلیکس قرار گرفت و برنامه — اولین برنامۀ اختصاصی چند دوربینهٔ این غول پخش زندهٔ اینترنتی — تنها بعد از ده قسمت لغو شد.
* خماریِ آخر (رودریگو وندرپوت، ۲۰۱۸)
این کمدی پرسروصدای برزیلی که یک پارودی از فیلم «خماری» است، به حواریون حضرت مسیح در شام آخر می‌پردازد که شبی را به مستی و عیش‌ونوش می‌گذرانند و سپس ناپدید شدن مسیح وادارشان می‌کند به دنبالش بگردند و پرده از وقایعی بردارند که به ناپدید شدن اسرارآمیزش منجر شد. تعجبی ندارد که IMDA سنگاپور با روی باز از خوش‌گذرانی‌های حواریون استقبال نکردند و نتفلیکس تقاضایشان را برای حذف این داستان از مردان مقدسی که دست به فعالیت‌هایی افسارگسیخته می‌زدند بپذیرد.
