سایه گرانی بر بلندترین شب سال/ سفره‌های کوچک؛ دغدغه بزرگ یلدا

در ایران و سرزمین‌های هم‌فرهنگ مجاور، از شب آغاز زمستان با نام «شب چله» یا «شب یلدا» نام می‌برند که همزمان با شب انقلاب زمستانی است. در گذشته، آیین‌هایی در این هنگام برگزار می‌شد که یکی از آنها جشنی شبانه و بیداری تا بامداد و تماشای طلوع خورشید تازه متولد شده، بود. جشنی که از لازمه‌های آن، حضور کهنسالان و بزرگان خانواده، به نماد کهنسالی خورشید در پایان پاییز بوده همچنین خوراکی‌های فراوان برای بیداری درازمدت که همچون انار و هندوانه و سنجد، به رنگ سرخ خورشید باشند و بعد از ورود اسلام و جایگاهی که صله رحم و دید و بازدیدها در تعالیم این آیین الهی داشت، یلدا نیز رنگ و بوی اسلامی به خود گرفت.

جشن یلدا در ایران امروز نیز با گرد هم آمدن و شب‎نشینی اعضای خانواده و اقوام در کنار یکدیگر برگزار می‎شود. آیین شب یلدا یا شب چله، خوردن آجیل مخصوص، هندوانه، انار و شیرینی و میوه‌های گوناگون است که همه جنبه نمادی دارند و نشانه برکت، تندرستی، فراوانی و شادکامی ‌هستند. ولی در چند سال اخیر گویی شب یلدا فرصتی برای چشم‌وهم‌چشمی‌ها شده و برای برخی نیز قصه شیرین یلدا جایش را با غصه تدارک شب‌چره‌های گران برای بلندترین شب سال عوض کرده است.

کام تلخ فروشندگان آجیل‌ شور و شیرین در آستانه یلدا

علی مقدم، رئیس اتحادیه خوار و بار بندرانزلی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: متاسفانه شاهد سیر صعودی قیمت انواع آجیل در بازار هستیم و این مسئله نه تنها قدرت خرید مصرف‌کنندگان را کمتر کرده بلکه باعث شده فروش همکاران ما کم شود و علاوه بر درآمد کم، وقتی می‌خواهیم جنس جدید بخریم باید هزینه اضافی هم روی درآمد ماهانه بگذاریم تا قفسه‌ها را پر کنیم و در واقع نه تنها درآمد این شغل کفاف زندگی را نمی‌دهد بلکه خرج هم برای خرید جنس جدید زیاد شده است.

وی با اشاره به اینکه ماهانه شاهد ابطال چهار تا پنج پروانه صنفی از سوی فعالان خواروبار و آجیل‌فروشی هستیم، گفت: کسادی بازار آجیل نه فقط در شب یلدا بلکه در طول سال بر بازار این صنف حاکم است مردم یا خرید نمی‌کنند و انواع آجیل را از سبد مصرف خود حذف کرده‌اند و یا موقع خرید بسیار کم می‌خرند و همین باعث شده تا بسیاری از واحدها به دلیل ضرردهی پروانه کسب خود را ابطال کنند.

رئیس اتحادیه خوار و بار بندر انزلی با اشاره به قیمت برخی از اقلام گفت: آجیل ۳۰۰ هزار تومان، تخمه ژاپنی ۲۰۰ هزار تومان، تخم کدو ۱۶۰ هزار تومان، بادام زمینی ۱۰۰ هزار تومان، بادام هندی ۳۶۰ هزار تومان و پسته ۳۶۰ هزار تومان هستند که البته از ابتدای امسال تاکنون هیچ شکایتی مبنی بر گرانفروشی یا کم فروشی در این صنف گزارش نشده است.

سنگینی گرانی و چشم و هم چشمی‌ها در شب یلدا

شاهرخ شکری، بزرگ خاندان است و می‌گوید هر سال شب یلدا بهانه‌ای برای دورهمی و تجدید دیدار بود و همه فامیل از عصر به منزل ما می‌آمدند و دور هم تدارک شام بود و بعد هم شب‌نشینی و صرف میوه، شیرینی و آجیل و فال خوش حافظ. ولی امسال به خاطر گرانی که در بازار وجود دارد، دغدغه دارم و سعی می‌کنم تا حد ممکن برخی هزینه‌ها را از سبد خرید کم کنم چون حقوق بازنشستگی دیگر کفاف میزبانی در کسوت بزرگ فامیل را نمی‌دهد و بعد از یک عمر کار و دوندگی، این روزها «هشتم گرو نهم شده».

شکری می‌گوید: برخی چشم‌ و هم‌چشمی‌ها باعث شده تا شیرینی یلدا فراموش شود و البته در این میان گرانی‌ها هم مزید بر علت است و به جای اینکه منتظر ساعات خوش دورهمی باشیم، نگران این هستیم تا کم و کسری نباشد و چرتکه‌ به دست بگیریم تا خرجمان از دخل جلو نزند.

آیلین ملایی، مادر شاغلی است که می‌گوید من و همسرم هر دو درآمد داریم ولی واقعا برگزاری شب یلدا برایمان هزینه زیادی دارد به‌ویژه اینکه جدیدا هم مد شده برای هر مناسبت، تم ویژه می‌زنند و در فضای مجازی به اشتراک می‌گذارند و این مسئله نیز علاوه بر هزینه‌های برگزاری دورهمی یلدا، چالش دیگر من و فرزندانم است که باید برایشان تدارک ببینم وگرنه شب یلدا و مناسبت‌های دیگر مقدمه جنگ جهانی در منزلمان می‌شود.

ملایی اضافه می کند: بچه‌ها چون در جریان هزینه‌ها نیستند از والدین انتظار دارند تا خواسته‌هایشان در اسرع وقت و به بهترین شکل ممکن برآورده شود و همین مسئله ممکن است زمینه شرمندگی برخی از والدین و سرخوردگی فرزندان شود در حالی که یلدا در افسانه‌ها و اسطوره‌های ایرانی حدیث میلاد عشق و تولد خورشید است و تا همین چند سال قبل بهانه دورهمی‌های صمیمی و پر از محبت بود، کاش همانقدر که انتظار داریم قیمت‌ها کمتر شود، در بیشتر شدن محبت‌های خالصانه‌ای که کمرنگ شده، قدم برداریم.

این بانو ادامه می دهد: یادم می‌آید در زمان کودکی به خانه مادربزرگم می‌رفتیم و همه بچه‌ها مشغول بازی بودیم و بزرگترها دور کرسی می‌خندیدند. سینی‌های خوراکی بود که خودنمایی می‌کرد، نه خبری از تم مخصوص بود، نه گوشی، نه فضای مجازی و همه خوشحالی‌ها از ته دل بود. امسال با وضعیتی که در بازار می‌بینم باید از اقلام مورد نظرم فقط در حد رفع نیاز بگیرم.

کیان عالی‌زاده که مشغول خرید است در پاسخ به این سوال که «آیا برای خرید یلدا به بازار آمده؟» گفت: تا همین چند سال قبل با لیست بلند بالایی که همسرم نوشته بود به بازار می‌آمدم و خرید یلدا را انجام می‌دادم.

وی افزود: امسال تصمیم گرفتیم تقسیم کار کنیم و هر کدام از خواهر و برادرها بخشی از خوراکی‌ها را تهیه و شب یلدا به منزل پدریمان برویم چون هزینه‌ها زیاد است و نمی‌خواهیم در بلندترین شب سال، پدر و مادرمان سنگینی هزینه‌ها را به دوش بگیرند.

فخرفروشی صد دانه‌ یاقوت‌ها در بازار میوه یلدا

فرزین پورعلی، رئیس اتحادیه میوه و تره‌بار بندرانزلی نیز در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه بازار خرید ضعیف است، اظهار کرد: برای شب یلدا هنوز تب و تاب چشمگیری از سوی مردم وجود ندارد و در واقع مردم زیاد میوه نمی‌خرند.

وی عنوان کرد: در حال حاضر ۱۲۰ نفر در این صنف فعالیت دارند و امسال ابطال پروانه داشتیم؛ مخصوصا از طرف تازه‌کارهایی که به امید کسب و کار وارد این شغل می‌شوند ولی معمولا به دلیل کم‌تجربگی نمی‌توانند با پیشکسوتان رقابت کنند و درآمدی ندارند و ترجیح می‌دهند پروانه فعالیت خود را ابطال کنند.

رئیس اتحادیه میوه و تره بار بندرانزلی، در خصوص قیمت میوه‌های شب یلدا با بیان اینکه البته به جز هندوانه و انار قیمت میوه‌ها نسبت به سال قبل تغییر چشمگیری نداشته، افزود: امروز هندوانه را ۸۵۰۰ تومان خریدیم و انار هم تا ۴۰ هزار تومان عرضه می‌شود. با توجه به اینکه عمده انار شهرستان از شیراز تامین می‌شود امسال به دلیل کم‌آبی در باغات شیراز شاهد کاهش محصول و افزایش قیمت آن بودیم.

پورعلی با اشاره به اینکه پرتقال تا سقف ۲۰ هزار تومان در بازار عرضه می‌شود و سیب خوب هم تا ۲۵ هزار تومان به فروش می‌رسد، تصریح کرد: در شب یلدا قطعا نظارت‌ها بیشتر است و امیدواریم مردم برای این شب رضایت داشته باشند.

وی با بیان اینکه امسال به جز دو مورد گرانفروشی که با توافق طرفین حل شد، مورد شکایتی از سوی مردم در این صنف نداشتیم، تاکید کرد: اداره صنعت، معدن و تجارت نظارت مستمر بر بازار میوه دارد و به طور مداوم قیمت خرید و فروش‌ها رصد می‌شود.