موردِ عجیب قتلگاه فریدونکنار!
بازار فریدونکنار به محلی برای بازاریابی گونه‌های مهاجر کمیاب تبدیل شده است. مشتری‌ها بیشتر خواهان جنازه‌های چنگر، خوتکای معمولی، اردک‌های سرسبز، فیل‌وَش و غاز خاکستری هستند تا با آن فسنجان و اردک شکم‌پر درست کنند. البته زنده مهاجران قیمتی‌تر است. گونه‌های کمیاب‌تر مثل عروس‌غاز، آنقوت، اردک بلوطی و سرسفید، قو و ... فروشنده و خریدار خاص خود را دارند.
حدود ۹ هزار نفر از شهروندان از رئیس قوه قضاییه خواسته‌اند بازار عرضه پرندگان وحشی فریدونکنار را تعطیل کند؛ کاری که سال‌هاست با وجود قوانین موجود کسی از عهده آن بر نیامده است. سالیان طولانی است پرندگان مهاجری که به تالاب‌های اطراف شهر فریدونکنار می‌آیند سرنوشت تلخی در انتظارشان است. بسیاری از آن‌ها در فهرست اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت IUCN قرار دارند و طبق مفاد آیین‌نامه‌های کنوانسیون‌های جهانی که ایران هم در آن عضویت دارد، مسئولیت حفاظت از این جانوران با دولت‌هاست.
در بازار پرندگان، این حیوانات به‌صورت زنده و یا کشته در معرض دید عموم به فروش می‌رسند. براساس استدلال امضا‌کنندگان این کارزار، پرندگان مهاجر تحت حفاظت جهانی قرار دارند (گونه در معرض خطر) و شکارشان در تمامی دنیا ممنوع است. همچنین براساس بند پ ماده ۴ قانون شکار و صید، حفظ و نگهداری شکارگاه‌ها و فضای حیاتی جانوران وحشی و حمایت از آن‌ها در برابر گرسنگی، تشنگی، صید و شکار بی‌رویه و ... از وظایف سازمان حفاظت محیط‌زیست است. آن‌ها معتقدند که سازمان حفاظت محیط‌زیست در این مورد بسیار اهمال کرده است. این درحالی است که این سازمان بار‌ها در برابر کارشکنی‌ها و قانون‌گریزی‌های موجود به دستگاه‌های ذیربط شکایت برده و همچنان به نتیجه نرسیده است.
بهره‌برداری از این پرندگان در گذشته در مناطقی مانند مازندران مرسوم بوده، اما سال‌هاست این رویه به کلی بر هم خورده است. برخی شکارچیان به باند‌های مافیایی تبدیل شده‌اند که با بی‌رحمانه‌ترین روش‌ها از زیستگاه‌ها برداشت حداکثری می‌کنند. در سال‌های دور، روش بهره‌برداری که منجر به پایداری اکوسیستم می‌شد، «دوما» بود که در آن تعداد محدودی پرنده صید می‌شد. در این روش شکارچیان با استفاده از پرنده دست‌آموز، پرندگان دیگر از جمله غاز‌های گردن‌سبز را در دام چال‌ها می‌کشانند و شکارچیان هم آن‌ها را زنده شکار می‌کنند. در این روش دیگر «صید ضمنی» یا ناخواسته گونه‌های غیرخوراکی اتفاق نمی‌افتد. ضمن اینکه پرنده‌های غیرخوراکی یا نابالغ، زنده از دوما رها می‌شوند. اما حالا به‌گفته کوروس ربیعی، رئیس اداره حیات وحش محیط‌زیست مازندران متخلفان با اسپیکر صدای پرندگان را پخش و تعداد بیشتری را به دامگاه جلب می‌کنند و با روش‌های «کرس»، «گذر»، «دام هوایی» و «شب‌دام» به‌صورت فله‌ای پرندگان را صید می‌کنند.
تنها موفقیت محیط‌زیست
جنگ بین محیط‌زیست و قاچاقچیان حیات‌وحش در مازندران سال‌هاست که بی‌هیچ نتیجه ملموسی برای پرندگان ادامه دارد. حمایت متخلفان از سوی مقامات محلی در استان، شرایط را برای حفاظت از پرندگان مهاجر سخت‌تر کرده است. با وجود اینکه محیط‌زیست اعلام کرده بود امسال مقامات شهرستان موظف به اجرای مصوبات شورای تامین استان هستند، ولی باز هم سرنوشت تلخی برای پرندگان رقم خورد؛ از جمله موفقیت‌هایی که مدیران سازمان حفاظت محیط‌زیست در برخورد با متخلفان به آن‌ها اشاره می‌کنند این است که «سال‌ها بود که محیط‌بانان حتی جرأت ورود به دامگاه‌ها را نداشتند و متخلفان چنان جری شده بودند که تابلوی «ورود محیط‌بان ممنوع» در منطقه نصب می‌کردند؛ اما دو، سه سالی می‌شود که یگان‌های حفاظت به منطقه رفته و اقدام به برچیدن تور‌های شکار می‌کنند.»
سالانه حدود یک میلیون پرنده مهاجر در تالاب‌های میانکاله، کیاسر و سرخرود و حدود ۸۰۰ آببندان و آبگیر در مازندران فرود می‌آیند. تالاب‌ها و آببندان‌های اطراف فریدونکنار یکی از بهترین زیستگاه‌هاست که به اعتقاد کارشناسان به قتلگاه و محل سوء‌استفاده در نهایت ۲۰۰ شکارچی غیرقانونی تبدیل شده است. آن‌ها هرساله با تیراندازی و استفاده از ترقه و پر دادن، پرنده‌ها را به سمت دامگاه‌هایشان که پر از غذاست، می‌کوچانند. در سال ۹۳ طرحی ارائه شد که طی ۵ سال کم‌کم بازار فروش پرندگان فریدونکنار برچیده شود، ولی از آن زمان تا‌کنون نه‌تن‌ها این بازار با گردش مالی چند صد میلیاردی جمع نشد، بلکه بسیاری به جمع دست‌اندازان به بیت‌المال روی‌آوردند و شب‌دام‌ها را در خارج از دامگاه‌ها برپا می‌کنند و حتی از استان‌های مجاور برای خرید و فروش به این منطقه می‌آیند.
گردش مالی بالا
رئیس اداره حیات وحش محیط‌زیست مازندران در گفتگو با همشهری می‌گوید: بازار فروش پرندگان مهاجر ۴ ماه از سال فعال است و گردش مالی آنچنان بالاست که برچیده شدن آن با مقاومت روبه‌رو می‌شود. به‌گفته کوروس ربیعی، طبیعت برای عده‌ای مال مفت است و آن‌ها به خودشان حق می‌دهند از آن به هر اندازه که می‌خواهند برداشت کنند. وقتی بازار فریدونکنار را که در بازار روز شهرداری برپا می‌شود به رسمیت بشناسیم عرصه برای ارائه پرنده قاچاق نیز فراهم می‌شود. هیچ راهی برای تشخیص اینکه پرنده از راه مجاز شکار شده یا غیرقانونی، وجود ندارد. متخلفان هیچ محدودیت درآمدی برای خود قائل نیستند. قبح شکار در این بازار ریخته است و تا زمانی که متقاضی وجود داشته باشد و بتواند در روز روشن پرنده مهاجر شکار کند، متأسفانه این بازار برقرار خواهد ماند، اما اگر این بازار جمع شود و شرایط پیدا کردن مشتری و فروشنده دشوار، امید می‌رود که این تجارت غیرقانونی برچیده شود؛ در نتیجه حیات وحش گران‌تر و تقاضا کمتر می‌شود.
قیمت پرندگان درون بازار
(این ارقام بسته به میزان عرضه و تقاضا بیشتر می‌شود)
یک جفت غاز از ۸۰۰ تا ۹۵۰ هزار تومان
یک جفت اردک سرسبز ۴۰۰ تا ۴۵۰ هزار تومان
یک جفت خوتکا از ۱۵۰ هزار تومان به بالا
قیمت پرندگان زنده برای متقاضیانی که ویلا، استخر و مجموعه باغ پرندگان شخصی دارند چند میلیونی است.
برخی از این پرندگان مثل اردک سرسفید یا اردک بلوطی نایاب‌تر هستند.
امسال هر جفت قو بین ۵ تا ۷ میلیون تومان قیمت‌گذاری شد.
بازار فروش مجازی «قو» داغ شد
آگهی‌های فروش قو در فضای مجازی و اینستاگرام هم همزمان با آغاز زمستان و فصل مهاجرت قو‌ها به اوج رسید و با آنکه محدودیت‌های شکار افزایش‌یافته، اما صیادان تضمین می‌کنند که پرنده‌ها را عرضه کنند. قیمت قو‌های زنده و جفت از ۵ میلیون تومان تا ۲۵میلیون تومان در نوسان است و این روز‌ها صید و شکار سخت شده، اما اگر مشتری دست به نقد وجود داشته باشد، هر نوع پرنده‌ای صید و عرضه می‌شود. به‌گفته این صیاد قو‌های نابالغ هم برای فروش وجود دارد که برای عرضه و تحویل سفارش به مشتری حداقل به ۲۴ تا ۴۸ساعت زمان نیاز است. یاسر سالار، رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست فریدونکنار نیز از برخورد با متخلفان و کشف ۲۴بال قوی فریادکش از حیاط منزلی در شهرستان فریدونکنار خبر داد. همشهری پیش‌تر گزارش خرید و فروش قو‌ها در سرخرود و فریدونکنار را منتشر کرده بود.
