«حواشی» یک عکس جنجالی؛ «اولیانوف» چطور خود را به «متن» رساند؟
طی روز‌های گذشته با انتشار مذاکره مستقیم اولیانوف نماینده روسیه و رابرت مالی نماینده آمریکا در مذاکره وین، بحث‌های زیادی در مورد اینکه روسیه به جای ایران با آمریکا مذاکره می‌کند و همچنین نقش برجسته میخاییل اولیانوف در این مذاکرات صورت گرفت، که این موضوع واکنش سخنگوی وزارت امور خارجه و روزنامه‌های حامی دولت را در پی داشت.
سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به این سوال که انتشار عکس مذاکره نماینده روسیه در مذاکرات وین با نماینده آمریکا در امور ایران در فضای مجازی و رسانه‌ای واکنش‌های زیادی را به همراه داشته است، آیا مباحث خاصی در این دیدار مطرخ شده است، گفت: سازوکار‌هایی که در وین پیگیری می‌شود مشخص است و برخی به علت اینکه از متن نمی‌توانند خبرسازی کنند، به دنبال حواشی شاذ می‌روند.
وی افزود: بین ایران و ۱+۴ بصورت دوجانبه و چندجانبه گفتگو‌ها در وین در جریان است و یک سازوکار سه جانبه هم بین ایران، چین و روسیه در جریان است. اینکه ۱+۴ با چه مکانیسمی با آمریکا مذاکره می‌کنند برای ما مهم نیست و سوال نمی‌کنیم. این مذاکرات دوجانبه تنها در خصوص روسیه نیست، اما برخی مذاکره کنندگان در وین فعال فضای مجازی هستند و عکس دیدار‌های خود را منتشر می‌کنند. بین ایران و ایالات متحده مسیر مشخصی برای تبادل نظر بصورت مکتوب وجود دارد.
همچنین روزنامه کیهان در این باره نوشته است: اخیرا انتشار یک عکس از دیدار اولیانوف نماینده روسیه در وین و رابرت مالی (نماینده ویژه آمریکا در امور ایران) بهانه‌ای شد تا رسانه‌های اجاره‌ای غربگرا، عملیات روانی دیگری را تدارک کنند. این رسانه‌ها می‌گویند چرا مستقیم با آمریکا مذاکره نمی‌کنیم و به دلال دومی اجازه معامله می‌دهیم؟ یا به استناد متنی منتشر شده از اولیانوف در فارین‌پالیسی که رد و تصحیح شد، مدعی شده‌اند ایران از مواضع خود عقب‌نشینی کرده و روسیه و چین، جای ایران تصمیم می‌گیرند.
روزنامه ایران ارگان مکتوب دولت نیز در واکنش به این بحث‌ها نوشته است: دولت جدید اثبات کرده است که «نگاه به شرق» همچون دولت سابق در سیاست خارجی کشور جایگزینی برای باج‌گیری از غرب نیست، بلکه خود بالذات دارای ارزش است. اکنون بسیاری از تحلیلگران نزدیک به دولت سابق و رسانه‌های وابسته به دشمن به روایت‌سازی وارونه از وضعیت کنونی دست زده‌اند.
این روزنامه افزوده است: اکنون بسیاری از تحلیلگران نزدیک به دولت سابق و رسانه‌های وابسته به دشمن به روایت‌سازی وارونه از وضعیت کنونی دست زده‌اند. آخرین مورد از این حاشیه‌سازی به بهانه گفت‌وگوی رودرروی «میخائیل اولیانوف» و «رابرت مالی» صورت گرفته است. دیدار نمایندگان امریکا و روسیه در حاشیه مذاکرات وین به این صورت روایت‌سازی شد که گویا اولیانوف از جانب ایران در حال گفتگو بوده است. جدا از اینکه هیچ شاهدی در خصوص این تحلیل دیده نشده، در تمام طول مذاکرات گفتگو‌های سه کشور اروپایی با رابرت مالی، گفت‌وگوی چین و روسیه و حتی نماینده اتحادیه اروپا با نماینده کشور خارج شده از برجام یعنی امریکا امری «مرسوم» بوده که اکنون بی‌جهت به آن جایگاه «استثنایی» بخشیده شده است.
پیرمحمد ملازهی کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به اینکه، واقعیت این است که روس‌ها آنطور که مقامات کشورمان فکر می‌کنند قابل اعتماد نیستند، اظهار داشت: آن‌ها همواره به منافع خود فکر می‌کنند و هیچگاه به دنبال این نیستند که با توافق برجام و رفع تحریم‌ها ایران بتواند آن چیزی که مدنظرش است در مورد این توافق اجرایی شود، بنابراین منافع دو کشور در برجام در یک راستا به آن مفهومی که برخی از سیاست‌مداران ایرانی فکر می‌کنند، نیست.
ملازهی افزود: همچنین در ایران طیفی از سیاسیون معتقد هستند، همانگونه که باید نگاه به شرق داشت، باید در روابط خود با غرب نیز تعادل داشته باشیم، اینگونه نباشد که تمام تخم‌مرغ‌ها در سبد چین و روسیه گذاشته شود، این همان شعار نه شرقی نه غربی که در ابتدای انقلاب وجود داشت، از نظر این عده همچنان باید ادامه داشته باشد، با وجود چنین نگاهی این که ما تکیه صرف به روسیه در مذاکرات کنیم، به هیج عنوان خوب نیست.
این کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به اینکه اولیانوف نماینده روسیه در مذاکرات وین یک فرد باهوش و پیچیده از نظر شخصیتی است، اضافه کرد: او با توجه به مهارت دیپلماتیکی که دارد در حال حاضر با طرف آمریکایی مذاکره می‌کند و با استفاده از بازی رسانه‌ای که او به خوبی آن را بلد است، طوری القا می‌کنند که اولیانوف به جای ایرانی‌ها با آمریکایی‌ها در حال مذاکره است، اما باید این موضوع را در نظر داشت که روس‌ها با استفاده از کارت ایران در برجام به دنبال حل مشکلات خود با غرب هستند.
وی ادامه داد: به نوعی می‌توان گفت روسیه از ایران به عنوان وجه المصالحه برای رفع شدن اختلافات خود با غرب می‌خواهد استفاده کند، زیرا روس‌ها در پرونده‌های نظیر اوکراین و سوریه می‌خواهند نظر خود به آمریکا را دیکته کنند، در حال حاضر اوکراین بزرگترین مشکل روسیه به شمار می‌رود و ممکن است این کشور عضو ناتو شود که روسیه چنین موضوعی را بر نمی‌تابد، بنابراین با استفاده از کارت ایران می‌خواهد از طرف مقابل امتیازات زیادی بگیرد.
ملازهی با تاکید بر اینکه روسیه نمی‌تواند بین ایران و آمریکا، به عنوان یک میانجی بی طرف، ایفای نقش کند، بیان داشت: بنده با توجه به سوابقی که از روس‌ها سراغ دارم، چندان به نقش بی طرفانه و سازنده آن‌ها خوشبین نیستم، ایران باید برخی مواضع را کنار بگذارد و به صورت مستقیم با آمریکا مذاکره کند، زیرا هیچ کدام از اعضای برجام نمی‌تواند نقش واسطه را بر عهده بگیرند، بنابراین اینکه ما بخواهیم از طریق روسیه و چین با آمریکا مذاکره کنیم این موضوع هم باعث ائتلاف وقت می‌شود و هم مذاکرات را پیچیده می‌کند.
وی خاطر نشان کرد: بنابراین اگر دولت ایران خواهان به نتیجه رسیدن مذاکرات و رفع تحریم‌ها است باید به صورت مستقیم به دولت آمریکا مذاکره کند، همانند آنچه که در سال ۲۰۱۵ رخ داد و دولت روحانی با دولت اوباما مستقیم مذاکره کرد و برجام به امضا رسید، حال باید دید که آیا این اقدام از سوی تیم ایرانی پیگیری خواهد شد.
