مزایای توسعه خطوط ریلی برای گردشگری
تأثیر خدمات ریلی را می‌توانیم از منظر جابجایی مسافر به‌وسیله قطار‌های شهری نیز بررسی کنیم. با وجود این، در بسیاری از کشور‌های در حال توسعه سهم خدمات ریلی از حمل‌ونقل بسیار ناچیز است؛ لذا به‌منظور رقابتی نمودن صنعت ریلی در این کشور‌ها حدود ۲۰ درصد از تسهیلات مالی بانک جهانی به پروژه‌های زیرساختی حمل‌ونقل به‌ویژه خدمات ریلی اختصاص دارد. چراکه این سازمان بین‌المللی بهبود حمل‌ونقل را به‌عنوان عاملی مهم برای کاهش فقر و دسترسی مردم مناطق شهری و روستایی به فرصت‌های شغلی پایدار می‌داند. البته اندازه‌گیری دقیق مزیت‌های اقتصادی ناشی از ایجاد زیرساخت‌های ریلی در یک استان، کار آسانی نیست؛ زیرا خدمات ریلی به‌علت متصل نمودن چندین شهر از استان‌های مختلف، متناسب با ظرفیت‌های بومی و وضعیت توسعه‌ای هر استان، باعث رونق اقتصاد محلی مناطق واقع در مسیر ریل راه‌آهن می‌شوند؛ بنابراین چنین مزایایی نمی‌توانند مختص یک منطقه خاص در نظر گرفته شوند. ذینفعان اصلی بخش خدمات ریلی دولت‌ها، تأمین‌کنندگان، بهره‌برداران، مشتریان و صنایع وابسته هستند.
با برنامه‌ریزی صحیح می‌توان این صنایع را متناسب با الزامات آمایش سرزمینی و نیازمندی‌های اشتغال و سرمایه‌گذاری با توزیعی منطقی در استان‌های مختلف سازماندهی کرد. صنعت ریلی با جابجایی کالا، مسافر و عوامل تولید به گردش امکانات نیروی کار و تجهیزات در استان‌های مختلف کمک می‌کند. استان‌هایی که در مسیر کریدور‌های ریلی منطقه‌ای قرار دارند همواره از مزایای توسعه بازار‌های منطقه‌ای و جریان کالا و خدمات بهره‌مند شده‌اند.
وسعت ریلی کشور از منظر بین‌الملل
ایران با مساحتی بالغ بر ۱۹۵/۶۴۸/۱ کیلومتر مربع، نوزدهمین کشور پرجمعیت جهان است. تراکم جمعیت در ایران ۵۱ نفر در هر کیلومتر مربع است و با هفت کشور مرز زمینی دارد. این مختصات، ایران را به یکی از مستعدترین کشور‌ها در زمینه بهره‌گیری از مزایای بیشمار خدمات ریلی تبدیل کرده است. توسعه این خدمات با قرار داشتن ایران در موقعیت ترانزیتی بین اروپا، آسیا و آسیای مرکزی، یکی از اهداف راهبردی محسوب می‌شود. برابر آمار بانک جهانی، مجموع خطوط ریلی ایران از ۵۳۳۲ در سال ۱۳۷۴ به ۹۱۴۶ کیلومتر در سال ۱۳۹۷ افزایش یافته است. از نظر سازمان‌های ناظر بین‌المللی، خدمات ریلی این ظرفیت را دارند که ایران را در آینده به مرکز قدرتمند لجستیکی و حمل‌ونقل در منطقه تبدیل کنند. با توجه به پیشینه همکاری‌های ایران با کشور‌های مختلف، راه‌آهن ابزار اتصال صنعتی، اقتصادی و سیاسی از مجرای ۱۳ مرز ریلی موجود محسوب می‌شود. ظرفیت خوبی برای توسعه همکاری‌ها در زمینه خدمات ریلی با راه‌آهن ترکیه و پاکستان و ترکمنستان وجود دارد. توسعه این مسیر‌ها می‌تواند حجم کالا و مسافر ریلی را به مقاصد مختلف زیارتی و گردشگری به‌طور چشمگیری افزایش دهد. پروژه راه‌آهن اسلام‌آباد، تهران و استانبول در همین راستا تعریف شده است. بخش دیگری از کریدور بین‌المللی حمل‌ونقل شمال به جنوب (INSTC) نیز مسیری است که روسیه، ایران و هند را به‌هم متصل می‌کند.
مراجع
• https://blog.powerbox.com.au/how-rail-changing-lives-developing-countries
• https://www.thepwi.org/technical_hub_journal_technical_articles/pwi_journal_۰۷۲۰_vol۱۳۸_pt۳/pwi_journal_۲۰۲۰۰۷_vol۱۳۸_pt۳_-_iranian_national_railways
• https://www.scirp.org/journal/paperinformation.aspx?paperid=۸۴۵۱۹
• https://data.worldbank.org/indicator/IS.RRS.TOTL.KM?locations=IR
• https://www.s-ge.com/sites/default/files/publication/free/market-study-iran-railway_report_nz_group_s-ge_swissrail_۰۱-۲۰۱۶.pdf
نویسنده: کیومرث افشاریان (Kioumars Afsharian)
