تصاویر| بندرترکمن در محاصره آب و فاضلاب/ تبدیل کوچه‌ها به دریاچه
تا پیش از سال ۱۳۰۵ شمسی نامی از بندرترکمن در هیچ‌یک از منابع تاریخی به چشم نمی‌خورد اما همان سال به دلیل بالا آمدن عمق خلیج گرگان و در نتیجه کاهش عمق آبخور بندرگز، پایه های شهر بندرترکمن بنا نهاده و زیرساخت‌های آن برای حداکثر ۲۰ هزار نفر تامین شده است.
تا زمانی که جمعیت این شهر به سقف موردنظر برای استفاده از زیرساخت ها نرسیده بود، ساکنان بندرترکمن با مشکل چندانی مواجه نبودند اما افزایش روز افزون جمعیت و گسترش محیط شهر در کنار کم توجهی به فراهم آوردن زیرساخت مناسب و کافی در محلات جدید، آرام آرام مشکلات زیست شهری را به ساکنان نشان داد و سکونت در مواقعی مانند بارش های شدید روزهای اخیر را برای آنان با دشواری فراوان مواجه کرد.
غفلت در تامین زیرساخت‌ها
غفلت در تامین زیرساخت های ضروری و مهمی مانند شبکه جمع آوری آب سطحی، بارش باران را حتی پس از ماه ها خساست آسمان به مشکلی بزرگ برای ساکنان بندرترکمن تبدیل کرده و آن ها از یک سو شادمان از آبیاری مزارع دیم و خشک هستند و از سوی دیگر از رفت و آمد میان فاضلاب پوشیده شده در خیابان و کوچه ها کلافه و درمانده شده‌اند.
بارش باران در هر فصل و زمان اگر به درازا بکشد ساکنان شهر ساحلی بندرترکمن بیشتر زانوی غم را بغل گرفته و برای درد بی پایان و درمان خود به دنبال راه چاره می گردند.
محلات فارابی و امیرکبیر که قدمتی نیم قرنی دارند از جمله مناطق بندرترکمن هستند که ساکنان آن از مشکلات بارش باران و سختی‌های پس از آن درمانده شده و در شرایطی که به دلیل آبگرفتگی فراوان نام محله خود را به "ونیز" (جزیره‌ای در ایتالیا که تردد در خیابان‌های آن فقط با قایق امکان‌پذیر است) تغییر داده‌اند، هیچ راهی برای پایان دغدغه چندین ساله خود پیدا نمی کنند.
این محله ها حدود پنج هزار نفر جمعیت دارد و با وجود شیب مناسب این منطقه به سمت خلیج گرگان، کانال‌های هدایت آب سطحی ساخته شده در این محله ها از گنجایش کافی برای انتقال حجم فراوان آب باران برخوردار نیست.
رونق فروش چکمه
شدت مشکلات ناشی از حرکت روان آب در خیابان های بندرترکمن به حدی است که فروش چکمه به عنوان یک وسیله پرکاربرد پس از هر بارش شدید در برخی محله ها رونق گرفته و در کنار کفش، در همه خانه ها به تعداد اعضای خانواده یک چکمه هم تهیه می شود.
در کنار افزایش حرکت آب های سطحی ناشی از باران در خیابان ها، پس‌زدن فاضلاب خانه ها به کانال هدایت آب سطحی، مشکل بزرگ تری است که علاوه بر سختی رفت و آمد، سلامت مردم را به شدت تهدید می کند اما تلاش گسترده اهالی این شهر برای حل مشکل در سال‌های گذشته به سرانجام مطلوبی نرسید.
یحیی خدیور یکی از اهالی منطقه امیرکبیر بندرترکمن گفت: شغلم کشاورزی است اما هر زمان که باران می بارد به جای خوشحالی از سیراب شدن زمین کشاورزی، نگران مشکلات زن و فرزندانم برای ورود و خروج از خانه می شوم و نمی‌دانم برای درمان این زخم کهنه باید به کجا پناه ببرم.
تبدیل کوچه‌ها به دریاچه
وی بیان کرد: با هر بار بارندگی، کوچه ما را تبدیل به دریاچه می شود به حدی که برخی از همسایه‌ها جرات خروج از خانه را ندارند. در سال های گذشته پیگیری زیادی برای رفع این مشکل انجام دادیم و بارها با شهرداری و شورای شهر مکاتبه کردیم اما تاکنون اتفاق مثبتی نیفتاد.
خدیور ادامه داد: هر وقت که اهالی برای حل این مشکل دسته جمعی به سراغ مسوولان شهری می روند، ساعتی بعد کارگران شهرداری با بیل و کلنگ به این منطقه می آیند اما این تلاش ها پس از مدتی تمام می شود و تا اجتماع بعدی و یا درخواست برای حل مشکل در زمان وقوع بارش های سنگین دیگر خبری از مسوولان و کارگران نیست. جدول های این منطقه کوچک و باریک است و توان هدایت و انتقال فاضلاب و روان آب‌ها را به سوی دریا ندارد و لوله هایی انتقال سیلاب ها هم به دلیل قطر کم با ورود کوچک ترین جسم خارجی مسدود شده و پساب مخلوط با فاضلاب همه محله و اهالی را گرفتار می کند. این حجم آب و تلفیق فاضلاب با پساب در تابستان و بهار به یک چالش بزرگ تبدیل می شود و مگس و انواع حشرات و پشه این محله را فرا می گیرد.
خدیور از مدیران گلستان خواست به کمک اهالی بندرترکمن بیایند زیرا اعتبارات شهری برای حل دائمی این مشکل کافی نیست.
تکرار سقوط کودکان و سالمندان در آبگرفتگی خیابان‌ها
وی ادامه داد: حدود ۱۵ هزار ساکن محله های گرفتار این مشکل در بندرترکمن بارها شاهد سقوط کودکان و کهنسالان در آب گرفتگی خیابان ها بودند که نگرانی از خطر مرگ کودکان و سالمندان همه اهالی نگران را در استرس همیشگی قرار می دهد.
عثمان ایری توماج یکی دیگر از ساکنان بندرترکمن هم گفت: وقتی به شهرداری عوارض می‌دهیم انتظار دریافت خدمات مناسب داریم اما نمی دانیم چه زمانی گرفتاری چند دهه‌ای ما برطرف خواهد شد. برخی اهالی، زباله های خود را به جای ریختن در سطل مخصوص در جوی آب تخلیه می کنند که این کار موجب مسدود شدن شریان های تخلیه پساب و آب به سوی دریا می شود. بندر ترکمن یک شهر توریستی و گردشگری محسوب می شود و زیبنده نیست که با کمترین باران، خیابان ها و میادین شهر به زیر آب برود. مخالف اجرای طرح های توسعه‌ای مانند گردشگری آشوراده نیستیم اما اعتبار مورد نیاز محله ما در قبال هزینه فراوان اجرای این طرح بسیار ناچیز و مقایسه آن کامل اشتباه است.
ایری توماج ادامه داد: اگر قرار است در سال های آینده میزبان گردشگران جزیره آشوراده باشیم باید حداقل امکانات را در این شهر فراهم کنیم.با توجه به بالا بودن سطح آب های زیرزمینی، نفوذ رواناب و آب های باران دپو شده در کوچه ها، ماندگاری زیادی داشته و به سادگی به خاک نفوذ نمی کند زیرا خاک منطقه از نظر رطوبت اشباع است.
رییس شورای بندرترکمن هم گفت که مشکل ساکنان برخی محله های این شهر در انتقال نامناسب آب ها سطحی سابقه چند دهه‌ای دارد.
سیروس چوگان افزود: طراحی سیستم فاضلاب بندرترکمن برای حداکثر ۱۵ هزار نفر طراحی شده اما در زمان حاضر این شهر حدود ۴۰ هزار نفر جمعیت دارد و طبیعی است که با امکانات فعلی نمی توان خدمات مناسب را به همه شهروندان ارائه کرد.
تامین هزینه ها از عهده شهرداری خارج است
وی اظهارداشت: به جز محله امیرکبیر ، ساکنان منطقه فارابی هم با مشکل آب گرفتگی مستمر روبرو هستند که دغدغه های آنان در این بخش با نصب پمپ های آب و تعریض کانال ها به طور موقت برطرف شده اما حل مشکلات محله امیرکبیر نیازمند هزینه میلیاردی است که تامین و پرداخت آن از عهده شهرداری خارج است. پس از هر بارش باران، محله های این شهر گرفتار آب گرفتگی می شوند و تا زمانی که ظرفیت آبگذری جداول منطقه افزایش داده نشود این مشکل ادامه خواهد داشت.
به گفته وی محل عبور یکی از لوله های خروجی آب از زیر مسیر ریلی داخل شهر عبور می کند که برای حل کامل آن باید با همکاری آب و فاضلاب و راه آهن چاره اندیشی اساسی انجام شود.
امکان تکرار سیل آق‌قلا و گمیشان
شهردار بندرترکمن گفت: حل چالش بزرگ این شهر در چگونگی خروج آب از سمت راه آهن به سمت دریا به اتخاذ تصمیم درست احتیاج دارد و بی توجهی به آن در زمان بارش شدید باران، به سیلی مشابه سیل آق قلا و گمیشان منجر خواهد شد.
فرهاد قاضی‌لر بیان کرد: یکی از دلایل اصلی بروز سیل آق قلا در سال ۹۸، محصور شدن قسمت شمالی شهر در میان ریل راه آهن بود که به دلیل نبود راه مناسب برای خروج آب، خط ریلی مانند یک سد مانع خروج آب شد و فاجعه بزرگی را رقم زد.
وی از مسوولان شهرستان و استان خواست با درس گرفتن از تجربه سیل آق قلا برای حل این مشکل در بندرترکمن به فکر راه چاره باشند.
هر چند بندرترکمن از قدیمی‌ترین شهرهای دارای شبکه جمع آوری فاضلاب گلستان است اما بی توجهی به این شبکه و ضرورت اصلاح و مرمت شبکه هدایت آن و نداشتن تناسب وضع موجود با نیازمندی‌های امروز بندرترکمن، تصفیه خانه و شبکه جمع آوری فاضلاب این شهر را برای شهروندان کم فایده کرده است.
به گفته متولیان آب و فاضلاب گلستان، این تصفیه خانه بندرترکمن در بهترین شرایط ۳۰ درصد فاضلاب این شهر را جمع آوری می کند.
استان ۲ میلیون نفر گلستان ۱۴ شهرستان دارد.
