چین چگونه آلودگی هوا را در پکن کنترل کرد؟
پس از سال‌ها دود ناشی از دودکش‌های ناخوشایند، پکن پایتخت چین در نهایت هوای پاک‌تری را پیش از میزبانی بازی المپیک زمستانی ۲۰۲۲ میلادی تجربه می‌کند.
به گزارش نیواستیتسمن، سال ۲۰۰۸ میلادی، باراک اوباما به عنوان رئیس جمهوری امریکا انتخاب شده بود و روسیه به گرجستان حمله کرد. در آن زمان، نظام مالی جهانی نیز سقوط کرده بود. هم چنین، در آن سال پکن میزبان بازی‌های المپیک بود. با این وجود، پیش از آن که «یوسین بولت» دونده جامائیکایی به پیروزی برسد یا هر شاهکار ورزشی دیگری رخ دهد آلودگی هوای مرگبار در پایتخت چین موضوعی بود که باید مورد توجه قرار می‌گرفت.
در حال اجرای بازی‌ها رسانه‌های خبری غرب به طور منظم در مورد ضخامت و میزان دود و آلودگی هوا در پکن گزارش می‌دادند و از خطرات آلودگی هوا بر روی ایجاد مشکلات تنفسی در دونده‌های دوی استقامت می‌گفتند. در پاسخ به این انتقادات، مقام‌های چینی اقدامات قاطعی از جمله تعطیلی کارخانه‌ها و سایر اقدامات محدود کننده را انجام دادند.
دولت چین سخن گفتن درباره آلودگی هوا را آغاز کرد. یکی از ساکنان پکن، یک دانشجوی زبان‌شناسی که اکنون ۲۳ساله است آن روزها را به یاد می‌آورد. او می‌گوید: «طرح کاشت درختان تازه اعلام شد و کارخانه‌های نزدیک جایی که من در آن در حومه شهر زندگی می‌کردم تعطیل شدند».
او زنگ ورزش در مدرسه را به یاد می‌آورد زمانی که او و همکلاسی‌هایش در معرض سموم سنگین در هوا در حومه شهر بزرگ شدند. او می‌گوید: «پیش از انجام بازی‌های المپیک، دولت سیاستی را بر اساس شماره و عدد پلاک‌های خودروها اجرا کرد و محدودیت‌هایی را برای رفت و آمد خودروها در روزهای خاص بر اساس شماره پلاک‌ها اعمال نمود. این طرح بسیار کاربردی بود و مردم به آن عادت کرده اند».
در نتیجه اجرای چنین سیاست‌هایی آلودگی هوا در پکن کاهش یافت. «ژاک روگ» رئیس وقت کمیته بین المللی المپیک اعلام کرد که وضعیت در پکن «به صورت انسانی» و آماده برگزاری المپیک بوده و از دولت چین برای مقابله با آلودگی هوا ستایش به عمل آورد.
امروز کیفیت هوا در پکن به طور چشمگیری بهبود یافته است. پکن در حال آماده شدن برای میزبانی بازی‌های زمستانی در ماه فوریه است. از سال ۲۰۰۸ میلادی تاکنون اقتصاد چین سه برابر بزرگ شده است و مصرف زغال سنگ سالانه بیش از یک پنجم افزایش یافته است. با این وجود، همزمان کیفیت هوا در پکن نیز روند رو به بهبود مداومی را داشته است.
داده‌های اداره محیط زیست پکن نشان می‌دهند که در فاصله سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۱ میلادی میانگین سطوح PM۲.۵ (ذراتی که قطر آن از ۲.۵ میکرون یا کمتر (۱۰۰ برابر کوچکتر از قطر موی انسان است) و آن قدر کوچک هستند که می‌توانند به کوچکترین مجاری تنفسی وارد شوند) و PM۱۰ (ذرات جامد یا مایع موجود در هوا هستند که دارای قطری کمتر از ۱۰ میکرون بوده و بر اثر سوزاندن چوب، احتراق ناقص در ترکیبات هیدروکربنی و احتراق سوخت موتورها تولید می‌شوند) به ترتیب ۶۳.۱ درصد و ۴۹.۱ درصد کاهش یافته اند.
این آلاینده‌ها از طریق خودرو و دودکش‌ها تولید می‌شوند و در سیستم تنفسی وارد شده و می‌توانند باعث سرفه، حملات آسم و افزایش فشار خون شوند. در همین حال، سطوح دی اکسید نیتروژن و دی اکسید گوگرد که از سوزاندن زغال سنگ ایجاد می‌شوند و می‌توانند باعث ایجاد باران‌های اسیدی یا دود مه (مه غلیظی که بر اثر دود یا بخار‌های شیمیایی ایجاد می‌شود) شوند به ترتیب ۸۸.۷ درصد و ۵۳.۶ درصد کاهش یافته اند.
سال گذشته، برای نخستین بار اعلام شد که پکن استانداردهای ملی آلودگی هوای چین را رعایت کرده است. مسئولان شهر گفتند که قدرت پیشگیری و کنترل آلودگی بی‌سابقه بوده است. آنان افزوده بودند که تاثیر علم و فناوری در کنترل آلودگی پکن بی‌سابقه بوده است. داده‌های آنان با اندازه گیری‌های ثبت شده در سفارت امریکا پشتیبانی شده اند.
بخشی از این دلایل این موفقیت آن است که کارخانه‌ها از پکن خارج شده‌اند و محدودیت‌هایی بر روی پلاک خودروها حفظ شده و برقرار است. روندهای دیگری که با توسعه اقتصادی چین همراه بود نیز باعث ایجاد تفاوت در وضعیت آلودگی هوا در سالیان اخیر شده اند: در سال ۲۰۰۵ میلادی، ۶۱ درصد از خانه‌ها در چین از زغال سنگ یا چوب برای گرمایش استفاده می‌کردند که هر دو سطح قابل توجهی از ذرات آلوده کننده هوا را تولید می‌کنند این رقم، اما در سال ۲۰۱۷ میلادی به ۳۲ درصد کاهش یافته است و اکنون گاز طبیعی به شکل چشمگیری در خانه‌های خانوارهای چینی استفاده می‌شود.
با این وجود، آلودگی هوا هم چنان یک مشکل مهم در چین است. به طور کلی، به احتمال زیاد آلودگی هوا عامل بیش از یک میلیون مرگ و میر در سال است. پکن ممکن است استانداردهای ملی را رعایت کرده باشد با این وجود، طبق داده‌های جمع آوری شده مرکز تحقیقات انرژی و هوای پاک هلسینکی دست کم یک سوم از شهرهای بزرگ چین در رعایت این استانداردها ناکام بوده اند. پدیده دود مه هم چنین یک خطر جدی در پکن به ویژه در فصل زمستان است زمانی که تقاضای گرمایشی بالاتر از دیگر فصول سال است و این بدان معناست که اقدامات کوتاه مدت در هفته‌های آینده اجرایی خواهند شد.
گزارش اخیر «بلومبرگ» نشان می‌دهد که چگونه از سه نیروگاه تولید اوره در استان شانشی در شرق چین خواسته شده تا ۵۰ درصد از ظرفیت تولید خود را برای کمک به اطمینان از آبی بودن آسمان در طول بازی‌های المپیک کاهش دهند.
داده‌های همان مرکز نشان می‌دهد که سطوح ذرات آلوده سازنده در هوای پکن تقریبا شش یا هفت برابر بیش از دستورالعمل سازمان بهداشت جهانی هستند هر چند که به شدت دهه گذشته نیستند.
استاندارد ملی چینی برای سطح PM۲.۵ به میزان ۳۵ میکروگرم در متر مکعب هنوز ۴۵ درصد خطر ابتلا به سرطان ریه، ۴۰ درصد خطر ابتلا به سکته مغزی و دیابت در افراد بالغ و به میزان دو برابر خطر ابتلا به عفونت‌های حاد تنفسی را افزایش می‌دهد. این در حالی است که سطح میانگین استاندارد ملی برای PM۲.۵ در لندن ۱۳.۳ میکروگرم در مترمکعب و سطح توصیه شده برای آن شاخص از سوی سازمان بهداشت جهانی ۵ میکروگرم در متر مکعب است.
چالش آلودگی هوا ممکن است در پکن باقی بماند با این وجود امروز پکن وضعیت بهتری در مقایسه با ده سال پیش خود دارد و شهرهای دیگر مانند دهلی نو در هندوستان وضعیت فعلی‌شان مشابه یک دهه پیش پکن است. سرمایه و تجربه چین ممکن است مدل خوبی از این موضوع را ارائه دهد که چگونه سیاستگذاری‌ها و رعایت استانداردهای انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌توانند تغییرات چشمگیری را در طول سالیان متمادی اجرای سیاست‌ها در مورد آلودگی هوا تحقق بخشند.
