حمله‌ی احتمالی روسیه به اوکراین چه تاثیری بر مذاکرات احیای برجام می‌گذارد؟
یک کارشناس سیاست خارجی در مورد موضع ایران در بحران اوکراین، عنوان کرد: «ایران تاکنون سعی کرده است که از حمله روسیه به اوکراین در سال 2014 و اشغال و انضمام شبه جزیره کریمه و ایجاد یکی دو جمهوری خودخوانده در شرق اوکراین حمایت نکند.»
کوروش احمدی دیپلمات سابق ایران در سازمان ملل در پاسخ به این پرسش که در صورت حمله روسیه به اوکراین، آیا مذاکرات احیای برجام تحت تاثیر قرار خواهد گرفت، بیان کرد: «بعید می‌دانم که در این صورت اختلال مبنایی و محتوایی عمده ای در مذاکرات وین برای احیای برجام ایجاد شود. اما از آنجا که توجه بین المللی به نحو گسترده ای بر اوکراین متمرکز خواهد شد، حتما به لحاظ شکلی ممکن است اختلال و تاخیری ایجاد شود.»
وی خاطرنشان کرد: «مذاکرات برجام کانال خاص خودش را دارد و امریکا و روسیه هم چندین بار گفته‌اند که مشترکات و اشتراکات منافعی در مورد برجام و برنامه هسته‌ای ایران دارند و می‌خواهند در این مورد با هم همکاری کنند. کمااینکه این موضوع را لاوروف و بلینکن در حاشیه اجلاس 20 و نیز در ملاقات سه هفته قبلشان در ژنو مورد تاکید قرار دادند. البته بعید می دانم که حمله احتمالی روسیه به اوکراین به شکل یک جنگ تمام عیار و کلاسیک انجام صورت گیرد. چنین اقدامی در درجه اول مخاطرات عظیمی برای روسیه خواهد داشت. در واقع اگر اقدامی عملی توسط روسیه صورت گیرد، بیشتر محتمل است که به شکل برخی اقدامات نظامی محدود از همان نوعی که در 2014 انجام شد، باشد تا یک جنگ تمام عیار و اشغال کشوری به بزرگی افغانستان. »
وی در این مورد که آیا ممکن است در صورت حمله، مواضع بازیگران در مذاکرات احیای برجام دچار تغییر شود، گفت: «به نظر نمی‌آید که روسیه به عنوان یکی از 7 کشور و اتحادیه اروپا که در این مذاکرات دخالت دارند، بخواهد به خاطر بحران اوکراین مواضع خود را تغییر دهد. در مارس 2014 یعنی در شرایطی که مذاکرات برجام با جدیت در جریان بود، بحران مشابهی به شکل حمله روسیه به اوکراین رخ داد، اما تاثیر محسوسی بر مذاکرات برجام نگذاشت. چرا که روسیه مواضع مشخص و در مواردی اشتراک منافع مشخصی با دیگران دارد. بعلاوه، روسیه به عنوان یکی از 8 طرف مذاکره می داند که دو طرف اصلی در این مذاکرات ایران و آمریکا هستند و مواضع مسکو هر چه باشد، نمی تواند تاثیر تعیین کننده ای بر مذاکرات داشته باشد.»
احمدی اضافه کرد: «در واقع، ایران و آمریکا اگر اراده لازم برای حل مشکل را داشته باشند، دیگر اعضای برجام تنها در صورت ایفای نقشی مثبت می توانند عرض اندامی بکنند و تسهیل کننده باشند، در غیر این صورت به حاشیه رانده خواهند شد؛ خاصه آنکه این بار نیازی به رجوع به شورای امنیت نیز نخواهد بود که حق وتوی روسیه بتواند اهرمی باشد. بعلاوه، روسیه چون داعیه قدرت جهانی بودن دارد، می داند که صرف حضورش در این مذاکرات امتیاز بزرگی برایش محسوب می شود، و بعید است که بخواهد موقعیت خود را به خطر اندازد. ضمنا باید به یاد داشته باشیم که روسیه طی دو سه ماه گذشته عمدتا در جهت تعدیل مواضع ایران کوشیده است.»
احمدی در پاسخ به پرسشی مبنی براینکه در صورت رخ دادن این حمله، آیا ممکن است امریکا تعجیل بیشتری کند و حتی امتیاز بیشتری در مذاکرات دهد تا بتواند روی تهاجم روسیه تمرکز کند، گفت: « این احتمال وجود دارد، به این شکل که در صورت حمله تمام عیار روسیه به اوکراین، منافع غرب ایجاب کند که مشکلات کم اهمیت تر را با سرعت بیشتری حل و فصل کند تا بتواند بسیج لازم را برای تمرکز بر مسئله اوکراین فراهم کند. در این صورت محتمل است که آمریکا امکان تعدیل مواضع خود در مورد برجام را نیز مد نظر قرار دهد. در عین حال، باید توجه داشت که بحث برنامه هسته‌ای ایران طرف‌های متعددی دارد؛ در منطقه خاورمیانه یک سری کشورها هستند که ادعاهایی دارند. سیاست داخلی امریکا یعنی دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات هم فاکتور مهمی هستند. همچنین سه کشور اروپایی هم هستند که در مقاطعی یک سری مواضع تند‌تری از امریکا نسبت به برجام داشته اند؛ اگرچه ممکن است این یک تاکتیک بوده باشد ولی به هر حال آن‌ها هم مواضعی دارند و چون به خاورمیانه نزدیک‌تر هستند، گاه حساسیت‌های خاص خودشان را دارند.»
این کارشناس سیاست خارجی در مورد موضع ایران در بحران اوکراین، عنوان کرد: «ایران تاکنون سعی کرده است که از حمله‌ای که روسیه در دور گذشته یعنی در سال 2014 به اوکراین داشت، و عواقب آن یعنی اشغال شبه جزیره کریمه و ایجاد یکی دو جمهوری خودخوانده در شرق اوکراین، حمایت نکند. مشخصا در جریان قطعنامه مجمع عمومی که سال 2014 تصویب شد و علیه اشغال کریمه و رفراندومی بود که رو‌س‌ها برای انضمام آن برگزار کرده بودند و بر تعلق کریمه و مناطق شرقی کشور به اوکراین تاکید داشت، حمایت نکرد. به این شکل که در رای گیری غایب بود.»
احمدی اضافه کرد: «قطعنامه‌ای که در این رابطه تصویب شد، 100 رای مثبت داشت و یازده کشور که شامل کشورهایی همچون ونزوئلا، کوبا، سوریه، کره شمالی و مانند آن بودند علیه قطعنامه و به نفع روسیه رای دادند. بنابراین ایران یک موضع توام با احتیاط در مورد مسئله اوکراین داشته که به عقیده من موضعی درست و اصولی بوده است. اوکراین یک کشور مستقل و عضو سازمان ملل است، حتی در زمان شوروی سابق هم اوکراین به عنوان یکی از جمهوری های شوروی وضعیت استثنایی داشت و عضو سازمان ملل بود. در نتیجه مخالفت یا حداقل عدم حمایت از حمله و اشغال یک قسمتی از یک کشور مستقل، به رغم اینکه ما روابط بسیار خوبی با روسیه داریم و باید داشته باشیم، موضع درستی است..»
