طرح «صیانت» چه پیامدی برای سر کسب‌وکار‌ها دارد؟

نیما نامداری با بیان اینکه کسب‌وکارها در فضای دیجیتال دو گروه هستند، اظهار کرد: یک سری کسب‌وکارها فقط در فضای دیجیتال کار می‌کنند و شکل دیگری از فروش ندارند و بعضی دیگر علاوه بر حضور در فضای فیزیکی و آفلاین، در شبکه‌های اجتماعی هم هستند، مثلا فروشگاه پوشاکی که در یک مرکز خرید مغازه دارد، در اینستاگرام هم صفحه دارد و بخشی از فروشش را آنجا انجام می‌دهد. محدود کردن دسترسی به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی فقط به کسب‌وکارهای آنلاین ضربه نمی‌زند، کسب‌کارهای آفلاینی که بخشی از فروش خود را از طریق شبکه‌های اجتماعی انجام می‌دهند هم لطمه خواهند خورد.

وی ادامه داد: شبکه‌های اجتماعی چند فایده دارند؛ در ایران تنها شبکه اجتماعی پرکاربر که باقی مانده اینستاگرام است، البته در کشورهای دیگر بخش مهمی از فروش آنلاین از طریق فیس‌بوک انجام می‌شود و انبوهی از شبکه‌های اجتماعی تخصصی هستند، مثلا گروهی که در حوزه هنر کار می‌کنند، از پینترست استفاده می‌کنند، یا هرکس متناسب با فعالیت خودش، از شبکه‌های اجتماعی مختلفی در حوزه سرگرمی، بازی فشن و مد استفاده می‌کند. ما در ایران همه این شبکه‌ها را محدود کرده‌ایم، یا اگر فیلتر نکردیم هم به دلیل اینکه امکان پرداخت از طریق ایران وجود ندارد. ما به سیستم بانکی دنیا متصل نیستیم و کاربران نمی‌توانند از این شبکه‌ها استفاده کنند، به همین دلیل تنها شبکه‌ای که باقی می‌ماند، اینستاگرام است و محدود کردن آن تیر خلاص به استفاده کاربر ایرانی از شبکه‌های اجتماعی است.

مشتری و کاربر، عامل مهم حضور کسب‌وکارها در اینستاگرام

عضو هیات مدیره نظام صنفی رایانه‌ای با طرح این پرسش که شبکه‌های اجتماعی چه فایده‌ای دارند، گفت: اولین فایده آنها مشتری است. افراد جایی کسب‌وکارشان را عرضه می‌کنند که مشتری بالقوه‌ بیشتری در آنجا وجود داشته باشد. شما اگر بخواهید مغازه‌ای هم داشته باشید، باید آن را در نقطه‌ای که رفت‌وآمد بیشتری دارد، قرار دهید. اگر یک کسب‌وکار محلی یا خانگی داشته باشید و آن را در شبکه اجتماعی چه خارجی چه ایرانی قرار دهید که اعضای زیادی ندارد و کسی از آن استفاده نمی‌کند، لطمه می‌خورید. زیرا صرف عرضه محصول به‌صورت دیجیتال کافی نیست و مشتری هم باید در این شبکه‌ها وجود داشته باشد.

نامداری با بیان اینکه برخی آمار نشان می‌دهد که فقط روی شبکه اجتماعی اینستاگرام، حدود دو میلیون نفر به نحوی ارتزاق می‌کنند، گفت: علت اینکه مردم از اینستاگرام استفاده می‌کنند این است که بخش عمده‌ای از مردم در آن حضور دارند، ما اگر این شبکه را هم محدود شود، مردم کماکان با فیلترشکن به آن متصل می‌شوند، به شبکه اجتماعی دیگری نمی‌روند، تجربه‌هایی مانند فیلترینگ تلگرام هم این را نشان داده است.

وی ادامه داد: در صورت ایجاد محدودیت چه از طریق فیلترینگ رسمی و چه از طریق کاهش پهنای باند که به اینستاگرام در نقاط ورودی اینترنت کشور اختصاص داده می‌شود و با کند کردن آن، بخش زیادی از کسب‌وکارها را هدایت می‌کنیم به سمت فعالیت غیرقانونی که در آن صورت قانون هم از آنها حمایت نخواهد کرد. فرض کنید من از اینستاگرام چیزی خریدم و هزینه آن را کارت به کارت کردم، اگر تخلفی صورت گیرد، جنس تقلبی باشد یا از من کلاهبرداری شود، یا هر شکل دیگری از اقدامات غیرقانونی، نمی‌توان به پلیس یا دادگاه شکایت کرد، چون خود ما هم کار غیرقانونی انجام دادیم.

عضو هیات مدیره نظام صنفی رایانه‌ای با بیان اینکه با محدود شدن استفاده از شبکه‌های اجتماعی، امکان ارائه خدمات زیرساختی به این کسب‌وکارها هم ممنوع می‌شود، افزود: اگر به اعضای این شبکه‌های اجتماعی امکان درگاه پرداخت ندهند، مردم به سمت فرآیند کارت به کارت می‌رود که الان بسیاری از افراد همین کار را انجام می‌دهند و هیچ جای شکایت هم باقی نمی‌گذارد.

عضو هیات مدیره نظام صنفی رایانه‌ای با بیان اینکه سیگنال‌های منفی، امید و انگیزه برای ایجاد کسب و کار را از بین می‌برد، گفت: زمانی است که یک نفر دارد کار بزرگی انجام می‌دهد و زمانی یک نفر کسب‌وکار کوچک خانگی راه می‌اندازد. در دنیا اثبات شده که رشد اقتصادی به واسطه کسب‌وکارهای کوچک و متوسط ایجاد می‌شود. کسب‌وکارهای بزرگ معمولا اشتغال بالا ایجاد می‌کنند، اما در مقابل کسب‌وکارهای کوچک و متوسط سهم کمتری در رشد اقتصادی دارند. این نکته‌ای است که ما آن را در ایران جدی نمی‌گیریم و فکر می کنیم رشد اقتصادی از طریق چند کارخانه و شرکت‌های عظیم اتفاق می‌افتد. البته که آنها هم تاثیر دارند، اما سهم عمده را انبوه کسب‌وکارهای کوچکی ایجاد می‌کنند که به‌طور روزمره ارزش خلق می‌کنند و این ارزش در زندگی روزمره مردم احساس می‌شود. شما وقتی اینها را ناامید می‌کنید، بخش مهمی از موتور تولید اقتصادی در بخش خدمات و کالا را از بین می‌برید.

محدود کردن شبکه‌های اجتماعی، دسترسی کاربران را غیرقانونی و دشوار می‌کند

نامداری با بیان اینکه با محدود شدن شبکه‌های اجتماعی، رفتار واقعی مردم در کسب‌وکار خیلی تغییر نمی‌کند، افزود: مردم طبیعتا در جایی کسب‌وکار دیجیتال خود را راه می‌اندازند که مشتری و کاربر هست و دسترسی وجود دارد، اما اتفاقی که می‌افتد این است که این دسترسی با دشواری و به‌طور غیرقانونی انجام می‌شود. اگر بین مشتری و فروشنده، سرویس‌دهنده و سرویس‌گیرنده مشکلی ایجاد شود، پناه قانون را بالای سر خود احساس نمی‌کنند. احساس نمی‌کنند که چتر نهادهای قانونی بالای سرشان از آنها حمایت می‌کند. عملا ما بخش عمده‌ای از مردم را سوق می‌دهیم به سمت دادوستدهای غیررسمی و فاقد حمایت قانونی و به همین دلیل انبوهی از تخلفات ایجاد می‌شود اما مردم چاره‌ای ندارند جز اینکه در شبکه‌های اجتماعی که کاربر بیشتری دارد، حضور پیدا کنند.

وی ادامه داد: وقتی شبکه اجتماعی در کشور وجود دارد که ۴۰ میلیون جمعیت از آن استفاده می‌کنند، واضح است که مردم آن را رها نمی‌کنند و سراغ شبکه اجتماعی داخلی یا حتی خارجی بروند که ۵۰ هزار کاربر داشته باشد. حتی اگر بحث کیفیت را هم نادیده بگیریم، شبکه‌های اجتماعی خارجی به دلیل چیزی که به آن اثر شبکه می‌گویند، کاربر بیشتری دارند، شبکه‌های اجتماعی بزرگ با اثر شبکه رشد می‌کنند. هرچه آدمهای بیشتری از یک شبکه اجتماعی استفاده کنند، باز هم آدم‌های بیشتری انگیزه پیدا می‌کنند که از آن استفاده کنند و این در یک چرخه مثبت می‌تواند کاربران شبکه‌های اجتماعی را به‌صورت نمایی افزایش دهد. این اتفاق برای شبکه اجتماعی مثل اینستاگرام و پیام‌رسانی مانند تلگرام افتاده، با فیلتر کردن آنها اثر شبکه از بین نمی‌رود، صرفا مسیر دسترسی دشوار می‌شود.

عضو هیات مدیره نظام صنفی رایانه‌ای در پایان درباره طرح صیانت و عملکرد مجلس و دولت در این باره خاطرنشان کرد: اگرچه ظاهر گفت‌وگو در جلسات حفظ می‌شود، اما تعامل اثربخشی صورت نمی‌گیرد. درواقع مفروضات سیاست‌گذاری در طرح صیانت، خیلی قائل به گفت‌وگو با نهادهای مدنی نیست، چه برسد به اینکه بخواهد نظرات نهادهای مدنی را اعمال کند.