بحران نان در مصر در پی جنگ اوکراین

افزایش قیمت آرد از ۴۴۵ به ۷۰۰ دلار و به تبع آن افزایش ۵۰ درصدی قیمت نان، موجب نارضایتی های گسترده ای در مصر شده که مقام های این کشور این افزایش قیمت ها را به جنگ میان روسیه و اوکراین، مرتبط کرده اند.

به گزارش تارنمای «عربی ۲۱» افزایش قیمت نان طی دو روز گذشته در مصر موجب بروز نارضایتی هایی در بین شهروندان این کشور شده است، شهروندان مصری از نبود نظارتهای لازم از سوی دولت بر نرخ عرضه انواع نان در مناطق مختلف گله مندند.

«عطیه حماد» رییس صنف نانوایان در اتاق تجارت مصر می گوید: هزینه تولید انواع نان افزایش یافته ، این افزایش تنها به دلیل افزایش قیمت آرد نیست بلکه انواع مایه خمیر، کره و روغن و دیگر مواد اولیه نان و شیرینی ، قیمت آب و برق و گاز نیز دراین زمینه تاثیرگذار بوده است بنابراین تولید کنندگان نان برای جلوگیری از زیاندهی ، چاره ای جز افزایش نرخ ندارند، نرخ هر فراورده در بازار تابع عرضه و تقاضاست و ادامه کار با نرخهای قبلی غیرممکن است.

نانوایان می گویند: درصورت افزایش قیمت آرد – که با توجه به جنگ اوکراین دور از انتظار هم نیست-، قیمت نان باز هم افزایش خواهد یافت ، ادامه کار با این نرخها هم ممکن نیست ، ما گندم مصرفی را روزانه خرید می کنیم بنابراین اگر قیمت را افزایش ندهیم قادر به ادامه فعالیت نخواهیم بود. برخی تجار برای استفاده بیشتر از افزایش روزانه نرخ آرد، از عرضه آرد موجود خودداری می کنند و برخی دیگر آنرا به نرخ بالاتر می فروشند ، دراین میان نانوایان میان افزایش قیمت و تعطیلی کار مانده اند.

یک شهروند مصری می گوید: افزایش ناگهانی ۵۰درصدی قیمت نان و نان ساندویچ مدارس همه را شوکه کرده است ، جای نهادهای نظارتی دراین میان بسیار خالی است.

وی که پدر یک خانواده چهارنفره است گفت: هر روز ۱۵ جنیه نان می خرم یعنی ماهانه ۵۰۰جنیه ، در حالی که گفته می شود دولت باز هم می خواهد نرخ نان را افزایش دهد ، این افزایشها کمر مردم را می شکند.

دولت مصر بارها پیش ازاین اعلام کرده نرخ نان باید افزایش یابد چون هزینه تولید هر قرص نان که اکنون به ۵ قرش عرضه می شود بالغ بر ۶۵قرش است و عرضه نان سوبسیدی به صورت کنونی ممکن نیست .گرچه دولت میزان افزایش مد نظر خود را اعلام نکرده و گفته است درحال بررسی موضوع است.

پیامدهای افزایش نرخ نان یارانه ای

«سید حماد» عضو کمیسیون کارگری مجلس مصر در این باره گفت: مصر یکی از بزرگترین واردکنندگان گندم از روسیه و اوکراین است و بحران جاری به زودی منجر به اتمام ذخیره گندم ما خواهد شد به همین دلیل می بایست برای افزایش توان مقابله کشور با بحرانهایی این چنینی ، پیش ازاین به جای طرحهای غیرمولدی از قبیل ایجاد شهرکهای جدید ، سطح زیر کشت گندم افزایش می یافت .

وی هشدار داد: افزایش قیمت نان یارانه ای چالش بزرگی برای دولت خواهد بود زیرا هر نفرروزانه ۵ قرص نان مصرف می کند، مردم دیگر تحمل ندارند و در صورت عدم اختصاص یارانه بیشتر به این کالای اساسی از سوی دولت، بیم اعتراضهای گسترده مردمی می رود.

وی با اشاره به پیامدهای منفی اقتصادی و درمانی درکنار فشار اقتصادی ناشی از افزایش قیمت نان یارانه ای و غیریارانه ای گفت: کاهش سهم روزانه نان شهروندان بر رشد کودکان تاثیر منفی می گذارد و مشکلاتی نظیر سوء تغذیه و آثار بعدی آن نظیر کوتاهی قد ، نوسانات رشد و بیماریهای دیگر را به وجود می آورد.

یک زن مصری و مادر سه کودک می گوید من کارت یارانه ندارم و نان یارانه ای هم دریافت نمی کنم ، قبلا مصرف روزانه ما ۱۰ قرص نان به قیمت ۱۰ جنیه بود، اما اکنون فقط برای خرید نان باید روزانه ۱۵ پوند (یعنی ماهانه ۴۵۰ پوند)هزینه کنم.

صاحب یک فروشگاه دراین کشور نیز گفت: قیمت بسیاری از کالاها از جمله برنج و ماکارونی درپی جنگ اوکراین افزایش یافته است ، قیمت دانه های مرغ و ذرت که اغلب وارداتی هستند هم به همین ترتیب افزایش یافته که این افزایشها در آستانه ماه مبارک رمضان مشکل ساز می شود.

درپی این افزایش قیمتها انتقادها ازاظهارات ماه گذشته رییس جمهور این کشورکه گفته بود " نه می توانم ملت را سیر کنم ، نه می توانم آموزش دهم ، نه می توانم ایجاد شغل کنم ، ما ملت بسیار فقیری هستیم"، افزایش یافته است.

در پی بحران اوکراین و قطع صادرات گندم از روسیه و اوکراین، قیمت گندم اروپا ، ۳۰درصد افزایش یافت که این افزایش بدون احتساب هزینه حمل و نقل(بالغ بر ۲۵ یورو) است. قیمت گندم آمریکا نیز با افزایش ۵۰ درصدی به ۵۵۰دلار برای هر تن (با احتساب هزینه حمل و نقل) رسید.

یکی از دلایل این افزایش ها تعلیق دو مناقصه واردات گندم توسط دولت مصر در ماه فوریه (بهمن)گذشته به دلیل حضور تنها یک شرکت در مناقصه اول و افزایش قابل توجه قیمت گندم در مناقصه دوم است.

مصر همچنین یک مناقصه بین المللی را که پیشنهاد واردات ۶۰ هزار تن گندم فرانسوی به قیمت ۳۹۹ دلار در هر تن را داده بود، لغو کرد، زیرا تنها یک شرکت درآن داوطلب شده بود، علاوه بر این، قیمت هر تن گندم از میانگین ۳۴۵ دلار در هر تن در مناقصات قبلی به حدود ۴۰۰ دلار در مناقصه مزبور رسیده بود.

دولت مصر به دلیل افزایش قیمت گندم به ۴۳۹ دلار در هر تن، موفق به خرید یک محموله گندم از روسیه هم نشد زیرا این کشور آخرین محموله گندم خود را سه هفته پیش به قیمت ۳۳۸ در هر تن خریداری کرده بود.

از آنجایی که مصر از اوکراین، روسیه، رومانی و تعدادی از کشورهای همسایه گندم وارد می‌کند، شرکت‌های وارد کننده به دلیل ترس از جنگ و مشکلات احتمالی در حمل و نقل محموله‌ها در پی تنش‌ها در منطقه، از حضور در مناقصه خودداری کردند.

به گفته شبکه خبری CNBC ایالات متحده، روسیه و اوکراین حدود ۲۹ درصد از تجارت جهانی گندم را در اختیار دارند، در حالی که اطلاعات وزارت کشاورزی امریکا نشان می دهد که روسیه بزرگترین تامین کننده گندم به مصر در سال ۲۰۲۱ بوده است.

همزمان با افزایش قیمت نان عبدالفتاح السیسی، روز شنبه دستور داد تمام منابع مالی لازم برای آماده سازی شهر شرم الشیخ برای میزبانی اجلاس جهانی تغییرات آب و هوایی در اواخر سال جاری میلادی تخصیص یابد شود.

دکتر سعید سلیمان، استاد ژنتیک دانشکده کشاورزی دانشگاه زقازیق برای حل بحران افزایش قیمت گندم و آرد پیشنهاد داد : طبق پیش بینی ها افزایش قیمت گندم رخ داد و انتظار می رود بازهم افزایش یابد لذا باید سازوکارهایی برای کاهش مصرف با توجه به یارانه ها تعریف شود.

وی گفت: صاحبان کارت های سهمیه حمایتی باید احصا شوند و مابه التفاوت قیمت عرضه نان و قیمت واقعی آن به آنها –حدود ۴۰ قرش برای هر نان-به صورت کمک هزینه پرداخت شود.

این کارشناس کشاورزی بر این باور است که این ایده باعث ایجاد انگیزه در شهروندان برای کاهش ضایعات نان برای دریافت یارانه مزبور و در نتیجه کاهش مصرف گندم و در نهایت کاهش هزینه واردات این محصول می شود.

فواد سراج الدین، رهبر حزب اتحاد مردمی و مهندس کشاورزی، نیز دراین باره گفت: بر اساس گزارش وزارت کشاورزی، سطح زیرکشت گندم در سال ۲۰۲۲ به حدود ۳.۴ میلیون هکتار رسید که پیش بینی می شود حدود ۹ میلیون تن محصول از این سطح زیرکشت برداشت شود.

وی با بیان اینکه حجم مصرف گندم کشور حدود ۲۱ میلیون تن است، یعنی به این ترتیب نیاز به حدود ۱۱ میلیون تن واردات داریم خاطرنشان کرد: افزایش سطح زیر کشت در سال جاری نسبت به سال قبل قابل توجه نبوده در حالی که با توجه به افزایش قیمت و افت کیفی واردات باید به گونه ای دیگر عمل می شد.

سراج الدین می گوید: بر اساس این آمار برای رسیدن به خودکفایی نسبی به افزایش حدود ۷ میلیون هکتار سطح زیر کشت گندم ، یعنی دوبرابر سطح زیر کشت کنونی ، نیاز داریم تا به تامین ۷۵درصد نیاز داخلی نایل شویم و واردات گندم کشور به نصف برسد .

وی معتقد است: برای حفظ افزایش میزان تولید فعلی و آتی، باید فعالیتهای ترویجی و تحقیقات کشاورزی را افزایش داد تا به کشاورزان برای مقابله با بیماری‌های گندم مانند زنگ گندم ، قارچ و نحوه مصرف سایر کودها و مواد مغذی کمک شود تا درنهایت بتوانیم با بحران ناشی از جنگ اوکراین فایق بیاییم .

این سیاستمدار مصری یافتن راه حل های کوتاه مدت را دشوار دانست و گفت: پیشنهادهایی برای مخلوط کردن ذرت با گندم شده که اجرای آنها دشوار بنظر می رسد زیرا این ایده قبلا امتحان شده ، حالا سخن از کشت مختلط گندم با جو هست که این کارهم بسیار مشکل است، زیرا دراین صورت بهره وری یک هکتار زیر کشت جو به حدود یک تن کاهش می یابد و مشکل را مضاعف می کند.

وی ادامه داد: قیمت بیشتر غلات دائما در حال افزایش است، لذا تا پایان جنگ باید به جای روسیه و اوکراین به کشورهایی مانند مکزیک و آمریکا متوسل شویم، اما آنچه مسلم است است افزایش قیمت نان در داخل و در سطح جهانی است.

درهمین رابطه دکتر «عادل دوبان» یک فعال اجتماعی در صفحه فیس بوک خود نوشت : رئیس جمهور ما به اندازه کافی به دغدغه تامین کالاهای اساسی و محدودیت ذخایر استراتژیک گندم کشور و خطر قریب الوقوع تمام شدن این ذخایر، افزایش قیمت های جهانی این محصول و نیز افزایش قیمت نفت و گاز در بازارهای جهانی و اثر تورم زای این عوامل توجه لازم را نداشته است.