بیشترین قربانیان قرص برنج چه کسانی هستند؟
شاهین شادنیا رئیس مرکز مسمومین بیمارستان لقمان حکیم، درباره قرص برنج و انواع آن، گفت: یک نوع قرص برنج گیاهی که به صورت سنتی استفاده می‌شده، شامل ترکیبات گیاهی مثل عصاره سیر، تالک، نشاسته و نمک طعام است که این ماده هیچ ضرری برای انسان ندارد.
وی با اشاره به اینکه قرص‌های برنج شیمایی بسیار خطرناک هم وجود دارد که دارای ترکیبات بسیار سمی هستند، خاطرنشان کرد: فسفید آلومینیوم از خطرناک‌ترین سموم دفع آفات بوده که در ایران به نام قرص برنج شناخته می‌شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به خطرات مصرف سم آفت کش فسفید آلومینیوم یا همان قرص برنج، گفت: این ماده سمی کاربرد خانگی ندارد و به عنوان یک سم دفع آفت همانند سایرسموم کشاورزی در مراکز نگهداری برنج یا سایر غلات در سیلو‌های نگهداری می‌شود.
شادنیا استفاده غلط و نابجا از قرص‌های برنج در مصارف خانگی را مورد انتقاد قرار داد و افزود: استفاده از قرص برنج در منازل و محل زندگی می‌تواند بسیار خطرآفرین و زمینه ساز بروز مسمویت شود.
وی ادامه داد: سم خطرناک فسفید آلومینیوم زمانی که در معرض رطوبت هوا قرار می‌گیر، گاز سمی و خطرناکی را از خود در فضا منتشر می‌کند که این گاز سمی به سرعت از طریق هوا به صورت استنشاقی وارد ریه می‌شود.
رئیس بخش مسمومین بیمارستان لقمان حکیم با اشاره به اینکه اگر گاز فسفید آلومینیوم موجود در قرص‌های برنج به صورت تصادفی و یا از طریق هوا وارد مخاط دستگاه گوارش یا تنفس شود می‌تواند خطر جدی مرگ را به دنبال داشته باشد افزود: این سم خطرناک به محض اینکه وارد بدن می‌شود به سیستم زنجیره تنفسی بدن حمله می‌کند و تنفس سلولی را به کلی مهار می‌کند.
شادنیا اضافه کرد: زمانی که سیستم تنفس سلولی توسط گاز فسفید آلومینیوم مهار شود، سلول نمی‌تواند تولید انرژی کند و بدن نمی‌تواند از اکسیژن استفاده کند بنابراین به سرعت مرگ سلولی رخ می‌دهد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره مسمویت‌های تصادفی با قرص برنج، هشدار داد: کم نبوده اند افرادی که در کیسه‌های برنجی که در منزل نگهداری می‌کردند قرص برنج یا فسفید آلومینیوم را برای دور شدن حشرات موذی قرار داده اند و با آزاد شدن گاز فسفید دچار مسمویت‌های شدید و یا مرگ ناشی از این مسمومیت شده اند.
وی با بیان اینکه ماده شیمیایی فسفید آلومینیوم بسیار خطرناک است ادامه داد: تصور اینکه مقدار کمی از قرص‌های برنج را داخل کیسه‌های حبوبات یا برنج قرار دهیم و مشکلی ایجاد نمی‌شود کاملاً اشتباه است، حتی نصف یک قرص برنج و گازی که در فضا از خود منتشر می‌کند هم می‌تواند تعداد زیادی از افراد را به کام مرگ بکشاند.
شادنیا با بیان اینکه گاز خارج شده از فسفید آلومینیوم یا همان قرص‌های برنج در غلظت‌های پایین بوی خاصی ندارد، گفت: این ترکیبات در غلظت‌های بالا بوی شبیه به بوی سیب یا ماهی گندیده دارند، ولی متأسفانه در غلظت‌های پایین هیچ بوی خاصی ندارد و به راحتی فرد در انباری منزل یا در اتاق خواب خود دچار مسمویت و مرگ ناشی از آن می‌شود.
وی یادآوری کرد: اصلاً مهم نیست چه میزان از قرص فسفید آلومینیوم را داخل کیسه‌های برنج قرار می‌دهید، حتی گاز خارج شده از یک سوم از این قرص هم به دلیل ماده موثره بالایی که دارد می‌تواند جان بسیاری از افراد را هدف قرار دهد.
شادنیا با اشاره به اینکه فسفید آلومینیوم یک سم دفع آفت کشاورزی است و به هیچ عنوان مصرف خانگی ندارد عنوان کرد: قرص برنج کاربرد خانگی ندارد و هیچ کسی مجاز نیست از این سم و ترکیبات در خانه، انباری و یا فضا‌های مشاع استفاده کند.
وی با بیان اینکه متأسفانه مسمومیت با سم فسفید آلومینیوم هیچ درمان و پادزهر اختصاصی ندارد توضیح داد: متأسفانه برای افرادی هم که دچار مسمویت با قرص برنج می‌شوند نیز نمی‌تواند مداخلات درمانی کمک کننده‌ای انجام داد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تاکید کرد: علامت‌های مسمومیت با قرص‌های برنج در عرض نیم ساعت پس از مسمومیت ظاهر می‌شود و معمولاً تا زمانی که فرد به مراکز درمانی می‌رسد، در زمان بسیار کوتاه سم تأثیر بالای خود را بر بدن می‌گذارد.
وی گفت: به هیچ عنوان با هیچ توجیه و دلیلی از قرص برنج و یا هنوز سم فسفید آلومینیوم در منازل و رستوران‌ها استفاده نکنید، کاربرد این سم در سیلو‌های صنعتی است و به راحتی با استفاده از سیر و نمک در کیسه‌های برنج می‌توان آفات و حشرات را از مواد غذایی دور کرد.
شادنیا با بیان اینکه زنان باردار، کودکان و افراد مسن و مبتلایان به بیماری‌های قلبی و ریوی بیشترین قربانیان سم فسفید آلومینیوم هستند هشدار داد: این افراد متأسفانه با شدت بیشتری از علامت‌های مسمومیت مواجه می‌شوند.
