فرصت‌های اقتصاد ایران از جنگ اوکراین و روسیه
با وجود گذشت حدود سه هفته از آغاز حمله روسیه به اوکراین، هنوز تصویر دقیقی از سرنوشت این جنگ مشخص نیست و به نظر می‌رسد احتمال طولانی شدن این فرایند وجود خواهد داشت. این اتفاق در کنار تبعاتی که در صحنه جنگ دارد، برای اقتصاد جهان نیز تحولاتی را به همراه خواهد داشت، موضوعی که اتاق بازرگانی ایران آن را بررسی کرده است.
در بخشی از این گزارش به سابقه تنش میان دو کشور روسیه و اوکراین اشاره شده است: سرانجام بعد از مدت‌ها تنش دیپلماتیک میان روسیه و اوکراین در ماههای اخیر، این دو کشور وارد درگیری مستقیم نظامی شدند. بدون شک بواسطه منشاء این بحران و به‌دلیل جایگاه دو کشور در اقتصاد جهانی، نمی‌توان این درگیری و پیامدهای مورد انتظار آن را به صرفا درگیری میان دو کشور تقلیل داد. به باور کارشناسان این درگیری تا حدود زیادی تمام محیط اقتصادی و سیاسی بین‌المللی را دستخوش تغییرات خواهد کرد.
ایران نیز با توجه به روابط سیاسی نزدیک با روسیه، همزمانی این جنگ با مذاکرات برجام، موقعیت خاص جغرافیایی و البته تاثیرپذیری از بازارهای جهانی کالاهای اساسی، در معرض پیامدهای منفی این بحران جهانی قرار دارد. همچنین این شانس را دارد که از فرصت‌های به‌وجود آمده ناشی از این بحران در راستای توسعه صادرات کشور بهره‌مند شود.
نقش‌آفرینی فعال و موثر دولت ایران نیازمند اتخاذ یک رویکرد هدفمند و برنامه‌ریزی شده در این خصوص است. اولین الزام تعیین فقط یک مرکز واحد با اختیارات ویژه برای فرماندهی این موضوع در دولت است.
در بخشی از این گزارش آمده است: هر چند اقتصاد ایران مستقیما به هیچ کدام از اقلام صادرات و وارداتی از اوکراین وابستگی بالای ندارد، با این وجود با توجه به نقش کلیدی این کشور در کنار روسیه در بازار جهانی ذرت، گندم و دانه های روغنی، این درگیری حساسیت‌های ویژهای را برای تامین کالاهای اساسی مورد نیاز کشور طی ماههای پیشرو طلب می‌کند.
در مواجهه با این تحول بین‌المللی، سوالات زیادی پیش‌روی نظام تصمیم‌گیری کشور و مدیران دولتی قرار دارد، از قبیل؛ فروپاشی حاکمیت در اوکراین چه تاثیر مستقیمی بر تجارت خارجی ایران خواهد گذاشت؟ پیامدهای کلیدی جنگ بر آینده اقتصاد جهانی چه خواهد بود؟ با توجه به آنکه روسیه تحت تحریم‌های غرب قرار گرفته است، چه فرصت‌ها و چه تهدیدهایی پیش‌روی اقتصاد ایران قرار دارد؟
مرکز پژوهش‌های اتاق ایران با در نظر گرفتن اهمیت واکنش هوشمندانه و به هنگام به تحولات جهانی، سعی کرده با ارائه یک گزارش مستند و علمی به سوال‌های مورد اشاره پاسخ دهد.
به علاوه، این گزارش با بررسی دقیق و آماری تجارت میان اتحادیه اروپا و روسیه در سال ۲۰۲۰ و خلاءهای به‌وجود آمده ناشی از تحریم‌های روسیه در بازارهای دو طرف، همچنین بررسی دقیق پتانسل‌های صادراتی ایران، اقدام به ارائه یک اولویت‌بندی شامل ۳۹ کالا در بازار روسیه و ۲۸ قلم کالا در بازار اتحادیه اروپا بر اساس کد HS شش رقمی کرده است. لیست کالایی احصاء شده هم به لحاظ توان صادراتی ایران از قدرت رقابت‌پذیری در بازارهای جهانی برخوردار است و هم به لحاظ حجم بازار بیشترین فرصت را در بازارهای هدف در دسترس صادرکنندگان ایرانی قرار می‌دهد.
همچنین در قسمت پایانی این گزارش ضمن ارائه تحلیلی از شرایط موجود و پیامدهای مورد انتظار این جنگ بر اقتصاد جهانی، نسبت به ارائه راهکارهای عملیاتی به تفکیک بازه زمانی کوتاه‌مدت و میان‌مدت اقدام شده است.
