اژه‌ای: ارفاقات قانونی برای تهدیدکنندگان امنیت مردم اعمال نمی‌شود
حجت‌الاسلام غلامحسین محسنی اژه‌ای رئیس دستگاه قضا یکشنبه‌شب همزمان با ساعات تحویل سال ۱۴۰۱ هجری شمسی، به‌صورت از پیش اعلام نشده و به مدت حدود سه ساعت در زندان ساری حضور یافت و علاوه بر بازدید از بخش‌های مختلف این زندان، ساعات منتهی به تحویل سال را همراه با زندانیان این زندان گذراند.
رئیس دستگاه قضا در جریان این بازدید، با تبریک نوروز و فرا رسیدن سال ۱۴۰۱ و بهار طبیعت، با تعدادی از مددجویان زندان ساری به‌صورت چهره به چهره گفتگو کرد و علاوه بر استماع مسائل و مشکلات آنان، دستورات مقتضی را صادر کرد.
حجت‌الاسلام محسنی اژه‌ای قاضی‌القضات در گفت‌وگوی چهره به چهره با محکومان این زندان، درباره جرم ارتکابی آنها، مدت زمان سپری‌شده از محکومیت‌شان، شرایط بهداشتی و غذایی زندان و نحوه بهره‌مندی مددجویان از امکانات ورزشی و رفاهی کسب اطلاع کرد.
این مسوول از سازمان زندان‌ها خواست پرونده‌های زندانیانی که دچار اطاله شده است را احصا و به رئیس قوه قضاییه ارسال کنند تا دلایل اطاله تحقیق و روشن شود.
وی تاکید کرد: یکی از دلایل بازدید از زندان‌ها و گفت‌وگوی چهره به چهره با زندانیان این است که از عملکرد قضات، بازپرسان و مسولان زندان بیشتر مطلع شود.
رئیس عدلیه گفت: یکی از اهداف بازدید میدانی از مراجع قضایی و زندان‌ها شناسایی و اصلاح فرایند‌های معیوب و مشکل‌زا در دستگاه قضا است.
محسنی اژه‌ای در جریان این بازدید، پس از آنکه برخی زندانیان سابقه‌دار درخواست بهره‌مندی از ارفاقات قانونی اعم مرخصی و آزادی مشروط را مطرح کردند، خطاب به آنها گفت: چه تضمینی وجود دارد شما که چندین بار جرمی را مرتکب و محکوم شده‌اید با ورود به جامعه، سمت اعمال مجرمانه و خلاف نروید؟!
در جریان این بازدید به دستور رئیس قوه قضاییه، تمامی نامه‌های زندانیان که حاوی درخواست‌های آنها بود، جمع‌آوری شد تا مبتنی بر جهات و ملاحظات قانونی به آنها ترتیب اثر داده شود.
قاضی‌القضات در جریان بازدید خود از زندان ساری، با اشاره به مرخصی‌های اعطاء شده به تعداد قابل توجهی از زندانیان برای حضور در جمع کانون گرم خانواده در ایام نوروز، بار دیگر متذکر شد:اعمال ارفاقات قانونی برای زندانیان شامل محکومان جرائم خشن و تهدیدکنندگان امنیت مردم نمی‌شود.
این مسوول در جمع مددجویان زندان ساری با تاکید بر اینکه برای رفع مسائل و مشکلات زندانیان و اِعمال ارفاقات قانونی به آنها نهایت تلاش خود را به کار خواهد گرفت، خاطرنشان کرد: با توجه به مناسبت‌های ملی و مذهبی زیادی که در کشورمان وجود دارد، برای جلب رضایت شاکیان خصوصی خود جهت قرار گرفتن نام‌تان در فهرست عفو تلاش کنید و از ارتکاب مجدد جرم در دوران مرخصی نیز بپرهیزید.
محسنی اژه‌ای تاکید بر لزوم تلاش جهت گرفتن رضایت از شاکیان خصوصی به‌ویژه در پرونده‌های مربوط به قصاص، خطاب به مسؤولان قضایی که در جریان این بازدید حضور داشتند، گفت: برای گذشت از اجرای احکام قصاص تلاش کنید لازم است پس از رسیدگی و بررسی‌های لازم، نسبت به تعیین تکلیف آن دسته از احکام قصاص که از زمان ارتکاب جرم و صدور حکم آنها تا امروز مدت زیادی گذشته و فرد مذکور نیز هیچ‌گونه مجازات دیگری ندارد، اقدامات لازم صورت گیرد.
وی در ادامه این بازدید، توصیه‌هایی را به مسؤولان ذیربط برای ارتقا وضعیت زندانیان از جهات مختلف ارائه کرد و مشخصاً به اهمیت مقوله تکریم خانواده زندانیان و حُسن برخورد با آنها از سوی مسئولان زندان اشاره کرد و گفت: توصیه ما این است افرادی که در محیط زندان‌ها مسوول مواجهه با خانواده زندانیان هستند باید از آموزش لازم برخوردار باشند و با سعه صدر با خانواده زندانیان مواجه شوند.
رئیس قوه قضاییه با بیان اینکه تا آنجا که ضرورت ندارد، نباید قرار بازداشت موقت یا قرار منجر به بازداشت صادر شود، اظهار کرد: در مواردی که بازداشت نکردن فرد متهم ضرری ندارد و بیم فرار یا تبانی او نمی‌رود یا هنگامی که تحقیقات کم است و برای تکمیل تحقیقات و جمع‌آوری اطلاعات می‌خواهند فرد را بازداشت کنند، نباید قرار بازداشت موقت صادر شود؛ چرا که ضرر این کار قطعا بیش از نفع آن است.
رئیس عدلیه ادامه داد: در صورتی‌که بازداشت موقت فردی اجرا شد و بعد از مدتی امکان آزاد کردن او وجود داشته باشد، وی باید فوراً آزاد شود و در اینگونه مواقع نباید منتظر ماند که حتما زمان بازداشت موقت به پایان برسد و سپس فرد بازداشتی را آزاد کرد.
محسنی اژه‌ای با بیان اینکه گاهی اوقات یک شب زندان رفتن و در بازداشت ماندن، زندگی آدم‌ها را زیر و رو می‌کند، تصریح کرد: توصیه ما به مسؤولان قضایی این است درصورت امکان شرایطی را فراهم کنند که قبل از بازداشت، فرد مورد نظر بتواند وثیقه‌اش را تامین کند یا آنکه موضوع را به وکیلش اطلاع دهد.
قاضی‌القضات یادآور شد: اقدامات مربوط به جمع‌آوری اسناد و مدارک و استعلامات، حتما باید قبل از بازداشت فرد انجام شود و نباید بعد از اجرای قرار بازداشت، تازه به سراغ جمع‌آوری اسناد و مدارک رفت.
وی به اهمیت مقوله نظارت بر زندان‌ها و توجه ویژه به سلامت و بهداشت زندان‌ها و زندانیان اشاره کرد و گفت: باید شرایط اصلاح و تربیت و بازاجتماعی شدن و اشتغال زندانیان فراهم شود و این مهم با حجم زیاد زندانیان امکان‌پذیر نیست، لذا دادیاران ناظر بر زندان‌ها، دادستان‌ها و سازمان زندان‌ها نظارت داشته باشند تا فردی که ضرورت ندارد، در زندان نباشد.
رئیس دستگاه قضا ادامه داد: از لحاظ فنی و قضایی ترتیبی اتخاذ شود که افرادی که شرایط قانونی را دارند با پابند الکترونیک خارج از زندان دوران محکومیت خود را بگذرانند و تا آن جا که مقدور است و قانون اجازه می‌دهد از مجازات‌های جایگزین حبس استفاده شود.
این مسؤول درباره تسریع در پاسخ به استعلامات قاضی ناظر زندان تذکر داد و گفت: علاوه بر ضرورت تقویت کمیت قضات ناظر زندان که باید در دستور کار قرار گیرد، لازم است فرآیندی ترتیب داده شود که به نامه‌ها و درخواست‌های آنان نیز با فوریت و سرعت پاسخ داده شود؛ نباید شرایط به نحوی باشد که نامه و درخواست قاضی ناظر زندان، مدت‌ها بدون پاسخ بماند و پاسخی از سوی اجرای احکام واصل نشود.
در جریان این بازدید، برخی محکومان از بیان مسائل و مشکلات خود در جمع معذوریت داشتند و خواستار ملاقات خصوصی با رئیس قوه قضاییه بودند که این خواسته آنها از سوی حجت‌الاسلام محسنی اژه‌ای اجابت شد.
گفتنی است، بهبود وضعیت زندان‌ها و زندانیان، از جمله تاکیدات همیشگی رئیس دستگاه قضا بوده که طی مدت اخیر شخصا ً ۷ بازدید از زندان‌های سراسر کشور انجام داده است.
زندان مرکزی ایلام، زندان رجایی‌شهر، زندان دماوند، زندان اوین، زندان مرکزی مشهد، زندان مرکزی اصفهان و زندان ساری، ندامت‌گاه‌هایی هستند که رئیس قوه قضاییه از آنها سرکشی کرده و در جریان این سرکشی‌ها بر لزوم تحول رفتاری و ساختاری در امر زندانبانی و ارتقاء وضعیت زندانیان در حوزه‌های مختلف تاکید کرده است.
«ایجاد شرایط و بستر اصلاح، تربیت و بازاجتماعی شدن زندانیان»، «اشتغال زندانیان»، «حبس‌زدایی»، «اعمال تأسیسات ارفاقی» و «ایجاد ترتیبات فنی و قضایی برای استفاده از پابند الکترونیک در قبال محکومان واجد شرایط قانونی» از جمله رویکرد‌های تحولی در مقوله زندان و زندانیان است که مورد تاکید جدی رئیس قوه قضاییه است.
